Fenómeno: Diferenzas entre revisións

Un '''fenómeno''' é un [[acontecemento]] observábel <ref>New Oxford American Dictionary (2 ed.). </ref>, particularmente algo especial (literalmente "algo que pode ser visto", derivado da palabra [[Lingua grega|grega]] φαινόμενoν ''phenómenon'', 'aparencia', 'manifestación' (que á súa vez derivada de φαινομαι, 'aparecer', 'facer visíbel'); en plural, φαινόμενα ''phenómena'', é o aspecto que as cousas ofrecen ante os nosos sentidos, é dicir, o primeiro contacto que tenemostemos coas cousas, o que denominamos [[experiencia]] Como, por exemplo, na área da [[física]], os feitos observados por [[Galileo Galilei]].<ref>Jeremy Bernstein, <cite>A Theory for Everything</cite>, Copernicus, An imprint of Springer.</ref>

A mesma palabra fai pensar que detrás do ''fenómeno'' pode existir unha estrutura non perceptíbel directamente, que o filósofo [[Immanuel Kant]] chamou [[noúmeno]].<ref>Do grego νοούμενον, participio presente de νοέω "o que penso agora, o que entendo"; plural: νοούμενα, que representa unha especie intelíxbel ou idea e indica todo o que non pode ser percibido no mundo tanxíbel, pero que pode derivarse mediante o razoamento. O noúmeno, como concepto, funda a idea de metafisicametafísica en Platón.</ref>

O concepto de ''fenómeno'' levou ao nacemento dunha corrente da filosofía coñecida como [[fenomenoloxía]]. Entre as figuras notábeis de dita corrientecorrente cóntanse os filósofos alemáns [[Hegel]], [[Husserl]] e [[Heidegger]], así como o francés [[Derrida]].

LaA versión kantiana de losdos fenómenos seconsiderouse haasí considerado asimismomesmo que ha influidoinfluíu grandemente enno eldesenvolvemento desarrollo de losdos modelos [[Terapia psicodinámica|psico-dinámicospsicodinámicos]] en lana [[Psicologíapsicoloxía]], así como de lasdas más recientesrecentes teorías sobre elo modo en que interaccionan elo [[cerebro]], laa [[mente]] ye elo mundo exterior.

A percepción de Kant acerca dos fenómenos foi tambémtamén interpretada como influínte no desenvolvemento de modelos [[Psicodinámica|psicodinámicos]] da [[psicoloxía]], e de teorías acerca do modo como o [[cerebro]] e a [[mente]] interaxtúaninteractúan co mundo exterior.

Un fenómeno é calquera feito observábel. Os fenómenos son onxectoobxecto de estudo dea [[ciencia]].

É posíbielposíbel reagrupar baixo unha denominación máis específica todos so fenómenos dun certo ámbito, e ter por exemplo —a partir de todos os sucesos que teñen que ver coa [[óptica]] e coa [[luz]]— a categoría [[óptica|fenómenos ópticos]].

Algunhas destas observacións conduciron a experimentos significativos que trouxeron consigo importantes descubrimientosdescubrimentos.

* [[Fenómeno químico|Fenómenos químicos]]: tamén denominados [[Reacción química|reaccións químicas]], son os [[fenómeno|suceso]]s observábeis e que poden ser [[medición|medidos]] nos cales as [[substancia]]s interviñentesintervenientes 'cambian' ao combinárense entre si para formaren novas substancias. A nivel [[átomo|subatómico]] implican una interacción que se produce a nivel dos [[electrón|electróns]] dos [[átomo|átomos]] das substancias interviñentesintervenientes. Nestes fenómenos non se conserva as substancias orixinais, transfórmase a [[materia]], manifestan [[enerxía]], normalmente non se observan a simple vista e son irreversíbeis en moitos casos.

Fálase noutros casos, por exemplo, de [[fenómeno|fenómenos de transporte]] para agrupar nunha única rúbrica os fenómenos físicos relativos principalmente a trasferenciatransferencia de [[calor]], cambio de [[materia]] e cambio de [[cantidade de movemento]] (e tamén na trnasferenciatransferencia doutras magnitudes físiasfísicas).

É posíbel dacerfacer unha lista de fenómenos que son relevantes en practicamente calquera campo das ciencias.<ref>Así, podemos falar, por exemplo, e entre outros, de [[fenómeno biolóxico]] (en [[bioloxía]]), [[fenómeno climático]] (en [[meteoroloxía]]), [[fenómeno eléctrico]] (en [[electricidade]]), [[fenómeno estatístico]] (en [[estatística]]), [[fenómeno físico]] (en [[física]]), [[fenómeno hidrolóxico]] (en [[hidroloxía]]), [[fenómeno óptico]] (en [[óptica]]), [[fenómeno químico]] (en [[química]]), [[fenómeno térmico]] (en [[termodinámica]]), [[fenómeno xeolóxico]] (en [[xeoloxía]]), etc.</ref>

* Tamén, en sentido figurado e familiar, a palabra fenómeno ten uso como adexctivoadxectivo, para cualificar algo que é moi bo, magnífico ou extraordinario: "Onte pasámolo fenómeno". "Tes unha amiga fenómeno".