Atol: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m bot Engadido: th:อะทอลล์ |
Arranxos varios |
||
Liña 1:
[[Ficheiro:NASA-RoseAtoll.jpg|thumb|right|320px|Atol Rose]]
Un '''atol''' é unha [[illa]] madrepórica [[Océano|oceánica]], polo xeral con forma de anel máis ou menos circular, ou tamén
== Uso ==
A palabra ''atol'' provén do Dhivehi (unha lingua [[Linguas indo-arias|indoaria]] falada nas [[Maldivas]]) atholhu (Dhivehi:އަތޮޅު ). O primeiro rexistro escrito desta palabra é de [[1625]]. Con todo, o termo foi popularizado por [[Charles Darwin]] ([[1842]], p. 2), quen describiu ''atol'' como un subconxunto nunha clase especial de illas, cuxa característica distintiva é a presenza dun [[arrecife]] orgánico. As definicións máis modernas de atol son as de McNeil ([[1954]], p. 396): ''"...un arrecife anular que contén unha lagoa na cal non hai promontorios mais ala de arrecifes e [[illotes]] formados de [[detritos (bioloxía)|detritos]] do arrecife"''; e Fairbridge ([[1950]], p. 341):
== Formación dun atol ==
[[Ficheiro:Coral_atoll_formation_animation.gif|thumb|left|320px|Animación que mostra o proceso dinámico de formación dun atol coralino. Os corais (representados en púrpura) crecen ao redor dunha illa oceánica, formando un arrecife anular. Cando as condicións son as adecuadas, o arrecife crece, e a illa interior afúndese. Eventualmente a illa desaparece debaixo do nivel da auga, deixando un anel de coral cunha lagoa no seu interior. Este proceso de formación dun atol pode
Darwin publicou unha explicación da formación de atois de coral no Pacífico Sur (1842) baseada nas observacións feitas durante a súa viaxe de cinco anos a bordo do [[HMS Beagle]],
Como os atois son produto do crecemento de organismos mariños tropicais, estas illas só se atopan en augas cálidas nos trópicos.
Reginald Aldworth Daly ofreceu unha explicación algo diferente da formación dun atol:
== Distribución e Tamaño ==
[[Ficheiro:Mvey0290.jpg|thumb|350px|right|Porción dun atol do [[Pacífico]], mostrando dous illotes no anel ou arrecife coralino separadas por un profundo paso entre o océano e a lagoa]]
A maior parte dos principais atois do mundo están no Océano Pacífico (con concentracións nas [[Illas Tuamotu]], [[Illas Carolinas]], [[Illas Marshall]], Illas do Mar de Coral, e os grupos de illas de Quiribati e Tuvalu) e [[Océano Índico]] (os Atois das [[Maldivas]], as [[Illas Laccadive]], o [[Arquipélago Chagos]] e as [[Illas Externas das Seixeles]]). O [[Océano Atlántico]] non ten ningún gran grupo de atois, outros que oito atois ao leste de Nicaragua que pertence ao departamento colombiano de Andrés San e Providencia. ▼
▲A maior parte dos principais atois do mundo están no Océano Pacífico (con concentracións nas [[Tuamotu|Illas Tuamotu]], [[Illas Carolinas]], [[Illas Marshall]], [[Illas do Mar
Como nota, os corais que constrúen arrecifes poden prosperar só nas augas quentes tropicais e subtropicais de océanos e mares, e polo tanto os atois só son atopados nos trópicos e subtrópicos. O atol máis setentrional do mundo é o Atol Kure en 28°24 'N, con outros atois das Illas Hawaianas do noroeste. Os atois máis meridionais do mundo están Elizabeth Reef en 29°58 'S, e cerca Middleton o arrecife en 29°29 'S, no [[Mar de Tasmania]]. O seguinte atol do sur é a [[Illa Ducie]] na [[Illas de Pitcairn]], en 24°40 'S. Bermudas ás veces é identificada como "o atol máis setentrional" nunha latitude de 32°24 'N. Nestes arrecifes de coral a latitude non se desenvolvería sen as augas cálidas da [[corrente do Golfo]]. Con todo, Bermudas é chamado un pseudoatol porque aínda que a súa forma xeral parécese á dun atol, ten un modo moi diferente de formación. Mentres non hai ningún atol directamente sobre o [[Ecuador]], o atol máis próximo ao Ecuador é Aranuka de Kiribati, co seu extremo sur a soamente de 12 [[km]] do Ecuador. ▼
▲Como nota, os corais que constrúen arrecifes poden prosperar só nas augas quentes tropicais e subtropicais de océanos e mares, e polo tanto os atois só son atopados nos trópicos e subtrópicos. O atol máis setentrional do mundo é o Atol Kure en 28°24
En termos de área total (a lagoa máis o arrecife), os atois máis grandes son algúns Atois nas Maldivas, como o [[Atol Huvadhu]], cun área de 2670 [[km²]]; a área de Thiladhunmathi e Atois Miladhunmadulu (dous nomes, pero unha única estrutura de atol) é aínda máis grande en 3.680 km². Outro atol destacable é o Arrecife Lihou en Mar de Coral, cunha lagoa de 2.500 [[km²]], 'e o L' formou o Atol Ontong Xavanés. Con todo, a estrutura de atol máis grande do mundo é o [[Gran Banco de Chagos]] no Océano Índico, un atol na sua maior parte mergullado, a parte das Illas Chagos, cun área de aproximadamente 13.000 [[km²]]. [[Kwajalein]] nas Illas Marshall, que ás veces é catalogado como o atol máis grande do mundo (o máis grande no Océano Pacífico), mide só 846 km². Atois grandes tamén son atopados no Arquipélago Tuamotu, o máis grande é Rangiroa, cunha lagoa de 1.018 km². ▼
▲En termos de área total (a lagoa máis o arrecife), os atois máis grandes son algúns
Na maioría dos casos, a porción de terra dun atol é moi pequena en comparación coa área total. O atol máis grande do mundo en termos " da porción de terra" (a terra "permanentemente" encima do nivel de mar) é Kiritimati (321.37 km² de terra; segundo outras fontes 575 km²), 160 km² lagoa principal, 168 km² outras lagoas (segundo outras fontes 319 km² tamaño de lagoa total). Os restos dun atolóantigo como un outeiro nunha zona de calcaria é chamado un [[outeiro de arrecife]]. ▼
▲Na maioría dos casos, a porción de terra dun atol é moi pequena en comparación coa área total. O atol coa superficie emerxida máis grande do mundo
== Galería de imaxes de arrecifes en Oceanía ==
(Os atois [[Atol de Cosmoledo|Cosmoledo]] e [[Illa de Astove|Astove]] forman parte do grupo [[Aldabra]] das illas [[Seixeles]]).
<center><gallery>
Image:Bokak Atoll.png|
Image:Johnston Atoll.png|
Image:Midway Atoll.png|
Image:Palmyra Atoll.png|
Image:Rongerik Atoll.png|
Image:Kwajalein Atoll.png|
Image:Wake Island.png| Atol [[Illa Wake|Wake]]
Image:Moruroa atoll.JPG|
Image:Bikini Atoll.png|
Image:Cosmoledo Atoll.JPG|
Image:Astove Island.JPG|
Image:Nukuoro ISS013-E-28610.jpg|
</gallery></center>
|