Revisión como estaba o 27 de agosto de 2011 ás 09:51 editar Xose manuel (conversa \| contribucións) 16 edicións Sen resumo de edición ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 27 de agosto de 2011 ás 11:07 editar desfacer Atobar (conversa \| contribucións) Administradores 45.192 edicións m Desfixéronse as edicións de Xose manuel (conversa); cambiado á última versión feita por MerlIwBot Edición máis nova →
Liña 1: {{atención\|Artigo pouco enciclopédico}} '''María Elena Fernández Gago'''é unha [[pintor]]a [[Galiza\|galega]] nada na [[Coruña]]. A data exacta do seu nacemento resulta indeterminable, posto que a propia artista varíaa ó se lle esixir unha referencia persoal, e case sempre a oculta. Se temos en conta que as súas primeiras exposicións datan de 1959, poderemos admitir que a de 1940, en certo xeito «oficializada», é probablemente inexacta, e habería que fixala con máis aproximación na [[Guerra Civil Española\|Guerra Civil]]. Liña 23 ⟶ 24: ===Ligazóns externas=== * ''' Adios a Elena Gago'''. Anxeles Penas. Domingo, 31 de julio de 2011(http://www.elidealgallego.com/index.php/opinion/critica-de-arte/24381-adios-a-elena-gago) Fóisenos a pintora de " as trémulas e estremecedoras ausencias" -como a definiu Camilo José Cela-, agora ela tamén ausencia, luz que atravesou definitivamente as ventás que abría nos seus cadros e polas que entraba un doce resplandor, unha amorosa e acariciante aura; foise para poder coñecer que hai no alén que tanto temía, pero que, á vez, a atraía poderosamente. Ela habitaba, -xa o dixemos outra vez- un territorio fráxil e etéreo e arroupábase na dulcedumbre do cotián, que se traducía logo naqueles interiores repousados da súa pintura, cheos de nostalgias e memorias, onde unha beleza amable e sen estridencias era a raíña, e que merecían ser cantado cos versos de Baudelaire: "Là tout n'est qu'ordre et beauté, luxe, calme et volupté... " (alí todo é orde e beleza, luxo, calma e voluptuosidade); talvez tería querido eternizar aquel branco silencio das súas estanzas secretas, sobre o que tremían ás invisibles, talvez tería querido que o seu pincel puidese atravesar as portas do misterio que a axexaba, pero a súa pincelada se quedaba sempre palpitando como unha caricia, ao bordo daquelas leves sombras que proxectaba a luz. E a pregunta diluíase no aire das ausencias ou encollíase baixo a tapa dun piano ou baixo os coxíns dun sofá. A casa era o seu símbolo, o cuarto dos sonos, o espazo de todas as metafísicas, o territorio, á vez, do coñecido e da estrañeza, era o lugar e o non lugar, a fronteira que defendía das intemperies todas e tamén o balcón aberto, sempre aberto, para que entrase a cachón o aire de fóra, a luz de fóra. Pois ela amaba a luz e tremía como unha nena ante a escuridade. Queremos crer, necesitamos crer, que o seu paso cara a "o outro lado", o fixo acompañada polos alados anxos da luz e que hoxe o cemiterio de San Amaro ten unha nova luminaria, unha man incorpórea que vai trazando sobre as distancias do mar novas e brancos cuartos, para que ela non sinta o frío da intemperie e repouse alí docemente, amorosamente, no seo acunador da Gran Nai. No ano 2007 o Kiosko Alfonso celebrou a súa última grande exposición, seguímola naquela viaxe de máis de trinta anos e, talvez, sen sabelo, presentimos que chegara ao lintel de si mesma e estaba xa en alerta do invisible sobre a súa cadeira baleira. '''A muller do Cine Avenida''' Isabel Bugallal \| A Coruña. 29 de julio de 2011 (http://www.laopinioncoruna.es/cultura/2011/07/29/mujer-cine-avenida/518706.html). Fue a última inquilina do edificio do cine Avenida, no número 7 do Cantón Grande coruñés. Custáralle irse de alí cando Amancio Ortega se fixo dono e señor do inmoble. Pasara toda a súa vida nesa casa, por cuxas ventás vía a baía e os xardíns de Méndez Núñez e do Recheo, e en 2007, tivo que deixar o espazoso piso, onde tamén tiña o seu estudo, para irse a un pequeno apartamento no que apenas podía pintar. Nin pintar, nin se mover, aquela tempada que pasou en cadeira de rodas a causa dunha mala caída. Pero, en canto se recuperou, María Elena Gago, falecida o mércores, foise a un piso grande, como lle gustaban a ela, e recobrou a alegría e as ganas de seguir pintando. ~~Meses antes de abandonar a casa do Avenida, en abril de 2007, tivo ocasión de volver expoñer no Quiosco Alfonso, onde xa mostrara a súa obra vinte anos antes.~~ ~~O pintor Alfonso Abelenda, aínda impresionado pola noticia da morte da súa amiga e admirada colega, recorda esa exposición: Arrepioume ver como a súa última obra comunicaba unha gran soidade.~~ ~~Hoxe, ás 12.30, será enterrada no cemiterio de San Amaro e ás nove menos vinte da tarde oficiarase un funeral na igrexa de Santa Lucía.~~ "Ela, que era tan vital e activa, estaba soa. O cambio de casa e de ambiente e a caída tiveron que ser un pau tremendo para ela", di Abelenda, que sempre admirou "o seu talento extraordinario, o seu enxeño e a súa enorme simpatía", e considéraa "a mellor artista galega da súa xeración". Abelenda destaca a "valentía", a "independencia" e o carácter indomable de María Elena Gago, que non se pregou, ás modas dos seus contemporáneos e que, a través dos seus cadros figurativos e do seu dominio da luz e a cor, creou un mundo propio, intimista e lírico, con atmosferas cheas de soidade e de melancolía, que ao mesmo tempo supoñían unha racional construción do espazo: estanzas sen figuras humanas, sombras luminosas, cuartos con camas baleiras, ventanais atravesados por feixes de luz ou os esqueletos industriais que viron un pasado mellor que aparecían na súa última produción. María Elena Fernández-Gago, nacida na segunda metade dos anos trinta -presumía de non ter idade- pertence á xeración de artistas galegos que fixeron de ponte entre a vangarda histórica (Maruja Mallo, Julia Minguillón, Colmeiro, Seoane ou Souto) e a renovación dos anos cincuenta e sesenta (María Antonia Dans, Mercedes Ruibal, Victoria da Fonte, Lago Rivera, José María de Labra, Luis Caruncho, Tenreiro ou Alejandro González Pascual). A súa obra -sempre valorada pola crítica: Camilo José Cela, Álvaro Cunqueiro, Miguel González Garcés, Raúl Chavarri, Moreno Galván- figura nos museos e as coleccións máis importantes de Galicia e foi exposta en distintas cidades, tanto en España coma no estranxeiro. En vésperas de inaugurar a súa última exposición, mostrábase preocupada polos cambios que introducira na súa técnica, agora máis pictórica. "Non sei se gustarán", dicíalle a Pedro Vasco, presidente da Asociación de Amigos do Museo de Belas Artes, quen lamenta que tanto Gago coma outras grandes figura da arte galega da súa xeración "non sexan máis coñecidas no resto de España". Vasco considera que Gago "é unha das máis grandes" da plástica galega e destaca o "realismo tan persoal" da súa obra, a súa "elegancia" e a dimensión "metafísica" dos seus espazos e das súas atmosferas. ~~Empezou mostrando a súa obra cara a finais dos anos cincuenta. "Era unha explosión de cor", rememora Abelenda, " e foi cambiando pero sendo sempre ela, cunha forma de pintar moi súa,".~~ ~~"Tiña unha gran personalidade", recorda o pintor, "era como un encanto. O como unha serea. Tivo unha vida moi intensa e non parou, sempre foi dun lado para outro".~~ Prodúceme melancolía irme de aquí, perder de vista a butaca onde se sentaba a miña nai", dicía a este xornal en xuño de 2007, días antes de deixar a casa do Avenida e en vésperas da exposición do Quiosco: "Agora son máis sobria, e aínda quero eliminar máis cousas". Hai unha imaxe imborrable de María Elena: saíndo da súa casa do Cantón para meterse nun choche descapotado co seu cadelo baixo o brazo, subida a uns altos e finos escarpíns, pantalón cinguido, por enriba do nocello, e a gran melena vermella. Era a imaxe do cosmopolitismo naquela Coruña provinciana e gris. Parecía Brigitte Bardot, aínda que agora se asemellaba máis a unha madura Rita Hyworth. * '''Elena Gago e a Poética das Cousas''' Felipe Senén .07 de agosto de 2011 (http://www.laopinioncoruna.es/opinion/2011/08/07/elena-gago-e-poetica-das-cousas/521303.html) As palabras, as cores, as liñas... son como as matemáticas, cando se xuntan suman, restan, multiplican, dividen, emocionan ou provocan. Aquí e a destempo queremos explicarnos sen tópicos fúnebres, dicir que sentimos que xa non estea entre nós a pintora Elena Gago. Por iso de que un respecta moito ós seus deuses vivos e a súa memoria, cando eles e elas traspasan as cancelas dese enigmático Trasmundo de sombras, o que se atreveu a pintar Laxeiro. Máis aínda hoxe cando tanta chocallada e mediocridade se confecciona e impera. Deuses e deusas que semellan inaccesibles e ós que compre regalarlle acougo, tempo para que sigan no seu traballo creador e de dignificación do ser humano, da súa Terra e do seu Tempo. Fumostímidos ou quizais educados, pois atraídos sempre nós custou achegarnos a eles e a elas, quizais pra non molestalos ou mesmo polo medo a fender co mito creado. Os deuses no seu Olimpo. María Elena Fernández-Gago Díaz, estaba entre esas nosas metade divinas, metade humanas. Outra de tantas egrexias mulleres que deu a nai e señora Coruña. Mulleres de armas tomar, filósofas, sabias, creadoras, a tecer e destecer nun tapiz no que se debuxa solidaria distinción. Alegrábanos sentir e saber que estaba por algunha parte. Consólanos saber que o seu espírito está entre as xeometrías, nas perspectivas, nas raiolas dos interiores dos seus cadros, entre a harmonía, a poesía do silencio sonoro dos obxectos cotiáns que pintaba. Non sabemos cantos anos tiña, tampouco compre sabelo, por iso de que os creadores que nos transcenden son intemporais. Quizais fose do mesmo tempo que a malograda Natalie Wood, naceron en anos de guerras e buscas. Adiantada ó seu tempo, liberal, sen prexuízos, alegre e translucida como unha raiola dos seus cadros. Sempre nos lembrou a aquela actriz californiana que era descendente de rusos, a de Rebelde sen causa e Esplendor na herba, co seu sorriso e ollada limpa, entre aquela melena ó vento, descapotable, foulard, e Chanel, mediodías de vermouth, noites de whisky. Elena Gago era un referente na Coruña dos anos sesenta, nos literarios Café Galicia, no Miño... perto da súa casa, un piso sobre o Cine Avenida, arquitectura Art-Decó de González del Villar, entre a que vivía e tiña taller, sendo a última en abandonala ó ser adquirida por Zara e logo por Caixa Galicia. Témola visitado nalgunha outra ocasión na casa do Carballo, en Oleiros, cando -como a Garbo- abandonara as festas, as liturxias das presentacións, para refuxiarse nese interior poético que a caracterizaba. María Elena Fernández-Gago Díaz era parte da saga familar, da bonhomía dos Fernández-Gago, tan no acontecer de días pasados e querida na Coruña, na súa Cidade Vella, tan relacionada coa pintora Lola Díaz Baliño a que a introduce á pintura. Encontros familiares no pazo da Ribeira no Val do Barcia, coas pantasmas dos Montenegro... O ambiente, as vivencias conforman o que un fai e é. Formación na cidade, coa soleira dunha Escola de Artes pola que tiñan pasado alumnos como Picasso, urbe de pintores e pintoras de diferentes sensibilidades, caracterizados pola súa humildade e mesmo pola súa pegada, Seijo Rubio,Vilar Chao, María Corredoira, José Luis, Mampaso, Vázquez Molezún, Marichu Mateo, Tenreiro... máis vellos, entre moitos outros. Nas primeiras obras de Elena Gago hai certa influencia de Vilar Chao e do seu tempo, dos interiores poéticos de María Corredoira, de ismos e cubismos, como lle pasou a Labra, a Argüelles, para logo fender con todo aquelo, buscar e atoparse co Pop-Art, para abrir a novos camiños. A Gago pasa por Madrid, pola Escola de San Fernando, polo Círculo de Bellas Artes, por París, onde estuda ballet e música. Seguen anos de exposicións por Europa, Madrid, Barcelona, Múnic, Bruxelas, Xenebra... Gañará amizade entre mitos dos seus compañeiros, a que durarán toda a súa vida, entre eles grandes creadores galegos que seguían camiños diverxentes e converxentes na dignificación, por exemplo Xaime Quessada, témolo falado con ambos os dous. Colega e ate musa de pintores da súa xeración, tamén coruñeses na estela creativa que sempre caracterizou á cidade: González Pascual, Felipe Criado, Abelenda... A obra da Gago non pasa desapercibida á crítica de Camón Aznar, de Raúl Chavarri, de Moreno Galván, á literatura de Cela, de Umbral, de Hierro.... dos creadores e animadores do panorama cultural, Cunqueiro, Luis Seone Luis Caruncho, nen á fina sensibilidade da crítica galega de entón, centrada no polígrafo Miguel González Garcés, en Fernando Mon, Francisco Pablos ou Laurenao Álvarez, os que atinaron ó valorar a calidade e o futuro da pintora coruñesa. Lembro aquel intento cultural coruñés dos anos oitenta, a Galería Giannini na rúa Fernando Macias , a que incluso creou ó seu redor un atractivo ambiente cultural cargado de futuro, a librería Abraxas, a Sala de Teatro Luis Seoane... camiños perdidos e que botamos en falta. Lembramos e sabemos da admiración que lle profesaba o historiador da Arte Manuel Chamoso Lamas, moi amigo dos Fernández-Gago, de Carlos, o arquitecto e profesor de arquitectura que traballaba con él. Chamoso era asesor da Fundación Juan March, tan no mecenado das artes contemporáneas, membro en tribunais de becas, polo que animou á Gago como lle chamaba, a que se presentase e fixoo: convidou ó tribunal a ollar a súa obra no sitio onde a pintara. Saíron ás aforas de Madrid, a unha desas urbanizacións de ladrillo, en edificación, pasaron entre encofrados, subiron e subiron chanzos de cemento, acougo, suor... os señores membros do xurado non daban creto, ó chegar ó último andar e dar de fronte cun trampantoxo, cun lenzo pintado que semellaba dar continuidade ás escaleiras polas que subían... Visto dende as perspectivas de hoxe, aquilo era algo máis que a presentación dunha obra, era unha performance. Foi bolseira da March, subíu entón a súa cotización e aumentaron as boas críticas. A Chamoso que fora educado na universidade madrileña con D´Ors e Ortega encantáballe a forma i especialmente o fondo da súa obra, como en Rilke, o franciscanismo, a atracción por esas cousas pequenas, ensombrecidas pola arrogancia das grandes arquitecturas: ambientes humildes, con algo de locus amoenus, lugar apracible, que acollen un lavabo, o manubrio dunha porta, unha almofada, unha cadeira, unha mesa... a soidade dun piano ou dun teléfono, o patio interior, canos.... interiores con alma, a visión orteguiana da personalidade do obxecto. Accesorios a redor dos que se escoita a música e os silencios. Artefactos con voz e arrecendos, trazados con liñas a través das que se propagan os sentidos, tamén os da intuición, para humanizalos. Pintou tamén paisaxes, espidos femininos, buscándolle alma a través do dominio do debuxo e da suavidade da cor. E velaí esa pinga animista e panteísta, tan galega, de enxergar o que nos arrodea, e mesmo o seu devalar, sempre cambiante polas luces, polas perspectivas, ... Todo ten poesía. Obras tratadas con pintura de óleo en barras, cunha textura de diminuto puntillismo, ó final todo son converxencia de puntos de luz e sombra, xeometrías, liñas de fugas, perspectiva de habitáculos nos que penetra algunha raiola suave de luz pola que esvaece a ollada e os cavilares do espectador. Un sinte moito que os nosos museos non teñan obra representativa de Elena Gago, que administracións non souberan investir en futuro, nesa moeda global que é a Arte, que nestes tempos de tantas prédicas feministas non se lle prestase a atención debida, seguramente por refuxiarse na poética do seu rico interior. Do salón, no ángulo escuro segue o piano... agardando unha man... namentres entra o prodixio dunha lanza de luz e sobre o seu camiño o revoar dunha bolboreta de catro cores. * [http://www.coleccioncaixanova.com/cargador.php?phpg_idap=1008&phps_idm=1&phpg_ctp=2&phpg_id=30 Obras da autora pertencentes á Colección Caixanova]

Elena Gago: Diferenzas entre revisións