Falseamento: Diferenzas entre revisións

O '''falseamento''', '''falsabilidade''', '''falseabilidade''', '''falsacionismo''', '''refutabilidade''', '''refutacionismo''' ou '''pricipio de falseamento''', que de todas estas formas, entre outras, pode verse escrito,<ref>En portugués: ''falseabilidade, falsificabilidade, refutabilidade''; en castelán: ''falsacionismo, refutacionismo, principio de falsabilidad''; catralán: ''falsabilitat''; italiano: ''falsificabilitá''; francés: ''refutabilité'', ''falsifiabilité''; inglés: ''falsability'', ''refutability'', etc.</ref> son termos que son diferentes adaptacións do alemán ''Fälschungsmöglichkeit''. A

O ''falsabilidadefalseamento'' ou ''refutabilidade'' é un importante [[concepto]] da [[epistemoloxía]] descrito polo [[filósofo]] [[Austria|austríaco]] [[Karl Popper]]. Para este, contrastar unha [[teoría]] significa intentar [[refutabilidade|refutala]] mediante un contraexemplo. Se non é posíbel refutala, dita teoría queda corroborada, e pode aceptarse provisionalmente, aínda que non verificada.

* Unha proposición refutábel pode ser consideraradaconsiderada unha [[hipótese]] [[ciencia|científica]]. Se é refutada, deixa de ser válida.

* Pola contra "todos os humanos son mortais" non é refutábel e, por tanto, non científica, porque constatar a inmortalidade dun humano, única observacion susceptíbel de refutala, é unha experiencia ''técnicamentetecnicamente'' imposíbel.

Por esaesta razón Popper introduce o falseamento como [[criterio de demarcación]] científica.<ref>[http://www.letralia.com/146/ensayo03.htm Letralia.com] ("No todos os corvos

O ''falseamento'', fundado por Karl Popper nos anos [[1930]] en oposición á [[teoría verificacionista da significación]] ([[verificacionismo]]) sostida polo [[positivismo]] [[lóxica|lóxico]], e tivo un grande impacto nena [[historia da ciencia]] e na [[filosofía da ciencia]]. A escola de pensamento que subliña a importancia do falseamento ou refutabilidade en tanto que principio filosófico coñécese co nome de [[falsacionismofalseacionismo]] ou [[refutacionismo]].<ref> Parece que Popper mismomesmo pediu que en francés se empreguen os derivados de ''réfuter'' (refutar) máis que os de ''falsifier'' (falsificar), que significa "encontrar a verdadeira natureza das cousas ou contradicila", pero que non expresa (en francés, contrariamente a en inglés) a capacidade de xogar como falso.</ref>

O problema da [[inducciónindución]] nace do feito de que non se pode afirmar algo universal a partir dos datos particulares que ofrece a experiencia. Por moitos millóns de corvos negros que se vexan, non será posíbel afirmar que "todos os corvos son negros". En cambio, basta encontrar un só corvo que non sexa negro para poder afirmar: "NoNon todos os corvos son negros".

Popper en realidade rexeita o [[verificacionismo]] como método de validación de teorías. A súa tese central é que non pode haber enunciados científicos últimos, é dicir, enunciados que non podanpoidan ser contrastados ou refutados a partir da experiencia. LaA experiencia segue sendo o método distintivo que caracteriza á ciencia [[empirismo|empírica]] e a distingue doutros sistemas teóricos.

Para Popper nin existen puntos de partida incuestionábeis nin a racionalidade científica os require. O asunto da verdade é, pois, cuestión do método de buscala e do método de recoñecer a falsidade. Aínda que a ciencia é inducivaindutiva en primeira instancia, o aspecto máis importante é a parte dedutiva. A ciencia caracterízase por ser [[racionalidadracionalidade|racional]], e a racionalidade reside no proceso polo cal sometemos a crítica e reemprazamos, ou non, as nosas crenzas. Fronte ao problema da inducciónindución, Popper propón unha serie de regras metodolóxicas que nos permiten decidir cando debemos rexeitar unha hipótese.<ref>[http://www.hiru.com/es/filosofia/filosofia_03800.html Hiru.com] ("O racionalismo crítico"). {{es}}</ref>

Popper propón un método científico de conxectura polo cal se deducen as consecuencias observábeis e se poñpenpoñen a proba. Se falla a consecuencia, a hipótese queda refutada e debe entón rezeitarserexeitarse. En caso contrario, se todo é comprobado, repítese o proceso considerando outras consecuencias deducíbeis. Cando unha hipótese sobreviviu a diversos intentos de refutación dise que está corroborada, pero isto non os permite afirmar que quedou confirmada definitivamente, senón só provisionalmente, pola evidencia empírica.

Para os falseacionistas[[falseacionista]]s o científico é un artista en tanto que debe propoñer audazmente unha teoría que logo será sometida a rigorosos experimentos e observacións. O avance na ciencia está en falsear sucesivas teorías para así, sabendo o que non é, poder acercarse cada vez máis ao que é.

As hipóteses que propoñen os falseacionistas deben ser [[falseaemntofalseábel|falseábelsfalseábeis]]. Isto significa que deben ser susceptíbeis de seren falseadas. Para cumprir con esta condición, as hipóteses deben ser o máis xearisxerais posíbeis e o máis claras e precisas posíbeis. Unha hipótese non falseábel sería "mañá talvez chova", xa que en ningún caso se pode falsear ("mañá talvez non cova").<ref>[http://www.mailxmail.com/curso-metodos-tecnicas-investigacion/falsacionismo-karl-popper Mail×mail.com] (tiposTipos de enunciados). {{es}}</ref>

Unha hipótese falseábel sería "o planeta Mercurio xira nunha órbita". Unha hipótese máis xeral (e por lopolo tanto máis falseábel) sería "todos os planetas xiran nunha órbita". E unha hipótese máis precisa (e polo tanto tamén máis falseábel) sería "todos os planetas xiran nunha órbita elíptica".<ref>[http://www.madrimasd.org/blogs/universo/2007/02/10/59009 Madrimasd.org] (exemplosExemplos de enunciados falseábeis).</ref>

Os falseacionistas sempre prefiren as hipóteses ou teorías que sexan máis falseábeis, é dicir, máis susceptíbeis de que sexa demostrada a súa falsedadefalsidade, mentrasmentres que non sexan xa falseadas. Así a ciencia progresaría a base de ensaio e erro.

As criticas sobre a proposta de Popper versan máis ben sobre a pertinencia histíorica e/ou prescritiva do falseamento ou refutatcionismorefutacionismo, peroque non sobre o concepto mesmo.

En ''The Structure of Scientific Revolutions'' [[Thomas Kuhn]] examina con detalle a [[historia da ciencia|historia das ciencias]]. Kuhn afirma que os [[científico]]s traballan no interior dunnun [[paradigma]] conceptual que inflúe fortementepoderosamente na maneira de como eles ven os feitos. Os científicos están dispuestosdispostos a batirse para defenderdefenderen o serseu paradigma contra a refutación, achegando hipóteses ''ad-hoc'' e referíndose ás teorías existentes. Cambiar de paradigma é difícil porque iso mecesitainmplica que un individuo rompa cos seus pares e defenda unha teoría heterodoxa.

Algúns falseacionistas virionviron o traballo de Kuhn como un ataque, porque achega unha proba histórica de que a ciencia progresa rexeitando as teorías inadecuadas, e que é a ''decisión'' dos científicos de aceptar ou rexeitar unha teoría o que é o elemento crucial.

[[Imre Lakatos]] tartoutratou de explicar o traballo de Kuhn afirmando que a ciencia progresa parpor refutaciónnrefutación de ''programas de investigación'' máis que polos enunciados universais do falseamento inxenuo. Seguindo a aproximación de Lakatos un científico traballa no contexto dun programa de investigación que corresponde ''grosso modo'' ao que Kuhn chama un paradigma. Mentres que Popper considera as hipóteses ''ad hoc'' como non cientifícas, Lakatos acéptaas no desenvolvemento das teorías.

[[Paul Feyerabend]] considera que o traballo de Kuhn mostra que son factores sociais, maísmáis que a adhesión a un método racional, o que decide cales son as gteoríascategorías ceralmentexeralmente aceptadas. Kuhn mesmo contesta este punto de vista.

Feyerabend elexiu<ref>''Contre la méthode'' debía ser inicialmente un diálogo entre Feyerabend e Lakatos que debería presentar o abano completo dos puntos de vista posíbeis. Coa morte de Lakatos Feyerabend decidiu continuar a redacción do único punto de vista anti-refutacionista que inicialmente lle tocaracorrerspondera.</ref> expoñer un punto de vista extremadamente radical consistente en rexeitar calquera metodoloxía prescritiva. Segundo el a ciencia progresou historicamente facenso uso de todos os métodos dispoñíbeis para impoñer unha teoría ou outra e se ten que establecer unha regra metodolóxica universalmente válida, a única susceptíbel sería o [[anarquismo epistemolóxixo]] ou [[Dada|dadaísmo]], ou aínda "''touttodo é bo''".

En ''Impostures Intellectuelles'', os físicos [[Alan Sokal]] e [[Jean Bricmont]] critican o refutacionismo porque non decribe a maneira en que funciona a ciencia. Afirman que as teorías se utilizan a causa dos seus éxitos, non a causa dos fracasos dos seus concurrentespropoñentes. Sedundo eles, os científicos consideran que unha teoría que rersisteresiste a refutación está ''confirmada'', mentres que Popper sempre se opuxo á noción de confirmaciónnconfirmación ou incluso de probabilidade dunha teoría.

Afirman por exemplo que a refutabilidade non pode facer difererenciasdifererenzas entre a [[astroloxía]] e a [[astronomía]], porque qmbasambas as dúas producen prediciónsprediccións que son ás veces f alsasfalsas.

[[Categoría:Doutrinas filosóficasCiencia]]