Revisión como estaba o 25 de xuño de 2011 ás 06:36 editar Amirobot (conversa \| contribucións) 5.756 edicións m r2.7.1) (bot Engadido: ar:مجموعة لهجات ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 17 de xullo de 2011 ás 08:19 editar desfacer Xqbot (conversa \| contribucións) Bots 77.135 edicións m r2.7.2) (Bot: Modifico: pt:Continuum dialetal; cambios estética Edición máis nova →
Liña 1: [[~~Imaxe~~Ficheiro:Europe_Continuum.gif\|thumb\|350px\|Os [[continuo dialectal\|contínuum dialectais]] máis importantes de [[Europa]]. As cores semellantes indican linguas que pertencen ao mesmo contínuum dialectal. As frechas indican as direccións de continuidade. ---- {{lenda\|#74CC66\|'''[[Linguas romances]]'''}} {{lenda\|#554C99\|'''[[Linguas xermánicas#Xermánico occidental\|Linguas xermánicas occidentais]]'''}} {{lenda\|#BE66CC\|'''[[Linguas nórdicas]]'''}} {{lenda\|#FFA800\|'''[[Linguas eslavas]]}}''']] Un '''continuo dialectal''' (ou '''''continuum'' xeolectal''' ou '''complexo dialectal''') é un conxunto de [[variedade lingüística\|variedades lingüísticas]] faladas en terras fronteirizas, con diferenzas lixeiras nas zonas contiguas e con [[intelixibilidade mutua]] que mingua ao afastárense, chegando a desaparecer. Deste xeito dúas linguas aceptadas como diferentes poden ter entre si un conxunto de dialectos intermedios sen perderse en ningún caso a intelixibilidade sucesiva. Un continuo dialectal pode desaparecer ao fragmentarse pola extinción dialectal consecuencia do reforzamento dunha ou varias [[lingua estándar\|linguas estándard]]. == Introdución == Un xeito de formalizar que constitúe un complexo dialectal, é que dentro dun conxunto de [[dialecto]]s xeográficos póidase construír unha cadea lingüística de variedades ''V''1, ''V''2, ..., ''Vn'', tais que: # Cada par de variedades na cadea anterior sexan xeográficamente adxacentes, é dicir, para calquera ''k'' o territorio da variedade ''Vk'' é adxacente ao territorio da variedade ''Vk ''1''''. # Existe unha alta intelixibilidade mutua entre cada par de variedades veciñas, é dicir, existe un alto grao de intelixibilidade entre ''Vk'' e ''Vk ''1'''', para todo ''k''. # A intelixibilidade mútua entre ''V''1 e ''Vn'' é baixa ou inexistente. Cómpre ter enconta que aínda que o criterio de intelixibilidade idealmente debería poder axudar a diferenzar as variedades dunha lingua das variedades doutra lingua diferente, na definición usual de lingua existen condicionantes extralingüísticos diferente da intelixibilidade mutua. Isto pode verse considerando un par de exemplos dentro das [[linguas xermánicas]]. Dun lado o dinamarqués, o sueco, o noruegués son mutuamente intelixibles aínda que por factores sociopolíticos considérase que son liguas diferentes. Doutro lado varias das variedades rurais etiquetadas como "alemán" son intelixibles para falantes de variedades de "neerlandés" pero non para falantes doutras variedades do alemán. == Exemplos == * As variedades de [[idioma alemán\|alemán]] e [[idioma neerlandés\|neerlandés]] formaban ata comezos de século un continuum xeolectal. Así os moitos dialectos etiquetados usualmente como formas de [[idioma alemán\|alemán]], [[idioma neerlandés\|neerlandés]] ou [[afrikaans]] forman un único continuo dialectal con tres [[lingua estándar\|estándares literarios]] recoñecidos. Aínda que o neerlandés e o alemán non son mutuamente intelixibles, hai numerosos dialectos de transición que si o son. De acordo co paradigma [[Ausbausprache - Abstandsprache - Dachsprache]], estes dialectos poden considerarse ''Abstandsprachen'' (é dicir, "linguaxes autónomas"). Con todo, poden verse tamén como dialectos dunha única lingua, asumindo a existencia dunha [[lingua estándar]] común a través da cal sexa posible a comunicación. Tal situación denomínase [[diglosia]]. * As [[lingua romance\|linguas romances]] de [[Portugal]], [[España]], [[Francia]] e [[Italia]] foron propostas como exemplo de continuum xeolectal. Aínda que máis modernamente os dialectos intermedios que permiten construír a cadea lingüística tenden á desaparición. Con todo, para seguir a cadea de dialectos mutuamente intelixibles non serve calquera camiño. Entre Portugal e Francia, a cadea de dialectos ha de pasar necesariamente por [[Galicia]], o dominio lingüístico asturleonés de sur a norte ([[Idioma mirandés\|Mirandés]], [[Idioma leonés\|Leonés]] e [[Bable~~\|Bables~~]]s asturianos de oeste a este) e máis adiante polo [[Pirineo Aragonés]] e por [[Cataluña]]. * As [[Inuktitut\|linguas esquimais]] forman unha cadea dialectal ao longo do ártico [[Canadá\|canadense]], na que cada variedade é altamente comprensible coas variedades próximas situadas en xeral ao leste e ao oeste, pero nas que variedades extremas como o [[Inuktitut\|inupiatum]] de [[Alaska]] non é comprensible co [[Inuktitut\|Nunatsiavummiutut]] do [[Terra Nova e Labrador\|Norte de Labrador]], malia que existe intelixibilidade destas variedades con outras intermedias. * O [[Idioma paiute meridional\|paiute meridional]] abrangue un conxunto de dialectos que forman, en realidade, por un conxunto de dialectos da [[linguas uto-aztecas\|familia utoazteca]] que forman un complexo dialectal. * O [[idioma mixteco\|mixteco]]. * O [[idioma cri\|cri]] entre as [[linguas algonquinas]]. * [[Linguas túrquicas]]. == Outros ''Continua'' == Ás veces a definición xeográfica de ''contiuum'' xeolectal espállase a outros contextos, por exemplo, ás [[variedade lingüística#Tipoloxía de variedades lingüísticas\|variedades diastráticas]] ou variantes sociais. Con iso lógrase definir un '''''continuum'' sociolectal'''. Exemplos de ''continua'' sociolectais serían: * O que se dá en moitas [[lingua crioula\|linguas crioulas]] carentes de prestixio e a lingua relacionada máis prestixiosa. * O que se dá entre o [[idioma inglés\|inglés americano estándar]] e o inglés [[vernáculo\|vernacular]] [[afroamericano]] (''ebonics''). Algúns falantes poden percorrer con facilidade o continuo, en función do tema e o contexto. [[Categoría:Áreas lingüísticas]] [[Categoría:Sociolingüística]] Liña 51: [[no:Dialektkontinuum]] [[pl:Kontinuum językowe]] [[pt:Continuum ~~dialectal~~dialetal]] [[ro:Continuum dialectal]] [[ru:Диалектный континуум]]

Continuo dialectal: Diferenzas entre revisións