Revisión como estaba o 25 de abril de 2011 ás 21:33 editar Luckas-bot (conversa \| contribucións) 102.607 edicións m r2.7.1) (bot Engadido: sw:Angahewa ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 23 de setembro de 2011 ás 23:41 editar desfacer Xqbot (conversa \| contribucións) Bots 77.135 edicións m r2.7.2) (Bot: Modifico: br:Atmosferenn; cambios estética Edición máis nova →
Liña 2: {{Atmosfera terrestre}} [[Ficheiro:Atmosfera.Capas.svg\|right\|150px]] A '''atmosfera''' é unha fina capa gasosa que envolve o planeta [[Terra]], e á que retén a forza da [[gravidade]]. Tamén posúen atmosfera outros planetas do [[sistema solar]]. == Definición == [[Ficheiro:IMAGE63.JPG\|thumb\|left\|300px\|Atmosfera vista en torno dos 110 km de altitude]] A atmosfera ''pode ser descrita como unha fina capa de gases sen cheiro, sen cor e sen gusto que apresa á Terra pola forza da gravidade. Visto dende o espazo, o [[planeta]] Terra aparece como unha esfera de cor azul brillante. Ese efecto cromático prodúceo a dispersión da luz solar na atmosfera. ==== Composición ==== Segundo Barry e Chorley (1976): ''a composición da atmosfera e maila súa estrutura vertical posibilitaron o desenvolvemento da vida no planeta''. En función da súa composición, distinguimos dúas partes: a [[homosfera]], por baixo dos 100 km e que cando está seca, está composta por [[nitróxeno]] (N) nun 78,08 % do volume da atmosfera, actúa como soporte dos demais compoñentes, de vital importancia para os seres vivos, fixado no solo pola acción de bacterias e outros microorganismos, absórbeno as plantas en forma de proteínas vexetais; [[Osíxeno molecular\|osíxeno]] (O<sub>2</sub>) nun 20,94 %, a súa estrutura molecular varía conforme a altitude en relación ao solo, é responsable dos procesos respiratorios dos seres vivos; [[argon]] (Ar) 0,93 %; [[dióxido de carbono]] (CO<sub>2</sub>) (variable) 0,035 %; [[helio]] (He) 0,0018 %; [[ozono]] (O<sub>3</sub>) 0,00006 %; [[hidróxeno]] (H) 0,00005 %; [[cripton]] (Kr) indicios; [[metano]] (Me) indicios; [[xenon]] (Xe) indicios; [[radon]] (Rn) indicios. Por riba dos 100 km temos a [[heterosfera]], estratificada en diversas capas de composición diferente: Liña 20: * Capa de hidróxeno (3.500-10.000 km ) ==== O vapor de agua ==== [[Ficheiro:WaterVapor.jpg\|thumb\|right\|150px\|Concentración de vapor na atmosfera causada polo fenómeno ''El Niño'']] O vapor de auga en suspensión no ar atópase principalmente nas capas baixas da atmosfera (75% abaixo de 4.000 m de altura) e exerce o importante papel de regulador da acción do Sol sobre a superficie terrestre; a cantidade de vapor varía moito en función das condicións climáticas das diferentes rexións do planeta, os niveis de evaporación e precipitación compénsanse ata chegar a un equilibrio, pois, as capas inferiores están moi próximas ao punto crítico no que a auga pasa do estado líquido ao gasoso. Liña 30: A atmosfera protéxenos a nós e en xeral á [[vida]] no [[planeta]] [[Terra]], absorbendo a [[radiación]] solar [[ultravioleta]] e as variacións extremas de temperaturas entre o día e a noite. ==== Límite entre atmosfera e espazo exterior ==== [[Ficheiro:Atmosphere model.png\|thumb\|left\|300px\| Modelo da atmosfera en función da altitude]] Non existe un límite definido entre o [[espazo]] exterior e a atmosfera, presúmese que esta teña preto de mil quilómetros de espesor, o 99% da densidade concéntrase nas capas máis baixas, preto do 75% está nunha faixa de 11 km da superficie, á medida en que se sobe, o ar vaise tornando cada vez máis raro, perdendo a súa homoxeneidade e composición. Na exosfera, zona que se considera limítrofe entre a atmosfera e mailo espazo interplanetario, algunhas moléculas de gas acaban escapando á acción do campo gravitacional. O estudo da evolución térmica segundo a altitude revelou a existencia de diversas capas superpostas, caracterizadas por comportamentos distintos a medida que a súa [[densidade]] vai diminuíndo gradualmente co aumento da [[altitude]], os efectos que a presión atmosférica exerce tamén diminúen na mesma proporción. Este modelo térmico da atmosfera terrestre é fundamental para o estudo de toda unha serie de fenómenos da súa superficie, como os movementos de masas de ar e os ventos, as precipitacións meteorolóxicas e as mudanzas do clima. Liña 43: A altitude de 100 km tamén se usa frecuentemente como o límite entre a atmosfera e mais o espazo. == Temperatura e capas atmosféricas == A temperatura da atmosfera da [[Terra]] varía entre capas en altitudes diferentes, polo tanto, a relación matemática entre temperatura e altitude tamén varía, sendo unha das bases da clasificación das diferentes capas da atmosfera. A atmosfera está estruturada en tres capas relativamente quentes, separadas por dúas capas relativamente frías. Os contactos entre esas capas son áreas de descontinuidade, e reciben o sufixo "pausa", despois do nome da capa subxacente. == Capas e áreas de descontinuidade == As capas atmosféricas son distintas e están separadas entre si por áreas fronteirizas de descontinuidade. [[Ficheiro:atmo_camadas.png\|thumb\|right\|300px\|Capas da atmosfera, simplificadamente.]] === Tropopausa === A [[tropopausa]] é o nome dado á capa intermediaria entre a troposfera e a estratosfera, situada a unha altura media en torno de 17km no Ecuador. A distancia da Tropopausa en relación ao solo varía conforme as condicións climáticas da troposfera, da temperatura do ar, a latitude entre outros factores. Se existe na troposfera unha axitación climática con moitas correntes de convección, a tropopausa tende a subir. Isto débese ao aumento do volume do ar na troposfera, este aumentando, aquela aumentará, por consecuencia, empurrará a tropopausa para riba. Ao subir, a tropopausa arrefría, pois o ar enriba dela está máis frío [[Ficheiro:AthmospherePhisicsAAL.JPG\|thumb\|left\|300px\|Este gráfico ilustra a distribución das capas da atmosfera segundo a Presión, Temperatura Altitude e Densidade]] === Estratosfera (7/17 - 50 km) === Na [[estratosfera]] a temperatura aumenta coa altitude e se caracteriza polos movementos de ar en sentido horizontal, fica situada entre 7 e 17 ata 50 km de altitude aproximadamente, sendo a segunda capa da atmosfera , comprendida entre a troposfera e a mesosfera, a temperatura aumenta á medida que aumenta a altura. Presenta unha pequena concentración de vapor de auga. === Estratopausa === Na parte superior da estratosfera e preto da [[estratopausa]], situase a maior parte do ozono da atmosfera, en torno aos 22 quilómetros por riba da superficie terrestre. === Mesosfera (50 - 80/85 km) === Situada entre a estratopausa, na súa parte inferior, e a mesopausa na súa parte superior; entre 50 a 85 km de altitude. Na [[mesosfera]] a temperatura diminúe coa altitude, chegando a -90 º °C no seu cumio. Na mesosfera é onde ocorre o fenómeno da aeroluminescencia das emisións da hidroxila. === Mesopausa === A [[mesopausa]] é a rexión da atmosfera que determina o límite entre unha atmosfera con masa molecular constante con outra onde predomina a difusión molecular. === Termosfera (80/85 - 640+ km) === A [[termosfera]] localízase enriba da mesopausa; nela a temperatura aumenta coa altitude rápida e monotonicamente ata onde a densidade das moléculas é tan pequena que, movéndose en traxectorias aleatorias, raramente chocan. == Rexións atmosféricas segundo a distribución iónica == Alén das capas, e en conxunto con estas, existen as rexións atmosféricas, nestas ocorren diversos fenómenos físicos e químicos. [[Ficheiro:IonogramLayerIonosphereAAL.JPG\|thumb\|left\|600px\|Esquema das capas ionosféricas]] == Ionosfera == [[Ionosfera]] é a rexión que contén [[ións]]: comprendendo desde a mesosfera ata a termosfera, que chega aproximadamente aos 550 km de altitude. Liña 82: [[Capa D]] * A máis próxima ao solo, fica entre os 50 e 80 km; é a que absorbe a maior cantidade de enerxía electromagnética. [[Capa E]] * Por riba da capa D, embaixo das capas F1 e F2, a súa altitude media é entre os 80 e os 100-140 km. Semellante á capa D. [[Capa E Esporádica]] * Esta capa ten a particularidade de ficar máis activa canto máis perpendiculares son os raios solares que inciden nela. [[Capa F1]] * A capa F1 está por riba da capa E e embaixo da capa F2 ~100-140 ata ~200 Km. Existe durante os horarios diúrnos. [[Capa F2]] * A máis alta das capas ionosféricas a capa F2, está entre os 200 e 400 km de altitude. Enriba da F1, E, e D respectivamente. É o principal medio de reflexión ionosférico. == Exosfera == A [[exosfera]] fica enriba da ionosfera; é onde a atmosfera entra en contacto co espazo exterior. == Ozonosfera == A [[ozonosfera]] é onde fica a capa de [[ozono]], de aproximadamente 10 a 50 km de altitude onde o ozono da [[estratosfera]] é abundante. Note que ata mesmo dentro desta rexión, o ozono é un compoñente raro. == Magnetosfera == A [[magnetosfera]] é a rexión onde o [[campo magnético]] da Terra interactúa co [[vento sola]]r. Esténdese a milleiros de quilómetros, cunha cauda invisible sendo soprada para lonxe do [[Sol]]. == Cinto de Van Allen == O cinto de radiación ou [[cinto de Van Allen]] é a rexión onde se concentran partículas provenientes do Sol. == Temperatura media e presión == * A temperatura media da atmosfera na superficie da Terra é de 14  °C. * A [[Presión atmosférica]] é o resultado directo do peso exercido pola atracción [[gravidade\|gravitacional]] da Terra sobre a capa de ar que a envolve, variando conforme o momento [[clima\|climático]], a hora, o lugar e maila altitude. * Preto do 50% do total da masa atmosférica está ata uns 5 km de altitude. * A presión atmosférica ao nivel do mar, é aproximadamente 101,3 quilopascais. == Densidade e masa == * A densidade do ar ao nivel do [[mar]] é aproximadamente 1,2 kg/m³. Esta densidade diminúe a maiores [[altitude]]s á mesma taxa da diminución da presión. * A masa total da atmosfera é aproximadamente 5.1 × 1.018 kg, unha millonésima parte da masa total da Terra. == A evolución da atmosfera terrestre == Podemos comprender razoabelmente a historia da atmosfera da Terra ata uns 1.000 millóns de anos atrás. Recuando no tempo, podemos soamente especular, pois aínda é unha área en constante investigación. * Atmosfera moderna ou, terceira atmosfera, esta denominación é para distinguir a composición [[química]] actual das dúas composicións anteriores. ==== Primera Atmosfera ==== A primera atmosfera, era principalmente [[helio]] e [[hidróxeno]]. Disipouse co [[calor]] provinte da [[codia terrestre]], aínda en forma de plasma, e mailo Sol. ==== Segunda atmosfera ==== Hai aproximadamente 3.500 millóns de anos, a superficie do planeta arrefriara abondo para formar unha codia endurecida, poboándoa con [[volcáns]] que liberaron vapor de auga, [[gas carbónico]], e [[amonio]]. Desta forma, xurdiu a "segunda atmosfera", que estaba formada principalmente por gas carbónico e vapor de auga, con algún nitróxeno. Liña 148: No comezo o osíxeno combinou con varios elementos (como [[ferro]]), mais finalmente acumulouse na atmosfera producindo extincións en masa e evolución. ==== Terceira atmosfera ==== Coa aparición dunha capa de [[ozono]] (O<sub>3</sub>), a [[ozonosfera]], as formas de [[vida]] no [[planeta]] foron mellor protexidas da [[radiación ultravioleta]]. Esta atmosfera de osíxeno-nitróxeno é a ''terceira atmosfera''. Ten unha estrutura complexa que funciona como reguladora da temperatura e humidade da superficie. == A auto regulación da temperatura e presión == [[Ficheiro:SurfaceTemperature.jpg\|thumb\|left\|300px\|mapa mostrando a temperatura da superficie da Terra]] Liña 160: Todos os mecanismos relatados mais enriba actuando en conxunto, xeran unha transición suave de temperaturas en todo o planeta. * Unha excepción á regra ocorre onde son menores a cantidade de auga, vapor desta e a espesura da troposfera, como nos desertos e cordilleiras de grande altitude. [[Ficheiro:Wind speed climatology.jpg\|thumb\|right\|300px\|Mapa dea velocidade dos ventos]] Liña 169: Aos movementos verticais e horizontais de superficie, súmanse os [[jet streams]], e os movementos de masas de ar, que determinan as condicións climáticas do planeta. == Véxase tamén == === Outros artigos === * [[Circulación xeral atmosférica]] * [[Polución]] * [[Quecemento global]] === Bibliografía === * Donn, W. L. (1978) ''Meteorología''. Ed. Reverté. Liña 188: [[bg:Атмосфера на Земята]] [[bn:পৃথিবীর বায়ুমণ্ডল]] [[br:~~Atmosfer (Douar)~~Atmosferenn]] [[bs:Atmosfera]] [[ca:Atmosfera terrestre]]

Atmosfera terrestre: Diferenzas entre revisións