Alelo: Diferenzas entre revisións

Un '''alelo''' é calquera dunha serie de cadeas codificantes de [[Ácido desoxirribonucleico|ADN]] que ocupan un determinado [[locus]] (posición) nun [[cromosoma]]. Normalmente os alelos son secuencias de ADN que codifican para un [[xene]], pero outras veces o termo utilízase como 'posición' no cromosoma. Un [[xenotipo]] individual para ese xene é o conxunto de alelos que posúe ese individuo. En organismos [[diploide]]s, os que teñen dúas copias de cada cromosoma, dous alelos conforman o xenotipo do individuo. A palabra procede do grego αλληλος = "cada un".

 

 

Os organismos [[diploide]]s, por exemplo os humanos, teñen cromosomas [[homólogo]]s emparellados nas súas [[célula somática|células somáticas]], e estes conteñen dúas copias de cada xene. Un organismo no que as dúas copias do xen sexan idénticas (ambas as dúas teñen o mesmo alelo) chámase [[Cigosidade|homocigoto]] para ese xen. Un organismo que teña dous alelos diferentes do xene chámase [[Cigosidade|heterocigoto]]. O [[fenotipo]] (características expresadas) asociado cun determinado alelo pode ser [[dominante]] ou [[recesivo]], pero con frecuencia non é ningún dos dous. Un fenotipo dominante expresarase cando hai polo menos un alelo do tipo asociado presente, mentres que para un fenotipo recesivo só se expresará cando ambos alelos sexan do tipo asociado con esa característica.

 

Destaca que coa chegada de [[marcador xenético|marcadores xenéticos]] neutrais, o termo 'alelo' refírese a miúdo a variantes de secuencias de ADN non funcionais, ou [[ADN lixo]]. Por exemplo, as táboas de [[frecuencia alélica]] preséntanse a miúdo para marcadores xenéticos, como os marcadores [[DYS]]. Tamén hai moitos tipos de alelos diferentes.

 

 

'''Ecuación 1:''' <math>p+q=1</math>,

onde <math>a</math> é o número de alelos diferentes para o xen que se trata, e <math>G</math> é o número de posibles xenotipos. Por exemplo, o tipo sanguíneo human AB0 ten tres alelos: A (grupo sanguíneo A), B (grupo sanguíneo B) e i (grupo sanguíneo 0). Utilizando a ecuación, o número posible de xenotipos que un humano pode ter respecto ó xen AB0 son 6 (AA, Ai, AB, BB, Bi, ii). A ecuación non especifica o número de fenotipos, xa que o número de fenotipos varía entre diferentes xens e os alelos correspondentes, que poden ter dominancia completa, incompleta...

 

Hai catro tipos diferentes de alelos: dominantes, recesivos, codominantes e de dominancia incompleta. Dependendo da herdanza de dous alelos, a persoa pode ter un trazo dominante, recesivo, codominante ou de dominancia imcompleta. Nun trazo dependente dun só xen, só dous alelos determinan o trazo. En trazos polixénicos, haberá máis de dous alelos controlando o trazo.

 

Un exemplo de alelos múltiples é o tipo sanguíneo. Os humanos teñen sangue de tipo AA, BB, AB, A0, B0 ou 00.

 

As enfermidades xenéticas están normalmente causadas pola herdanza de dous alelos recesivos para un trazo determinado por un só xen. Desordes deste tipo son o [[albinismo]], [[fibrose quística]], [[galactosemia]], [[fenilcetonuria]] e a [[enfermidade de Tay-Sachs]]. Estes dous alelos son autosómicos (non están en cromosomas sexuais).

 

[[es:Alelo]]

[[et:Alleel]]

[[fa:الل]]

[[fi:Alleeli]]