Linguas iranias: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Servando2 (conversa | contribucións)
idioma grego > lingua grega
Liña 20:
 
 
As '''linguas iranias''' son parte dunha rama da familia [[λινγυασ ινδοευροπεασ|indoeuropea]] de linguas. Xunto coas [[linguas indoarias]] e as [[linguas nuristanias]], forman o grupo de [[linguas indoiranias]], o cal é unha rama do grupo indoeuropeo. O [[lingua avéstica|avéstico]] e o [[persa antigo]] son as dúas linguas iranianas máis antigas entre as linguas indoeuropeas rexistradas (incluíndo o [[idiomalingua gregogrega|grego]] e ao [[lingua hitita|hitita]]).
 
Hoxe, estímase que hai de 150 a 200 millóns de falantes nativos das linguas iranias. O [[SIL]] no 2005 enumera 87 variedades das linguas iranias. Por número de artículosartigos, as linguas máis faladas son o persa (70 millóns, xuntando as tres formas coñecidas: [[lingua persa|persa]], [[lingua taxica|taxico]] e [[lingua darí|darí]]), o [[lingua curda|curdo]] e o [[lingua paxtúa|paxtún]] (25 millóns cada un) o [[lingua baluchí|baluchí]] (7 millóns), e as linguas mazandaraní, guilaquí, talixí e o [[Lingua iriana|iriano]] (coñecido como ''oseto'').
 
Só cinco linguas das preto das 87 variedades de linguas iranias son oficias: o persa, o darí, o taxico, o pastún e o [[Lingua iriana|iriano]] (coñecido coma ''oseto''). No Taxiquistán con carácter de "cooficial" (o estado comprométese a garantir a ensinanza e a difusión) está o [[Lingua iagnobiana|iagnobiano]], sen que o resto das linguas do Pamir gocen deste privilexio. En [[Iristán]] do Norte (chamado ''Osetia'' polos rusos) o [[Lingua digoriana|digoriano]] goza de privilexios nos medios de comunicación e na ensinanza, pero non conta cun estatuto de oficialidade. No [[Afganistán]], segundo garante a nova Constitución Afgana, as linguas maioritarias de cada rexión ou distrito poderán ter carácter de oficial nesas rexións ou distritos.
Liña 32:
As seguintes linguas iranias son faladas polo menos por un millón de persoas:
 
* '''Grupo [[lingua persa|persa]]''' (nun senso máis amplo)   55-70 millóns,(coma segunda lingua, preto de 110 millóns, Irán, Afganistán, Taxiquistán, PakistánPaquistán, Usbequistán).
** [[Persa occidental]] ([[Farsí]] ou simplemente [[lingua persa|persa]])   35-40 millóns, coma segunda lingua por máis de 50 millóns (Irán)
*** [[Xudeopersa]]; 50.000 persoas (Israel e Irán).
** [[Persa oriental]]   20-30 millóns
*** [[Lingua darí|Darí]]   15 millóns (Afganistán)
**** [[lingua hazaraguiana|Hazaraguí]]   2,5 millóns (AfganistanAfganistán 2,2 millóns, Irán 300.000)
**** [[lingua aimaq|Aimaq]]   650.000 (Afganistán)
*** [[Lingua taxica|Taxico]]   4.5 millóns (Taxiquistán)
**** [[Lingua bughoresa|Bughorés]]   100.000 (Uzbequistán: Bughará, Irán, Israel)
* '''[[lingua paxtúa|Paxtún]]'''   35 millóns (22,5 millóns en PakistánPaquistán, 12 millóns en Afganistán)
* '''[[lingua baluche|Baluche]]'''   9 millóns (7,5 millóns en PakistánPaquistán, 1,4 millóns en Irán, 200.000 en Afganistán)
* '''[[lingua curda|Curdo]] ou [[lingua curmanxí|curmanxí]]'''   10 millóns (Turquía, Norte de Iraq, Norte de Siria, Norte de Irán e Ghorasán (oeste de Irán) e en partes de Armenia, Acerbaixán e Xeorxia. Uns milleiros en Rusia.)
* '''[[lingua luresa|Lurés]]'''   4,3 millóns (Irán, ''[[Grupo dialectal]]'')
Liña 59:
* '''[[Azarí iraniano]]''' ou '''[[Tatí meridional]]'''   220.000 (Acerbaixán, Irán)
* '''[[lingua tatí|Tatí]]'''   130.000 (Acerbaixán, Rusia)
* '''[[Wanetsi]]'''   100.000 (PakistánPaquistán, Afganistán)
 
== Nome ==