|
O '''Partido Republicano Radical''', máis coñecido simplemente como '''Partido Radical''', foi un partido político español fundado por [[Alejandro Lerroux]] en [[1908]] en [[Santander]], ao escindirse da histórica [[Unión Republicana (España 1903)|Unión Republicana]] de [[Nicolás Salmerón]].
==Historia==
A súa base ideolóxica foi moi cambiante, oscilando as súas formulacións entre o radicalismo anticlerical e violento, participando moi activamente nos feitos da Semana Tráxica de Barcelona (1909), o republicanismo moderado e o conservadorismo e a colaboración coa dereita monárquica e confesional, durante a [[IISegunda República Española|Segunda República]]. O partido sufriu diversas escisións ao longo da súa existencia. En [[1929]], o sector máis progresista, liderado por [[Marcelino Domingo]], separouse do PRR para fundar o [[Partido Republicano Radical Socialista]], que acabaría en gran parte confluíndo na [[Izquierda Republicana]] de [[Manuel Azaña]]. En abril de [[1934]], xa co Partido Radical dentro do goberno republicano, [[Diego Martínez Barrio]] saíu do partido cos cadros máis moderados para fundar o [[Partido Radical Demócrata]], en desacordo coa liña dereitista da maioría radical.
No derradeiro alento do reinado de Afonso XIII, o Partido Radical foi un dos firmantesasinantes principais do Pacto de San Sebastián, e como tal participou no Comité Provisorio que comandou o derrocamento da Monarquía e do Goberno Provisorio que substituíu ao Goberno da Monarquía trala proclamación da II República, o 14 de abril de 1931. Durante o primeiro bienio republicano, no que ocupou 89 asentos nas Cortes ConstituintesConstituíntes, o Partido Radical distinguiuse por combater desde o centro-dereita as políticas de esquerdas dos gobernos de Azaña. Tralas eleccións de 1933, que deron maioría ás dereitas no Parlamento e nas que obtivo 104 escanos, o Partido Radical liderou o goberno da República, primeiro en solitario (un gabinete monocolor apoiado pola [[CEDA]]), e despois en coalición coa Confederación Española de Derechas Autónomas de Gil-Robles. Ao longo do seu mandato, tivo que facer fronte á Revolución de Outubro de 1934. Tras controlar a situación no resto do país, o Goberno radical detivo a Companys, suspendeu a Generalitat e mandou á Lexión a combater a insurrección obreira en Asturias, que foi duramente reprimida polos xenerais [[Franco]] e Goded. Os gobernos radicais sucedéronse, progresivamente debilitados por numerosos escándalos de corrupción (entre eles, o do Estraperlo) en que se viron envolvidos os seus líderes, e cada vez máis impotentes para estabilizar unha situación social cada vez máis crispada e enrarecida, ata 1936, en que o triunfo da coalición das esquerdas deu paso ao Goberno da Fronte Popular. Como o resto de partidos políticos activos durante a República salvo o chamado Movemento Nacional (FET y de las JONS), o Partido Radical Republicano foi ilegalizado trala vitoria do bando nacional na guerra civil.
==Véxase tamén==
|
