Guerra civil catalá: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
SieBot (conversa | contribucións)
m bot Modificado: oc:Guèrra Civiu Catalana
Xas (conversa | contribucións)
Imperio otomano -> Imperio Otomán
Liña 1:
A '''Guerra civil catalá''' (1462-1472) é o enfrontamento armado entre [[XoanXoán II de Aragón]] e as institucións catalás (DiputaciónDeputación do Xeral e [[Consello de Ciento]]) por ter o control político. A morte de Carlos de Viana -protexido de [[Cataluña]] e enfrontando co seu pai XoanXoán II- será a escusa para formalizar o inicio dunha contenda que, de feito, víñase agardando dende o seu predecesor [[Afonso o Magnánimo]].
 
Con todo, a guerra é o resultado dunha controversia política entre a monarquía e a oligarquía; entre o estilo absolutista e o dos pactos. Tamén está sobre o taboleiro a capacidade política da Xeneralidade para asumir a soberanía e gobernar. Ao comezo das hostilidade, toda a sociedade vese obrigada a optar por unha das bandas en función dos seus intereses e ideoloxías.
 
==Contexto social==
Empeza o [[século XV]] no medio dunha profunda crise que afecta toda Europa Occidental, e especialmente [[Cataluña]]. As causas foron diversas: crise de subsistencia do pobo; crise demográfica debido a grandes epidemias, que afectou gravemente ao campo; crise financeira, co endeudamentoendebedamento excesivo das institucións públicas; redución do volume e de ganancias do comercio internacional.
 
Empeza o [[século XV]] no medio dunha profunda crise que afecta toda Europa Occidental, e especialmente [[Cataluña]]. As causas foron diversas: crise de subsistencia do pobo; crise demográfica debido a grandes epidemias, que afectou gravemente ao campo; crise financeira, co endeudamento excesivo das institucións públicas; redución do volume e de ganancias do comercio internacional.
 
En Cataluña destaca especialmente a crise social agraria, coa aparición do movemento remensa, que reivindica a supresión dos malos usos. No aspecto político, a concepción autoritaria da monarquía bate, por un lado, coa crecente forza das institucións e os poderes económicos e, polo outro, co entorno rural, con fortes tensións coa nobreza e esta cos seus servos.
 
=== O ambiente no campo: A revolta dos remensas ===
{{AP|Guerra dos Remensas}}
As continuas reivindicacións dos labregos contra a opresión dos señores foi recollida tímida, pero interesadamentointeresadamente, polo rei [[Afonso o Magnánimo]] na primeira metade do [[século XV]], posto que quería ter máis control sobre a nobreza, aliñada cos poderes institucionais de [[Cataluña]]. O seu sucesor, XoanXoán II, herdou este clima de revolta no campo que lle resultará beneficioso no seu enfrontamento co poder político catalán. A guerra dos remensas iniciada no [[1462]], coincide en datas coa guerra civil catalá e sitúa á Deputación do Xeneral con dous frontes abertos: loita contra o campo e loita contra o rei. Os remensas acontecen, de inmediato, uns aliados da causa do rei.
 
===O ambiente en Barcelona: A Biga e a Busca===
Liña 25 ⟶ 24:
* '''A Busca''': o partido dos menestrais e comerciante que aspiran a controlar o goberno municipal para facer cumprir os privilexios, liberdade e costumes de [[Barcelona]]. Queren a devaluación monetaria e medidas [[proteccionistas]].
 
Entre a Biga e a Busca, [[Afonso o Magnánimo]] manterá unha postura ambigua, posto que por un lado precisa diñeiro e aceptaraos tanto de uns como dos outros, e tamén aspira, como os outros reis do século XV, a impórimpor a súa autoridade nas Cortes e sobre a nobreza.
 
Unha vez iniciada a guerra, os da Busca -maioritarios no Consello de Barcelona- tomaron partido por Xoan II. Isto enfrontounos coa Xeneralidade que en 1463 xulgou e condenou a morte por conspiración aos conselleiros [[Pere Destorret]] e [[Francesc Pallarès]], xunto con [[Bernat Turró]], [[Martí Solzina]] e [[Joan Mitjavila]], membros do partido da Busca.
 
=== O enfrontamento entre XoanXoán II e o Príncipe de Viana ===
Da unión de XoanXoán II e a súa primeira dona, [[Branca I de Navarra]], naceu [[Carlos de Viana]], primeiro príncipe de Viana, que segundo as capitulacións matrimoniais de [[1419]] herdaría o [[reino de Navarra]] á morte da súa nai. Pero no [[1441]] ao falecer Branca I, XoanXoán II usurpou o trono navarro. O resultado creou a [[guerra civil Navarra]] entre 1451 e 1455, na que combateron os [[agramonteses]], partidarios do rei Xoan, e os [[beamonteses]], partidarios de Carlos. XoanXoán II derrota definitivamente a Carlos na [[batalla de Aibar]] en [[1452]].
 
O clima emocional xerou polo encarceramento de Carlos, ordenada por seu pai o [[1460]], fixo pasar á ofensicaofensiva ás clases privilexiadas do Principado.
 
As Cortes de [[Lleida]] daquel mesmo ano elixen un Consello do Principado que esixiu ao rei a inmediata liberación do seu fillo. Esta enérxica actitude, unida ao levantamento dos [[beamonteses]] navarros e á mobilización castelá á fronteira de Aragón, obrigaron ao rei a ceder, liberando a CArlos e aceptando as capitulación de Vilafranca del Penedès ([[1461]])), onde se recollianrecollían as reivindicacións políticas da oligarquía catalá, entre outras, a prohibición ao rei de entrar en Cataluña sen permiso da Xeneralidade.
 
Pero a repentina morte do Príncipe de Viana ás tres semanas da súa liberación alterou a aparente pacificación. Os da Busca e os labregos tentaron recuperar posicións, provocando un levantamento campesiño no [[1462]] e co apoio do rei de Francia, XoanXoán II penetrou no Principado sen permiso do Consello. A resposta dos cataláns consisteuconsistiu en organizar un exército para sofocarsufocar o levantamento labrego e destituír ao monaracamonarca en xuño de [[1462]]
 
== DesenroloDesenvolvemento da guerra ==
A guerra internacionalizouse posto que XoanXoán II buscou o apoio de [[LuisLuís XI de Francia]] (polo cal lle dá entre outras cousas en garantía o Rosellón e a Cerdaña) e Gastó de Foix (promesa de herdar [[Navarra]]). O Consello do Principado, pola súa parte, procurará apoios interiores e a desarticulación das forzas opositoras: o partido da Busca e os remensas. Ao non obter os resultados desexados, o Consello empeza a ofrecer o Principado a candidatos que, 50 anos tras Caspe, poidan ter dereito a gobernar [[Catalunya|Cataluña]].
 
No [[1462]], propúxose nomear conde de Barcelona ao rei [[Enrique IV]] de Castela se respetaba toda a particularidade catalá e a Concordia de Vilafranca, ademais ao rei castelán, aparte dos seus dereitos ao trono, podía contar coa axuda dos beamonteses navarros inimigos de Xoan II e do conde de Foix. Eles apoian a Branca, irmá de [[Carlos de Viana]] e ex-muller de [[Enrique IV]].
Liña 47 ⟶ 46:
En [[1464]], tras o fracaso co monarca castelán, ofrécese a coroa a [[Pedro de Portugal]], neto de [[Xaime II de Urxel]] que, dadas as súas limitacións, alíase co [[duque de Borgoña]], inimigo de Lois XI.
 
Aragoneses, valencianos e mallorquinos, mentres tanto, prestan o seu apoio a Xoan II, ademais dos da Busca e os remensas, e algúns nobres e clérigos. Bernat Saportella, deputado do Principado de [[Cataluña]] pónseponse xunto ao rei co que a Deputación lle permitirá a legalización da súa situación.
 
Daquela época destaca a batalla de Calaf, o 28 de febreiro de [[1465]] coa vitoria do rei Xoan co apoio do conde de Praderas sobre a tropa de [[Pedro de Portugal]]. Tamén as tropas do rei Pedro tiveron algún éxito, como o apoio recibido por mar dende [[Portugal]] cando [[Barcelona]] estaba cercada en xullo de [[1465]].
 
No [[1466]], expira Pedro, e ofréceselle a coroa a [[Renato I de Anxou]], neto de [[Xoan I de Aragón]] e antigo inimigo de [[Afonso o magnánimo]], o cal modificará o sistema de alianzas internacionais. Renato I envía como lugartenente a seu fillo, [[Xoan II de Lorena]], que consegueuconseguiu éxitos militares até a súa morte (16 de decembro de [[1470]])
 
Finalmente Xoan II busca a alianza en [[Castela]] a través do matrimonio do seu fillo Ferran II e, de entre un seguido de candidatas, consegue que case coa súa curmá, a nena Isabel.
Liña 58 ⟶ 57:
 
===A Capitulación de Pedralbes===
A Capitulación de Pedralbes é firmada o 24 de outubro de [[1472]]. É o final dunha guerra que remata sen vencedores nin vencidos. XoanXoán II unicamente pide que se anule a Capitulación de Vilafranca. As medidas de clemencia e unha preferencia á Deputación rebelde ante a monárquica, permitindo seguir no cargo a deputados que serían opositores, trouxeron algunha división pero pacificou o país.
 
Urxía traballar para solucionar os graves problemas económicos posto que [[Cataluña]] estaba arruinada trala guerra. As Cortes de [[1473] abordan o tema da recuperación que non se solucionará.
 
[[XoanXoán II]] que morreu en [[1479]], deixando sen solución os principais problemas que o seu fillo [[Fernando II]] tentaría solucionar:
 
* En primeiro lugar ocupando o Rosellon e a Cerdaña.
Liña 69 ⟶ 68:
* O problema remensa foi o que tomou máis tempo en solucionarse.
 
Durante a guerra dos remensas, o seu líder, Francesc de Verntallat foi nomeado vizconde de Hostoles, pero a política sobre os malos usos continuou sendo ambigua, o cal deu lugar a novas revoltas, como a de [[1475]], incluso se manifetarámanifestará en medidas antirremesas (Cortes de [[1480]]). Esta política ambigua de Ferran II provocou que os nobres recuperaran dereitos perdidos e entón prodúcese a segunda guerra remensa ([[1484]]) dirixida por Pere Joan Sala que consegue unha revolta de grandes proporcións.
Esta política ambigua de Ferran II provocou que os nobres recuperaran dereitos perdidos e entón prodúcese a segunda guerra remensa ([[1484]]) dirixida por Pere Joan Sala que consegue unha revolta de grandes proporcións.
 
Ferran, finalmente, toma un compromiso que se plasmará na [[Sentencia Arbitral de Guadalupe]] ([[1486]]) onde os malos usos son redimidos mediante o pago de sesenta soldos por casa e os campesiños conseguirán unha serie de liberdades. Con este diñeiro, os señores foron indemnizados e ao monarca pagóuselle unha multa de cincuenta mil libras. Os señores continuaron tendo dereitos sobre os campesiños cultivadores pero non da forma humillante como até aquel momento.
 
=== Consecuencias para Cataluña ===
A [[Xeneralidade]] sufriu un forte desprestixio ao acabar a guerra, non tan só por ser do bando dos perdedores, senón que concentrou as críticas de tódolos sectores: os do pacto, acúsabanaacusábana de haberter mantido as revoltas agrarias, do repregamento dos mercados cara outras latitudes; as clases baixas empobrecidas pola guerra, acusaban as medidas fiscais necesarias para recuperar a facenda. Economicamente, a Xeneralidade estaba eshaustaexhausta e non puido devolver os préstamos que lle concedera o [[Consello de Ciento]] e tamén particulares.
 
A [[Xeneralidade]] sufriu un forte desprestixio ao acabar a guerra, non tan só por ser do bando dos perdedores, senón que concentrou as críticas de tódolos sectores: os do pacto, acúsabana de haber mantido as revoltas agrarias, do repregamento dos mercados cara outras latitudes; as clases baixas empobrecidas pola guerra, acusaban as medidas fiscais necesarias para recuperar a facenda. Economicamente, a Xeneralidade estaba eshausta e non puido devolver os préstamos que lle concedera o [[Consello de Ciento]] e tamén particulares.
 
Ademais da precaria situación económica deixada pola guerra, fai considerar tanñebtamén qyeque a expansión do [[Imperio otomanoOtomán]] pola [[Península Balcánica]], [[Palestina]] e o norte de [[África]] limitou as rutas dende occidente até os peiraos comerciais de Oriente, contribuíndo á decadencia do comercio mediterráneo.
 
Ademais, a Mediterránea perdera dimensión como mercado. O desenrolo das cidades e portos do norte de [[Europa]] configuraba unha área comercial atlántica que sumada ás navegacións en [[América]], a finais do século, e para a [[India]] bordeando África, deixaron nun segundo lugar ao comercio mediterráneo.
Liña 87 ⟶ 84:
A partir do [[século XVI]] Barcelona non continuará sendo unha cidade grande e importante no novo marco político e comercial, nin a potencia decisoria do período medieval.
 
===Referencias=Véxase tamén==
===Bibliografía===
* ↑ R<small>IERA</small> M<small>EILS</small>, Antoni, ''1359–1518'', volume primeiro de ''Història de la Generalitat de Catalunya i els seus presidents'', Enciclopèdia Catalana, S.A. (editorial), Barcelona, 2004, ISBN 84-412-0884-0.