Franz Liszt: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Xqbot (conversa | contribucións)
m r2.7.2) (Bot: Engado: ar:فرنتس لست; cambios estética
Sen resumo de edición
Liña 2:
'''Franz Liszt''' (en [[lingua húngara|húngaro]] '''Ferenc Liszt'''), nado en [[Raiding]] (actual [[Austria]]) o [[22 de outubro]] de [[1811]] e finado en [[Bayreuth]] ([[Alemaña]]) o [[31 de xullo]] de [[1886]], foi un compositor e pianista austro-hungaro.
 
Liszt é o pai da técnica pianística moderna e do recital. El está na orixe do impresionismo pianístico, do piano orquestalorquestral (en ''Mazeppa'', o cuarto estudio de execución transcendente) e do piano literario (''Ans de pélérinage'', baseada na obra de [[Goethe]] ''Wanderjahre'') Con [[Frédéric Chopin]] é fundamental para a aparición de toda unha linhaliña de compositores: [[Maurice Ravel]], [[Serguei Rachmaninov]], [[Scriabin]].
 
== Vida ==
Liña 8:
Seu pai, Adam Liszt, que foi [[violoncello|violoncelista]] nunha orquestra local e secretario do príncipe Esterházy, ensinou o piano ó seu fillo desde moi pequeno, utilizando as obras de [[Haydn]], [[Mozart]] e [[Beethoven]].
 
Liszt foi un neno prodixio e osós dez anos marchou a [[Viena]] para seguir, durante dous anos, os cursos de harmoniaharmonía de [[Antonio Salieri|Salieri]] e os de pianos de [[Carl Czerny]]. Durante unha xira por [[París]], acompañado polo seu pai, intentou entrar no Conservatorio (daquela chamado Escola real de musica e de declamación) pero foi rexeitado por [[Cherubini]] por ser estranxeiro. En [[1824]] tomou como profesor a [[Ferdinando Paer]] e compuxo con 14 anos a ópera ''Don Sanche ou le Château d'amour''. Despois dunha primeira crise mística, causada pola morte de seu pai en [[1827]] durante unha viaxe a [[Boulogne-sur-Mer]], volveu a [[París]], onde deu, para subsistir, cursos de piano.
 
=== Viaxes por Europa ===
Liña 17:
=== O compositor ===
 
Como o proba a súa correspondencia, Liszt foi un gran sedutor e tivo relacións con numerosas e célebres mulleres. Despois de se separar de Marie d'Agoult en [[1844]], coñeceu en [[Kiev]] en [[1847]] á princesa Carolyne Sayn-Wittgenstein que lleo aconsellou deixar as súa carreira como concertista para consagrarse á composición. En [[1848]] instalouse en [[Weimar]] como mestre de capela do grandegran duque. Comeza entón un novo período durante o que compón os seus [[Poemas sinfónicos (Liszt)|poemas sinfónicos]], coa axuda do seu secretario particular, Joseph Joachim Raff. Dirixe tamén os seus esforzos á dirección de obras dos seus contemporáneos. Ó seu redor xúntanse numerosos alumnos (entre eles Hans von Bülow), osós que fixo descubrir as obras de [[Berlioz]], [[Wagner]] e [[Saint-Saëns]]. O seu talento e, sobre todo, as súas ideas innovadoras, que fixeron do Weimar desa época un centro de innovación e creación musicais, provocaron resistencias nos círculos máis conservadores, o que o levou a dimitirdemitir do seu posto de mestre de capela o ano [[1858]]. Despois de intentar sen éxito obter do papa a nulidade do seu matrimonio, Liszt e Carolyne Sayn-Wittgenstein separansesepáranse e Liszt toma ordes menores en [[1865]]. O compositor aproveita a estancia en [[Roma]] para descubrir a musique relixiosa do [[Renacemento]].
 
=== Os últimos anos ===
[[Ficheiro:Liszt-1870.jpg|thumb|Fotografía de Liszt en [[1870]]]]
Liszt retírase a Roma en [[1861]] e faise franciscano en [[1865]]. A partir de [[1869]] e ata a súa morte, Liszt reparte o seu tempo entre [[Budapest]], [[Roma]] e [[Weimar]], que correspondían asás súas tres tendencias: a sentimentalidade húngara, o misticismo relixioso e a musicamúsica de influencia alemá. En Budapest, durante os meses de verán continuacontinúa a recibir gratuitamente a alumnos como [[Alexander Siloti]]. Nesta época dedicasededícase totalmente aá composición e ó ensino. Desde 1876 ensinou na Academia realReal de musicaMúsica de Budapest, da que foi un dos fundadores e que sería rebautizada como ''Academia de música Franz-Liszt''. Morreu en Bayreuth o [[31 de xullo]] de [[1886]] asás 23 h 30m, dunha neumoníapneumonía contraída durante un festival de música.
 
== Liszt e a relixiosidade ==
 
A primeira crise mística afectou a Liszt en [[1827]], e foi resultado da ruptura da relación amorosa coa súa alumna Caroline de Saint-Cricq, e polada oposición paterna a que Liszt se ordenara sacerdote. Morto o pai, foi a intervención de súa mai o que evitou a ordenación do compositor. Nunha carta de [[1879]] a Carolyne de Sayn-Wittgenstein, Liszt escribiu: “Eu seguía con simplicidade e con corazón limpo as miñas inclinacións católicas da xuventude. Se non tivera sido contrariado nos meus primeiros fervores pola miña boa mai e polo meu confesor, o padre Bardin, tería entrado no seminario en [[1830]] […] o padre Bardin, amante da musica, tivo se cadra demasiado en conta a miña pequena e precoz celebridade cando me aconsellou servir a Deus e á Igrexa desde a miña profesión de artista”. Liszt tentou de seguir ó pé da letra os consellos do seu confesor e unir a súa profesión e as súas inclinacións relixiosas: “Cremos que unha grande obra, unha gran misión relixiosa e social se impón osós artistas” [1] O adulterio cometido con Marie d’Agoult puxo fin a esta tentativa.
Marie D'Agoult, a carreira de virtuoso e o traballo en Weimar mitigaron o seu celo relixioso ata [[1860]]. Desde entón, Liszt pensando que o seu camiño vital ata o momento era incorrecto, refuxiaserefúxiase en Roma e faise franciscano. Posto ó servizo da xerarquía católica compuxo obras que non foron ben apreciadas: ''A Misa de Gran, Santa Elizabeth, Christus''. Cara a fin da súa vida continuaba aínda o seu esforzo, recurrindorecorrendo a técnicas cada vez máis audaces, como no Vía crucis. Algunhas das súas últimas obras, como os valses ''Méphisto'' e o nocturno ''En soño'', marcan porén un certo distanciamento coa Igrexa.
 
== O pianista comprometido ==
 
O compromiso político de Liszt empeza a raíz da [[revolución de 1830|revolución de xullo]] en [[Francia]], un pouco como imitación da crise mística que incubaba dende [[1828]]. Á calor dos acontecementos o músico concibe unha “sinfonía revolucionaria” , que sería posteriormente a “Héroïde fúnebre”. Liszt faise amigo de Émile Barrault, profesor de retórica que lle abre as portas dos círculos dos discípulos de [[Saint-Simon]]. Coñece tamén a [[Alphonse de Lamartine|Lamartine]], [[Félicité Robert de Lamennais|Lamennais]] e [[Marqués de La Fayette|Lafayette]]. A influencia de Lamennais, do que Liszt sería discípulo ata a morte, seriahabía de ser moito máis perdurable cá de Saint-Simon. Estas influencias teóricas traduciranse en escrito (Da situación dos artistas e da súa condición na sociedade, publicado na Gazette musicale de París en 1835), en musicamúsica (transcrición d’''A Marsellesa'', e a peza ''Lyon'', sobre a [[revolta dos Canuts]] integrada no Álbum dun viaxeiro) e en concertos caritativos. Co tempo, o compromiso político de Liszt desapareceu. En 1848, durante a revolta húngara, instalaseinstálase en Weimar, prestando apoio osós seus compatriotas so na distancia. O Liszt vello abandona a política para consagrarse á relixión.
 
== Liszt e a musicamúsica do seu tempo ==
 
=== Liszt e Wagner ===
As relación entre Liszt e [[Richard Wagner]] comezaron en [[1840]] cando o daquela mozo, descoñecido e pobre compositor Wagner, pediu axuda a Liszt, que era xa un compositor de éxito. Despois duns anos rede relacións intermitentes, a correspondencia entre os dous fíxose máis intensa. Nas súas cartas, Wagner reafirma continuamente a súa necesidade urxente de diñeiro. Liszt tentaba de satisfacer como podía os desexos do seu protexido, do que valoraba cada vez máis as obras : en 1849, Liszt montou “Tannhäuser”, que tivo un éxito espectacular. En [[1853]], Liszt vai a París e aproveita para presentar Wagner ós seus fillos. A filla máis vella, Cosima, casaría anos despois co compositor alemán..
 
De novo en Weimar, Liszt continua dirixindo con éxito as obras de Wagner, diante odo agradecemento deste :”Grazas, meu Cristo amado. Eu considérote como o mesmo salvador”. A correspondencia continuacontinúa e ampliaseamplíase ata [[1859]], cando Wagner segue a pedir diñeiro e Liszt non lleo pode axudar por estar pasando unha mala época económica. Wagner enfádase . Ese mesmo ano prodúcese outro tema de enfrontamento: a influencia musical de Liszt sobre Wagner, que este se negaba a recoñecer publicamente. En xuño e agosto, pouco despois das primeiras audicións do preludio de “Tristán e Isolda” o musicólogo Richard Pohl redactara un panexírico no que atribuía a Liszt a substancia harmónica da obra. O 7 de outubro, Wagner escribiu a Bülow : «Eu trato a harmonía de xeito diferente desdesde que me familiaricei coas composicións de Liszt. Mais cando o amigo Pohl o revela ó mundo enteiro, considéroo unha indiscreción ; ou debo pensar que é unha indiscreción autorizada? » [2]. Estas tensións provocaron unha ruptura de curta duración, que acabou antes da fin dese mesmo ano.
Anos despois, a causa das diferenciasdiferenzas entre os dous compositores foi a filla de Liszt, Cosima, pola que se interesaba Wagner dende había anos, aínda que xa estaba casada con [[Hans von Bülow]], antigo alumno de Liszt, e vinte e cinco anos máis novo ca Wagner. Cando en [[1870]] Cosima e Wagner manifestan abertamente a súa relacións Liszt decide cortar as relacións con eles. Wagner tentou de recuperar a estima de Liszt mediante unha grande cantidade de cartas eloxiosas. A reconciliación supuxo tamén o perdón de Liszt á súa filla. A inauguración do Palacio de festivaisFestivais de [[Bayreuth]] por Wagner foi a ocasión de demostracións recíprocas de amizade. Liszt asistiu entusiasmado en [[1882]] á primeira representación de Parsifal. En [[1883]], porén, ó coñecer a morte de Wagner, Aa única reacción de Liszt foi "¿Por qué non?", para engadir despois “Hoxe el, eu mañá”.
=== Liszt e Verdi ===
Liszt descubriu a música de [[Giuseppe Verdi]] moi cedo e xa en [[1847]] fixo unha transcrición de ''Ernani'', cando o compositor italiano aínda non creara ningunha das súas obras máis coñecidas. Nos anos que seguiron, Liszt, ocupado polo seu traballo en Weimar, non puido continuar a relación coa obra de Verdi. O encargo de [[1859]] para transcribir ''Rigoletto'' e ''Il Trovatore'' deulle de novo a ocasión. A continuación seguiron as transcricións ''Don Carlos'' (1867) e despois de ''Aïda'' (1877) (multiplicando lasas disonancias nesta obra, tentou integrar a Verdi na vangarda musical, á que, de feito, non pertencía. Impresionado pola representación de ''Simon Boccanegra'', dedicoulle unha das súas últimas transcricións, en [[1882]].
Polo seu lado, Verdi non amosou moito interese por Liszt, ó que consideraba un wagneriano partidario da ''música do futuro''
 
== A concepción da música de Liszt ==
 
Liszt falaba, na ''Terceira carta dun en musica'' así do seu instrumento preferido, o piano;
"no espazo de sete oitavas, apreixa toda a extensión dunha orquesta, e os dez dedos dun home só abondan para reproduci-las harmoniasharmonías producidas por cen instrumentos concertantes". Isto permite comprender porquepor que Liszt intentou durante toda a súa vida desenvolver ó máximo as capacidades expresivas dun instrumento co que tiña unha relación tan estreita como testemuña unha frase célebre súa: "O meu piano é para min o que unha fragata ó mariñeiro, o que é para un árabe o seu cabalo […], é a miña palabra, é a miña vida.
Esta concepción musical centrada no piano foi moi criticada a partir dos anos 1850 coa recuperación de formas de expresión musical daquela esquecidas. Liszt mesmo dubidou das súas crenzas, como amosademostra a extensión do seu campo de miras oó órgano (Misa de Gran) e á orquestra (13 [[Poemas sinfónicos (Liszt)|poemas sinfónicos]]). EÉ por iso que a súa obra tan diversa non se pode reducir a oó simple concepto da [[musicamúsica programática]]. Liszt foi un compositor que ampliou, con diversas innovacións, a súa paleta sonora.
 
== O estilo ==
 
Ata 1830 Liszt non desenrola un estilo propio. ConsagraseConságrase enteiramente oó aspecto puramente técnico da música esperando impresionar ó público. As poucas obras que se conservan desa época (un esbozo dos ''Doce estudios transcendentes'' e a súa única ópera) non teñen máis interese que o de amosar como traballaba o compositor naquela época.
 
En [[1830]] produciuse un dobre cambio. Na forma Liszt vira cara asás novas técnicas dos compositores da súa xeración, sobre todo as de [[Thalberg]]. A máis coñecida é a de interpreta-la melodía cos polgares das mans mentres que os outros dedos acompañan en forma de [[arpexio]]. No fondo as obras deixan de ser exercicios de velocidade e adquiren progresivamente unha dimensión poética (visible nos primeiros esbozos de ''Années de pèlerinage''). Liszt, afirmándose a un tempo virtuoso e poeta, foi o obxectivo das críticas de puristas como [[Frédéric Chopin]] e de partedalgúns dos partidarios de [[Thalberg]]. O compositor e crítico belga [[François-Joseph Fétis]] escribiu na Gazette Musicale do 30 abril de 1837dirixíndose1837 "Vostede é o home transcendente da escola que acaba e que non ten máis que facer, pero non o home dunha nova escola. Thalberg é ese home: esa é toda a diferenciadiferenza entre vostedes". A fuxida a [[Suíza]] e a [[Italia}} será para Liszt a ocasión de profundizar nona seusúa arte e de desenvolver novas potencialidades. Así, mentres Thalberg non evolucionou a súa técnica, integrou numerosas innovacións o que fará que a súa superioridade pianística sexa recoñecida paulatinamente. A peza mestra do seu repertorio virtuoso do seu repertorio era a transcrición de "Robert le Diable" de Meyerbeer. A súa técnica acadou un nivel que lle permitiu durante unha representación en [[Kiev]] improvisar a parte final do concerto sobre temas escollidos polo público. Á vertente virtuosa engade sensibilidade poética na interpretación de ''Au bord d'une source'' en Viena.
O ano [[1848]] marca o inico da madureza do seu estilo. A tensión revolucionaria en Europa, a relación amorosa coa princesa Caroline de Sayn-Wittgenstein e a instalación en Weimar fanlle abandonar a actividade de virtuoso para se consagrar á composición.
 
Liña 64:
=== O poema sinfónico ===
 
Por ben que a creación do poema sinfónico se atribúe a [[Hector Berlioz]] coa súa Sinfonía fantástica, foi teorizado por Liszt que ademais fixo del unha forma musical case independente. A principal característica do poema sinfónico, particularmente evidente na obra de Liszt eé que esta pensado como unha "musicamúsica con programa", antecedente de música cinematográfica, ou sexa, que procura suxerir musicalmente algunha cousa.. Pode tratarse dun cadro (''A Batalla dos Hunos''), dunha obra teatral (''Hamlet''), dun poema (''Mazeppa''), dunha figura mitolóxica (Orfeo Prometeo) dun ambiente da vida cotiá, etc.. Non se trata máis que dunha suxestión: restitúese o espírito e non, coma nun ''Lied'', a letra, o que deixa moita liberdade oó compositor. O poema sinfónico eé relativamente curto (uns vinte minutos) e, tendo unha estrutura interna sólida, sen cortes, e interpretaseinterprétase dunha única tirada.
=== A sonata ===
 
Liszt non escribiu máis ca unha sonata, a "Sonata en si menor" na que combina de forma libre a forma de sonata (exposición/ desenvolvemento/ reexposición) conservando a dialéctica dos temas A et B - e o xénero sonata (primeiro movemento/movemento lento/scherzo/final). Para reforzar a unidade das súa composición Liszt utiliza a técnica de transformación temática . Moitos críticos acusan a Liszt de escribir un poema sinfónico disfrazado.
 
=== A transcrición ===
 
Dos 300 números de opus de, 350 son transcricións para piano. Sen embargo o descrédito no que caeu o xénero fixo que non foran postas en valor ata recentemente.
As transcricións de Liszt son de dous tipos. Unhas procuran unha reprodución integral da obra transcrita, utilizando tódolos medios pianísticos posibles (transcricións das nove sinfonías de [[Beethoven]], parafráseparáfrase sobre a overtura de ''Tannhaüser''). Outras dan ó compositor a liberdade de dar unha nova visión da obra, comacomo nas transcricións de operas italianas, francesas ou de Mozart. A transcricións do primeiro tipo teñen un interese sobre todo técnico; as do segundo son consideradas máis interesantes por levar a marca do estilo de Liszt. Situadas entre estes dous tipos hai numerosas transcripciónstranscricións, coma as das óperas de Verdi, nas que se respecta a liña melódica variando o acompañamento.
 
[[Categoría:Personalidades da música|Liszt, Franz]]