Coñecemento: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m r2.6.4) (bot Engadido: tt:Белем |
Ampliei algo a "introdución", engadín a sección "Coñecer e saber", "bibliografía" e unha "ligazón externa", e fixen uns pequenos arranxos. |
||
Liña 1:
[[Ficheiro:Tree of Knowledge.jpg|thumb|300px|''Árbore do coñecemento'', de [[Lucas Cranach]], o Vello]]
O '''coñecemento''' é, por unha banda, o estado de quen coñece ou sabe algo, e doutra banda, os contidos sabidos ou coñecidos como [[patrimonio]] global da [[humanidade]]. Por exemplo, un coñecemento amplamente compartido nas sociedades actuais é o feito de que a Terra é xeoide.▼
O '''coñecemento''' adoita entenderse como:
Por extensión, adoita chamarse tamén "coñecemento" a todo o que un individuo ou unha sociedade dados considera sabido ou coñecido. Neste sentido, diríase por exemplo que a existencia de bruxas e trasgos era consabida (coñecida) na Idade Media, ata se, desde o punto de vista actual, estas crenzas son infundadas e non constitúen propiamente coñecementos.▼
# Feitos, ou datos de [[información]] adquiridos por unha [[persoa]] a través da [[experiencia]] ou a [[educación]], a [[comprensión]] [[teoría|teórica]] ou [[praxis|práctica]] dun [[tema]] ou [[obxecto]] da [[realidade]].
# O que se adquire como información relativa a un [[Campo (socioloxía)|campo]] determinado ou á [[totalidade]] do [[Universal (metafísica)|universo]].
# [[Conciencia]] ou familiaridade adquirida pola [[experiencia]] dn feito ou situación.
# Inclúe o "saber qué" (''know what''), o "saber cómo" (''know how'') e o "saber onde" (''know where'').
Non existe, por tanto, unha única definición de ''coñecemento''. Sen embargo existen moitas perspectivas desde as que se pode considerar o coñecemento, sendo un problema histórico da reflexión [[filosofía|filosófica]] e da [[ciencia]] a consideración da súa [[función técnica|función]] e [[principio|fundamento]].
▲O
▲Por extensión, adoita chamarse tamén
Sen dúbida, as [[ciencia]]s constitúen un dos principais tipos de coñecemento.
▲Sen dúbida, as [[ciencia]]s constitúen unha dos principais tipos de coñecemento. O coñecemento, a súa natureza, a súa variedade, o xeito como é adquirido, o proceso de adquisición, os seus valores e o seu papel nas sociedades humanas, estúdanse nunha variedade de disciplinas, incluíndo a [[filosofía]], a [[epistemoloxía]], a [[psicoloxía]], as ciencias cognitivas, a [[antropoloxía]] e a [[socioloxía]].
== Algunhas definicións ==
O
O ''coñecemento'' é un término con moitos significados segundo o contexto, pero polo xeral está relacionado con tales conceptos coma o significado, a información, a instrución, a comunicación, a representación, o estudio e o estímulo mental.▼
O ''coñecemento'' é distinto da ''información simple''. Tanto o coñecemento como a información consisten en declaracións verdadeiras, pero o coñecemento é a información que ten un obxectivo ou o emprego. Os filósofos describirían isto como a información asociada coa intencionalidade. Chaman
Unha definición común de ''coñecemento'' é que consiste na [[crenza]] xustificada verdadeira. Esta definición provén do ''Theaetetus'' de [[Platón]] <ref>"ciencia es la opinión verdadera acompañada de razón". (δοξα άληθης μεταλογου). [[Platón]]. ''[[Teeteto]]''. Trad. Juan B. Bergua. Madrid. Ediciones Ibéricas. 1960. páxs. 122 e 223.</ref>
Que constitúe o ''coñecemento'', a certeza e a verdade son cuestións polémicas. Estas cuestións son discutidas por [[filósofo]]s, [[Ciencias Social|científicos sociais]] e [[Historia|historiadores]]. [[Ludwig Wittgenstein]] escribiu ''Sobre a certeza''
== Coñecer e saber ==
Diferenciamos, dun modo técnico e [[linguaxe formalizado|formalizado]] <ref>Seguimos os termos da tese de Daniel Quesada; en cambio, Zubiri, o que aquí consideramos saber el o considera coñecemento en tanto que intelección racional. Véxase ''Intelixencia e razón'', páx. 161.</ref> os conceptos de coñecer e saber, por máis de que, na linguaxe ordinaria, se usen ás veces como sinónimos, outras veces non.<ref>"Coñezo a Antonio". "Coñezo China". Ás persoas e ás nacións non se "saben". En cambio, "sei montar en bicicleta"; "sei a lección"; "sei por qué funciona un motor". Nalgúns casos esta diferenza ten sentido: "Coñezco o teorema de Pitágoras" ''versus'' "Sei o teorema de Pitágoras". Noutros moitos casos son intercambiábeis o ''coñecer'' e o ''saber'' e a [[RAG]] tampouco os define dun modo plenamente diferenciado, porque o uso, aínda cando establece diferenzas, non son o suficientemente esclarecedoras. Véxase [http://www.edu.xunta.es/diccionarios/index_rag.html] ''Diccionario da Real Academia Galega. </ref>
'''Coñecer''', e o seu produto, o [[coñecemento]], está ligado a unha [[evidencia]] que consiste na [[crenza]] baseada na [[experiencia]] e na [[memoria]] e á algo común na evolución des seres naturais concibidos como sistemas, a partir dos animais superiores.
'''Saber''', pola súa parte, requuire, ademais do anterior, unha [[xustificación]] [[fundamento|fundamental]]; é dicir, un engarce nun sistema coherente de [[significado]] e de sentido,<ref>Significado de [[coherencia]] dentro dun contexto cognitivo, lóxico, lingüístico, etc. que define un [[mundo]] [[posíbel]]. Véxase tamén referencia ao sentido de [[Heidegger]] en canto a un fundamento último [[existencia]]l</ref> fundado no [[real]] e comprendido como [[realidade]]; máis alá do coñecemento do obxecto no momento presente como se fora definitivo e completo. Un sistema que constitúe un mundo e fai deste feito de experiencia algo con [[entidade]] [[consistencia (lóxica)|consistente]].<ref> Non no sentido de lóxica formal, pero si relacionado fundamentalmente e no fondo coa lóxica na súa relación co contido material de coñecemento.</ref>
É dicir, que as cousas alleas á razón non pueden ser obxecto de [[ciencia]]. E un puoco máis adiante recoñece que os elementos simples son por iso "irracionais", xa que non se pode dar razón deles. E despois, no "Sofista", intenta por iso "ir máis alá" do elemental como elemental, senón ao fundamento do mesmo, á "Idea" (''Logos''), a "racionalidade" que serve de [[fundamento]] ou, como di [[Zubiri]], (Inteligencia y razón, páx. 258 e ss.), fai posíbel o "''verdadear''" das cousas e os feitos como realidade. O saber da verdade, así concibido, é un "feito aberto" como proceso intelectual e non un logro definitivo, (Hilary Putnam, ''Razón, verdad e historia'', Madrid, Tecnos, 1988.</ref> Un conxunto de razóns e outros feitos independentes da miña experiencia que, por un lado, ofrecen un "saber qué" é o percibido e, por outro lado, orientan e definen a conduta, como un "saber facer" como resposta adecuada e unha [[valor|valoración]] de todo isoo respecto ao [[bo]].<ref> Ferrater Mora, J. ''Diccionario de Filosofía'', Madrid, Alianza Diccionarios, 1984; entrada "conocer". Hilary Putnam, ''Razón, verdad e historia'', Madrid, Tecnos, 1988.</ref>
= Notas =
<references/>
= Véxase tamén =
== Bibliografía ==
* Dawkins, R. J. (2005): ''El gen egoísta. Las bases biológicas de nuestra conducta''. Barcelona: Salvat. ISBN 84-345-0178-3
▲O coñecemento é un término con moitos significados segundo o contexto, pero polo xeral está relacionado con tales conceptos coma o significado, a información, a instrución, a comunicación, a representación, o estudio e o estímulo mental.
* Ferrater Mora, J. (1979): ''De la materia a la razón''. Madrid: Alianza. ISBN 84-206-2225-7
* Ferrater Mora, J. (1984): ''Diccionario de Filosofía'' (4 volumes). Barcelona: Alianza Diccionarios. ISBN 84-206-5299-7
* Husserl, E. (1993): ''Ideas relativas a una fenomenología pura y una filosofía fenomenológica'', (Trad. José Gaos). México: Fondo de Cultura Económica. ISBN 84-375-0255-1
* Husserl, E. (2005): ''Investigaciones Lógicas''. 2 Volumes. (Trad. de Manuel García Morente y José Gaos). Buenos Aires: Alianza. ISBN 84-206-8196-2
* Lakatos, I. (1983): ''La metodología de los programas de investigación científica''. Madrid: Alianza. ISBN 84-206-2349-0
* Lyotard, J. F. (1994): ''La condición postmoderna: informe sobre el saber''. Madrid: Cátedra. ISBN 84-376-0466-4
* Penrose, R. (1991): ''La nueva mente del emperador''. Madrid: Mondadori. ISBN 84-397-1786-5
* Putnam, H. (1988): ''Razón, verdad e historia''. Madrid: Tecnos. ISBN 84-309-1577-X
* Quesada, D. (1998): ''Saber, opinión y ciencia: Una introducción a la teoría del conocimiento clásica y contemporánea''. Barcelona: Ariel. ISBN 84-344-8746-2
* Quine, W. V. (1998): ''Del estímulo a la ciencia''. Barcdelona: Ariel. ISBN 84-344-8747-0
* Russell, B. (1959): ''El conocimiento humano: su alcance y sus limitaciones''. Madrid: Taurus.
* Villoro, J. (1982): ''Creer, saber, conocer''. México: Siglo XXI Editores. ISBN 968-23-1151-9
* Zubiri, X. (1980): ''Inteligencia sintiente''. Madrid: Alianza. ISBN 84-206-9011-2
* Zubiri, X. (1982): ''Inteligencia y Logos''. Madrid: Alianza. ISBN 84-206-9012-0
* Zubiri, X. (1983): ''Inteligencia y Razón''. Madrid: Alianza. ISBN 84-206-9016-3
== Ligazóns externas ==
▲O coñecemento é distinto da información simple. Tanto o coñecemento como a información consisten en declaracións verdadeiras, pero o coñecemento é a información que ten un obxectivo ou o emprego. Os filósofos describirían isto como a información asociada coa intencionalidade. Chaman ó estudio do coñecemento: [[epistemoloxía]].
* [http://www.ub.es/geocrit/b3w-529.htm#nota3. ''La diferencia entre las ciencias y el conocimiento residiría en el grado de formalización del lenguaje de unos y otros''. Wittgenstein y la geografía cuantitativa contemporánea, por Francisco J. Tapiador] {{es}}
▲Que constitúe o coñecemento, a certeza e a verdade son cuestións polémicas. Estas cuestións son discutidas por [[filósofo]]s, [[Ciencias Social|científicos sociais]] e [[Historia|historiadores]]. [[Ludwig Wittgenstein]] escribiu ''Sobre a certeza'' -aforismos acerca destes conceptos- explorando as relacións entre o coñecemento e a certeza.
[[Categoría:Coñecemento| ]]
[[Categoría:Gnoseoloxía]]
[[Categoría:Filosofía]]
[[Categoría:Ciencia]]
| |||