|
'''Caius Aurelius Diocles Diocletianus''' ([[Dalmacia]] [[245]]-[[313]]) foi un emperador romano, un dos [[augusto]]s da [[Primeira Tetrarquía]]. Rematou coa [[Crise do Século III]] ([[235]]-[[284]]) establecendo un goberno autocrático que sentou os alicerces da segunda fase do [[Imperio Romano]], coñecida como [[Dominado]] (frente ao [[Principado]] anterior). As reformas de Diocleciano contribuíron para garantir que o imperio perdurase durante varios séculos.
De baixo nível social, Diocles subiu os escalónschanzos da carreira militar e distinguiuse baixo os emperadores [[Probo]] e [[Aureliano]] até ser nomeado [[cónsul]]. Acusado do asasinato de [[Numeriano]] en setembro de [[284]] xunto co [[prefecto]] do [[pretorio]] [[Arruis Aper]], matou a este en público e logo de vencer a [[Carino]] en [[Moesia]], tornouse o novo imperadoremperador ([[284]]). Realizou reformas profundas a fin de salvar o imperio da derrocada iminenteinminente. Diocleciano tiña tres obxectivos: fortalecer seu poder, reformar os métodos de goberno e rexenerar o exército. Para iso promoveu reformas na administración e no recrutamento militar (dobrando o número de [[Lexión Romana|lexións]]), pasou a usar [[mercenario]]s [[bárbaro]]s e transformou os servizos do exército nas fronteiras en hereditarios. Nese último caso, os soldados non pasaban de servos do Estado, obrigados a loitar a cambio dunha paga fixa e do dereito de ocupar a terra.
[[Ficheiro:Dio_coin1.jpg|thumb|right]]
O poder autocrático era incompetente para governargobernar e defender o inmenso imperio e varias provincias tentaban se libertarliberar e vivir baixo o goberno de imperadoresemperadores propios. Dada a complexidade dos problemas políticos e administrativos derivados da vastitude do Imperio Romano, ben como a necesidade dun sistema organizado para a sucesión dos imperadoresemperadores, xulgou Diocleciano que a forma de resolver esas cuestións sería dividir de feito (xuridicamente continuaba sendo un) o Imperio Romano en ''pars Orientis'' e ''pars Occidentis''. O control da rexión occidental (''pars Occidentis'') foi transferido para Maximiliano, un xeneral da súa confianza. Reservando a rexión oriental (''pars Orientis'') para si, Diocleciano non dividiu propiamente o poder co seu compañeiro de armas Maximiliano, pois, na realidade, Diocleciano estaba colocado en posición superior á de Maximiliano. A partir de aí, o Imperio pasou a ter dos [[Augusto]]s (''augustus''), cada cal con exército, administración e capital propios, aínda que Diocleciano continuase a ser o xefe do Estado, representando a unidade do mundo romano. Ese sistema ficou coñecido como '''diarquía'''.
Posteriormente, o Imperio foi dividido en 101 provincias, agrupadas en doce dioceses reunidas en catro prefeituras. Apartir de entón pasaron a existir catro imperadoresemperadores, dous deles co título de Augusto e dous co título de César (''caesar''). Eses eran xefes militares capaces de governargobernar e protexer o imperio, adotadosadoptados como fillos polos Augustos, a quen sucederían en caso de morte, incapacidade provocada pola vellicevellez ou decorridos vinte anos dos seus gobernos. Os césares, lugar-tenente dos Augustos, tamén posuían capital, exército e administración propios. A esa organización dáse o nome de '''[[tetrarquía]]''', pois hai dos Augustos e dous césares.
Diocleciano instaurou o [[Dominato]], ou sexa, unha monarquía despótica e militar, de tipo helenístico. Baixo a influencia de ideas orientais, o ''Princeps'' converteuse en ''Dominus'', isto é, en amo ou governantegobernante absoluto á frentefronte dunha grande burocracia. O imperadoremperador tornábase "señor e deus" e todos que eran admitidos na súa presenza eran obrigados a axoellarseaxeonllarse e beixar a ponta do manto real. ExtingüiuseExtinguiuse, con iso, o [[principado romano|principado]]: os civiscivís foran derrotados polos militares. Paradoxalmente, a reforma de Diocleciano, continuada polos seus sucesores, ao mesmo tempo que garantiu a estabilidade do Imperio por máis dous séculos, acentuou aínda máis a crise estrutural do Imperio Romano.
Ao aumentar a máquina administrativa e militar do Estado, que consumiaconsumía recursos imensosinmensos, aumentaba, consecuentemente, a espoliación dos súditossúbditos a través da cobranza de altos impostos. Unha das formas atopadas polas masas populares para fuxir dos pagamentos dos tributos era a mudanza de domicilio e ocupación. A xeneralización dese proceso levou ao autocrataautócrata Diocleciano a procurar "fixar" os agricultores, colonos ou arrendatarios sobre as terras que cultivaban, prohibindoos de abandonálasabandonalas. Con esa violenta supresión da liberdade individual, o home libre da época se transformou en servo do Estado. SurxíaXurdía a servidume. Os ideais greco-romanos dunha comunidade de cidadáns libres desapareceran. Determinou, aínda, que os traballadores urbanos deberían permanecer nas súas profisiónsprofesións, sen o dereito de abandonálasabandonalas, debendo transmitilas aos descendentes, en carácter obrigatorio. Instituíase, dese modo, un sistema de castas ata entón descoñecido en Roma, co nítido obxectivo de manter estacionaria e inmobilizada a estrutura económica do Imperio. Os cidadáns transformaranse en súditossúbditos dun déspota, servindo aos intereses do Estado. Criou tamén, empresas estatais monopolistas, obxetivando a compra de materias-primas para garantir o aprovisionamento das forzas-armadas. Con Diocleciano, o dirixismo estatal alcanzou seu pontopunto máis elevado.
Diocleciano procurou conter a alta dos prezos e salarios co '''Edicto Máximo''' ([[301]]). O "conxelamento" da economía acabou fracasando.
Diocleciano reabilitourehabilitou as vellas tradicións, incentivando o culto dos deuses antigos. Emprendeu a que é coñecida por algunsalgúns historiadores eclesiásticos como a penúltima grande perseguciónpersecución emprendida polo Imperio Romano contra o Cristianismo. Impós o uso do [[Latín]] nas provincias do Oriente. Prestixiou as leis romanas.
No [[305]], conforme establecera, Diocleciano abdicou.
|
