Centauro: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
TXiKiBoT (conversa | contribucións)
m r2.7.2) (Bot: Engado: eu:Zentauro
Servando2 (conversa | contribucións)
idioma grego > lingua grega
Liña 3:
[[Ficheiro:Ourense Museo Catedral 01-01.JPG|thumb|250px|Centauro, no Museo Catedralicio da Catedral de Ourense]]
[[Ficheiro:Ac marbles.jpg|thumb|Centauro loitando contra un [[lapita]] (detalle do [[Partenón]])]]
Na [[mitoloxía grega]], os '''centauros''' (en [[idiomalingua gregogrega|grego]] Κένταυρος ''KentaurosKéntauros'', «matador de touros», «cen fortes», plural ΚένταυριΚένταυροι ''KentauriKéntauroi''; en [[lingua latina|latín]] ''Centaurus/Centauri'') son unha raza de seres co torso e cabeza de [[humano]] e o corpo de [[cabalo]].
Vivían nas montañas de [[Tesalia]] e eran fillos de [[Ixión (mitoloxía)|Ixión]] e [[Néfele]], a nube de chuvia. Alternativamente, considerábanse fillos de Kentauros (o fillo de Ixión e Nefele) e algunhas eguas [[magnesia]]s, ou de [[Apolo]] e [[Hebe (mitoloxía)|Hebe]]. Ás veces cóntase que Ixión planeaba manter relacions sexuais con [[Hera]], pero [[Zeus]], o seu marido, evitouno moldeando unha nube coa forma de Hera. Posto que Ixión é normalmente considerado o ancestrodevanceiro dos centauros, pode facerse referencia a eles poeticamente como '''Ixiónidas'''.
 
Os centauros son moi coñecidos pola loita que mantiveron cos [[lapita]]s, provocada polo seu intento de raptar a [[Hipodamía]] o día da sua voda con [[Piritoo]], rei dos lapitas e tamén fillo de Ixión. A discusión entre estes primos é unha metáfora do conflito entre os baixos instintos e o comportamento civilizado na humanidade. [[Teseo]], un heroe e fundador de cidades que estaba presente, inclinou a balanza do lado da orde correcta das cousas, e axudou a [[Piritoo]]. Os centauros fuxiron ([[Plutarco]], ''Teseo'', 30; [[Ovidio]], ''[[As metamorfoses]]'' xii. 210; [[Diodoro Siculo]] iv. 69, 70.).
 
Escenas da batalla entre os lapitas e os centauros foron esculpidas en [[baixorrelevo]]s no [[friso]] do [[Partenón]], que estaba dedicado á sabia [[Atenea]]. SobSo esta roupaxe, Fidias, o autor dos relevos, simbolizaba as aínda recentes guerras entre os gregos e os persas, entre civilizados e bárbaros.
 
O centauro aparece na [[iconografía]] [[cristianismo|cristiá]] como unha [[besta]] [[inferno|infernal]], tentadora de doncelas. Ás veces aparece baixo a forma de [[onocentauro]], mestura de home e burro con exaxerados atributos sexuais.
 
== Centauros famosos ==
* [[Asbolus (Mitoloxía)|Asbolus]].
* [[Bienor]].
* [[Quirón]].
* [[Elatos]].
* [[Eurition]].
* [[Neso]].
* [[Folos]].
* [[Tereo]].
* [[Tritón (Mitoloxía)|Tritón]], o centauro mariño.
 
Liña 26:
 
[[Ficheiro:Sarcophage centaure.jpg|thumb|200px|right|Centauro (sarcófago romano, ca. [[230]])]]
Se exceptuamos [[Folos]] e [[Quirón]] (a súa orixe é diferente da dos outros), os centauros simbolizaban para os gregos os apetitos animais (concupiscienciaconcupiscencia e ebriedade son riscos típicos deles). Así o combate seu contra os lapitas pode ser interpretado como unha parábola do enfrontamento dos estados civilizado e salvaxe.
 
A orixe da súa creación explícase polo xeral así: o cabalo foi introducido na [[Grecia]] antiga desde o [[século - XVI|século XVI a.C]], mais só era utilizado entón como besta de tiro; os centauros representarían entón, nas lendas da [[Idade heroica]], os primeiros xenetesxinetes. Porén, por súa vez, o xenetexinete, o cabaleiro, que domina forzas primixenias pola súa acción, oponse, simbolicamente, aos centauros que están dominados polos [[instinto]]s.
 
== Ligazóns externas ==