Modelo estándar: Diferenzas entre revisións

Segundo o SM toda a materia coñecida esta constituída de partículas de [[espín]] semienteiro ([[fermión|fermións]]s) clasificadas en dous grupos dependendo das interaccións que poden sufrir. Así o grupo dos [[leptón]]s fórmano aqueles fermións que non sofren a interacción forte. O resto dos fermións fundamentais denomínanse [[quark]]s. Tanto uns como outros agrúpanse en tres familias (tamén chamadas xeracións) e os compoñentes de cada unha diferéncianse dos do resto tan só na [[masa]]. Na seguinte táboa poden verse as partículas fundamentais no SM.

! colspan="2" | [[Quark|Quarks]]s

Doutra banda o SM considera a existencia de tres [[interacción fundamental|interaccións fundamentais]] entre os [[fermión|fermións]]s:

* A [[interacción electromagnética|forza electromagnética]]: Transmitida por [[fotón|fotóns]]s. Presente en todas as partículas con [[carga eléctrica]].

* A [[interacción nuclear forte|forza nuclear forte]]: Actúa entre [[quark|quarks]]s e é a responsable de que estes permanezan unidos formando [[nucleón|nucleóns]]s, así como de que os nucleóns non se dispersen nos [[núcleo atómico|núcleos atómicos]].

As interaccións descríbense dentro do SM por medio de teorías [[gauge]] e maniféstanse a través do intercambio de partículas de [[espín]] enteiro ([[bosón|bosóns]]s). As dúas primeiras interaccións (débil e electromagnética) están parcialmente unificadas segundo o [[modelo electrodébil]]. No entanto a unificación das tres forzas non se realiza dentro do SM, senón que se introducen tres [[constante de acoplamento|constantes de acoplamento]] (unha por cada interacción). O marco matemático no que se desenvolve o SM é a superposición de tres [[grupo de simetría|grupos de simetría]]: O SU(3)C × O SU(2)L × U(1)E. Na seguinte táboa poden verse os [[bosón gauge|bosóns gauge]] xunto coas interaccións ás que están asociados e a forza relativa de cada unha destas.

| Forte || SU(3) || [[gluón|gluóns]]s (8 tipos)

== Probas e predicións ==

== Desafíos ó Modelo Estándar ==

# O modelo contén 19 parámetros libres, tales como as masas das partículas, que deben ser determinados experimentalmente (ademais de 10 para as masas dos neutrinos). Eses parámetros non poden ser calculados de xeito independente.

# O modelo non describe a interacción gravitatoria.

Desque se completou este modelo, realizáronse moitos esforzos para solucionar estes problemas. Unha tentativa para solventar o primeiro defecto é coeñcida como [[grande unificación]]. As chamadas 'Teorías de grande unificación' (con sglas en inglés 'GUT') hipotetizan que os grupos SU(3), SU(2), e U(1) son na realidade subgrupos dun único grupo de grande simetría. A altas enerxías (abondo máis grandes que as usadas agora na experiemntación), a simetría do grupo unificado é preservada; a baixas enerxías, redúcese a SU(3)×SU×SU(2)×U×U(1) por un proceso coñecido como [[rotura espontánea de simetría]]. A primeira teoría deste tipo foi proposta por Georgi e Glashow (no [[1974]]), usando SU(5) como grupo unificador. Unha característica distintiva destas GUT é que, de xeito cdiverso ó Modelo Standar, predicen a existencia do decaemento do [[protón]]. No [[1999]], o observatorio de neutrinos [[Super-Kamiokande]] non informara a observación de ningún protón, o que establece un límite inferior para a [[semivida do protón de 6.7×7× 10³² anos. Estes e outros experimentos teñen [[falsación|falsado]] numerosas GUTs, incluíndo SU(5). Outro esforzo apra manexar o primeiro defecto foi o desenvolvemento de modelos de [[preón]]s, pocurando unha estrutura de partículas máis fundamentais que as establecidas polo modelo estándar.

== Ampliación do Modelo ==