Coroa de Aragón: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
m Corribot: Cambiando: ".en.nsula .b.rica" -> "península Ibérica", segundo petición.; cambios estética
m Corribot: Cambiando: "pen.nsula .b.rica" -> "Península Ibérica", amañando o erro.
Liña 4:
A '''Coroa de Aragón''' é un termo que adoita denominar á unión permanente de múltiples títulos e estados nas mans do [[Reino de Aragón|Rei de Aragón]]. Os reinos compoñentes da Coroa nunca foron unidos politicamente excepto a nivel do rei. Polo tanto, a Coroa de Aragón non debería ser confundida co [[Reino de Aragón]], sendo este mesmo un reino compoñente da Coroa de Aragón.
 
No cumio do esplendor da Coroa durante o [[Século XIV]] e [[Século XV|XV]], a Coroa de Aragón era unha [[talasocracia]] que controlaba unha boa parte do leste da [[penínsulaPenínsula Ibérica]] e o sueste de [[Francia]], así como algunhas illas importantes e outros territorios continentais que se estendían a través do [[Mar Mediterráneo]] até [[Grecia]].
 
En [[1479]], unha unión dinástica uniu a Coroa de Aragón coa [[Coroa de Castela]], creando o que sería o [[Reino de España]]. Os títulos compoñentes da Coroa Aragonesa que herdaba o monarca español perduraron até 1716, cando foron suprimidos polos [[Decretos de Nueva Planta]] como unha consecuencia da derrota do pretendente preferido dos antigos gobernantes da Coroa de Aragón no curso da [[Guerra de Sucesión Española]].
Liña 34:
Grazas ao [[Bonifacio VIII, papa|Papa Bonifacio VIII]] a Xaime II, o [[Reino de Sardeña]] foi anexionado á Coroa en [[1297]], aínda que estes territorios non duraron mais dun século no control da Coroa de Aragón. Polo matrimonio de [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]] e [[María de Sicilia]], o [[Reino de Sicilia]], así como o [[Ducado de Atenas]] e [[Neopatria]], foi adicionado en [[1381]]. Os posesións gregas permanentemente foron perdidos a favor de [[Nerio I Acciaioli]] en 1388 e Sicilia estivo nas mans de [[Martin I de Sicilia|Martin I]] de 1395 a 1409, mais o [[o Reino de Nápoles]] foi engadido finalmente en 1442 pola conquista de [[Afonso V de V Aragón|Afonso V]].
 
Debe ser destacado que as posesións do rei fóra da penínsulaPenínsula Ibérica e as Illas Baleares foron gobernadas por poderes ou elites locais como pequenos reinos, e non suxeitas directamente a un goberno centralizado. Estas posesións eran máis ben unha parte económica da Coroa de Aragón que unha política.
 
O feito de que o Rei tiña interese na creación de novos reinos, en lugar de limitarse á ampliación dos existentes reinos é unha parte da loita polo poder que enfrontou aos intereses do rei en contra dos da actual [[nobreza]]. Este proceso tamén estaba en marcha na maioría dos estados europeos que con éxito seguían a transición da época medieval ao que se chama o estado moderno (véxase [[era moderna]]). Así pois, os novos territorios adquiridos a partir da [[musulmán]]s (é dicir, Valencia e Mallorca) foron polo xeral dado [[foro]] s (en catalán''peles'') como instrumento de autogoberno co fin de limitar o poder aa nobreza nas novas adquisicións e, ao mesmo tempo, incrementar a súa lealdade á monarquía. A tendencia nos países veciños [[reino de Castela]] foi similar, ambos os reinos deron impulso á [[Reconquista]] mediante a concesión de auto-goberno, xa sexa ás cidades ou territorios, en lugar de colocar aos novos territorios que se atopan baixo o poder da nobreza.
Liña 42:
Máis tarde, o seu neto o rei [[Fernando II de Aragón]] recuperou o norte dos condados cataláns (Roussillon), que se perderon por Francia e tamén o reino de [[Navarra]], que recentemente se uniu á Coroa de Aragón, mais se perdeu despois das disputas dinásticas internas.
A voda entre [[Fernando II de Aragón]] e [[Isabel de Castela]] en 1469, converteuse no evento constitutivo dos comezos do [[Reino de España]]. Nese momento [[Coroa de Castela|Castela]] e a Coroa de Aragón mantiveron distintos territorios, cada un mantendo as súas propias institucións tradicionais, os parlamentos e as leis. O proceso de consolidación territorial rematouse cando [[Carlos I de España]] en 1516 uniu a todos os reinos da penínsulaPenínsula Ibérica menos [[Portugal]] baixo un só monarca.
 
A Coroa de Aragón e as súas institucións foron abolidas só logo da [[Guerra de Sucesión Española]] (1702-1713) polos [[Decretos de Nueva Planta]], en virtude do cal todas as súas terras incorporáronse, como provincias, nun país unido baixo a administración española, volvéndose España cara a un [[Centralismo|goberno centralizado]] no marco da nova dinastía [[Casa de Borbón|Borbónica]]. As penurias e a crueldade que pasaron os territorios que loitaran en contra de [[Filipe V de España|Felipe V]] na Guerra de Sucesión foron utilizados polo [[nacionalismo valenciano]] e [[nacionalismo catalán|catalán]] argumentándoos en contra da vida moderna [[España|española]].