|
Tamén é coñecido como '''Bopomofo''' (ㄅㄆㄇㄈ), ou incluso "bopomo", debido ás primeiras letras deste [[alfabeto]] [[fonema|fonémico]] [[lingua chinesa|chinés]] (bo po mo fo).
== Historia ==
A [[Comisión da Unificación da Pronunciación]], dirixida por [[Woo Tsin-hang]] de [[1912]] a [[1913]], creou un sistema chamado Gouyin Zimu (國音字母 "Letras de Pronunciación Nacional") ou Zhuyin Zimu (註音字母 ou 注音字母 "Letras de anotación de sons") que se baseaban na [[taquigrafía]] de [[Zhang Binglin]]. Un borrador foi presentado o [[11 de xullo]] de [[1913]] polo Ministerio Nacional de Educación da República de China, mais non foi oficialmente proclamado ata o [[23 de novembro]] de [[1918]]. O Zhuyin Zimu foi renomeado a Zhuyin Fuhao en abril de [[1930]]. O uso do Zhuyin Fuhao continuou despois de [[1949]] en [[Taiwán]] e as demais illas baixo a soberanía da República de China. Na China continental, o Zhuyin Fuhao foi substituído polo sistema [[pinyin]] promulgado pola [[República Popular de China]].
O Ministerio de Educación da República de China intentou por varios anos en eliminar gradualmente o uso do Zhuyin en favor dun sistema baseado en caracteres romanos, o [[MPS II]]. Sen embargo, esta transición foi extremadamente lenta debido á dificuldade en ensinar aos mestres das escolas básicas un novo sistema romanizado.
== Orixe dos símbolos ==
Non existe un documento oficial que explique os detalles das orixes dos caracteres, mais son fáciles de identificar se un entende algúns [[carácter chinés|caracteres chineses]] básicos. Os símbolos zhuyin son principalmente fragmentos de caracteres que conteñen o son que cada símbolo representa. Por exemplo:
* ㄉ (d) ← 刀 (dāo)
* ㄌ (l) ← 力 (lì)
* ㄘ (c) ←← 七七 (cīcī, agora ''qīqī'')
Uns poucos son virtualmente idénticos aos caracteres chineses aínda en uso, por exemplo:
* ㄅ (b) ← 勹 (bāo); forma antiga de 包
* ㄨ (u) ← 五 (wǔ); probabelmente un derivado da escritura do selo 篆文
* ㄓ (zh) ← 之 (zhī); tamén un derivado da variante da escritura do selo.
* ㄠ (ao) ← 么 (yāo); least, root of 麼
O Zhuyin e o [[Pinyin]] baseanse nas mesmas pronunciacións do Mandarín, polo que hai practicamente unha correspondencia 1 a 1 entre os dúas sistemas. Na táboa de embaixo, as columnas do 'zhuyin' e 'pinyin' mostran equivalencia.
:【】【】representa a forma usada en combinación con outros símbolos.
{| align=center border=1 cellpadding="2"
!Zhuyin!!Tongyong Pinyin!!Hanyu Pinyin!!Wade-Giles!!Exemplo(Zhuyin, Tongyong)
|-
|ㄅㄅ ||b ||b ||p 　 ||八八 (ㄅㄚㄅㄚ, '''b'''a)
|-
|ㄆㄆ ||p ||p ||p' ||杷杷 (ㄆㄚˊㄆㄚˊ, '''p'''a)
|-
|ㄇㄇ ||m ||m ||m ||馬馬 (ㄇㄚˇㄇㄚˇ, '''m'''a)
|-
|ㄈㄈ ||f ||f ||f ||法法 (ㄈㄚˋㄈㄚˋ, '''f'''a)
|-
|ㄉㄉ ||d ||d ||t ||地地 (ㄉㄧˋㄉㄧˋ, '''d'''i)
|-
|ㄊㄊ ||t ||t ||t' ||提提 (ㄊㄧˊㄊㄧˊ, '''t'''i)
|-
|ㄋㄋ ||n ||n ||n ||你你 (ㄋㄧˇㄋㄧˇ, '''n'''i)
|-
|ㄌㄌ ||l ||l ||l ||利利 (ㄌㄧˋㄌㄧˋ, '''l'''i)
|-
|ㄍㄍ ||g ||g ||k ||告告 (ㄍㄠˋㄍㄠˋ, '''g'''ao)
|-
|ㄎㄎ ||k ||k ||k' ||考考 (ㄎㄠˇㄎㄠˇ, '''k'''ao)
|-
|ㄏㄏ ||h ||h ||h ||好好 (ㄏㄠˇㄏㄠˇ, '''h'''ao)
|-
|ㄐㄐ ||j ||j ||ch ||叫叫 (ㄐㄧㄠˋㄐㄧㄠˋ, '''j'''iao)
|-
|ㄑㄑ ||c ||q ||ch' ||巧巧 (ㄑㄧㄠˇㄑㄧㄠˇ, '''c'''iao)
|-
|ㄒㄒ ||s ||x ||hs ||小小 (ㄒㄧㄠˇㄒㄧㄠˇ, '''s'''iao)
|-
|ㄓㄓ ||jhih 【【jh】】 ||zhi 【【zh】】 ||chih 【【ch】】 　 ||主主 (ㄓㄨˇㄓㄨˇ, '''jh'''u) 　 　 　
|-
|ㄔㄔ ||chih 【【ch】】 ||chi 【【ch】】 ||ch'ih 【【ch'】】 ||出出 (ㄔㄨㄔㄨ, '''ch'''u)
|-
|ㄕㄕ ||shih 【【sh】】 ||shi 【【sh】】 ||shih 【【sh】】 ||束束 (ㄕㄨˋㄕㄨˋ, '''sh'''u)
|-
|ㄖㄖ ||rih 【【r】】 ||ri 【【r】】 ||jih 【【j】】 ||入入 (ㄖㄨˋㄖㄨˋ, '''r'''u)
|-
|ㄗㄗ ||zih 【【z】】 ||zi 【【z】】 ||tzû 【【ts】】 ||在在 (ㄗㄞˋㄗㄞˋ, '''z'''ai)
|-
|ㄘㄘ ||cih 【【c】】 ||ci 【【c】】 ||tz'û 【【ts'】】 ||才才 (ㄘㄞˊㄘㄞˊ, '''c'''ai)
|-
|ㄙㄙ ||sih 【【s】】 ||si 【【s】】 ||ssû 【【s】】 ||塞塞 (ㄙㄞㄙㄞ, '''s'''ai)
|-
|ㄧㄧ ||yi 【【i】】 ||yi 【【i】】 ||yi 【【i】】 ||逆逆 (ㄋㄧˋㄋㄧˋ, n'''i''')
|-
|ㄨㄨ ||wu 【【u】】 ||wu 【【u】】 ||wu 【【u】】 ||努努 (ㄋㄨˇㄋㄨˇ, n'''u''')
|-
|ㄩㄩ ||yu 【【u, yu】】 ||yu 【【u, ü】】 ||yü 【【ü】】 ||女女 (ㄋㄩˇㄋㄩˇ, n'''yu''')
|-
|ㄚㄚ ||a ||a ||a ||大大 (ㄉㄚˋㄉㄚˋ, d'''a''')
|-
|ㄛㄛ ||o ||o ||o ||多多 (ㄉㄨㄛㄉㄨㄛ, du'''o''')
|-
|ㄜㄜ ||e ||e ||e 　 ||得得 (ㄉㄜˊㄉㄜˊ, d'''e''')
|-
|ㄝㄝ ||e ||êê ||eh ||爹爹 (ㄉㄧㄝㄉㄧㄝ, di'''e''') 　 　
|-
|ㄞㄞ ||ai ||ai ||ai ||晒晒 (ㄕㄞˋㄕㄞˋ, sh'''ai''')
|-
|ㄟㄟ ||ei ||ei ||ei ||誰誰 (ㄕㄟˊㄕㄟˊ, sh'''ei''')
|-
|ㄠㄠ ||ao ||ao ||ao ||少少 (ㄕㄠˇㄕㄠˇ, sh'''ao''')
|-
|ㄡㄡ ||ou ||ou ||ou ||收收 (ㄕㄡㄕㄡ, sh'''ou''')
|-
|ㄢㄢ ||an ||an ||an ||山山 (ㄕㄢㄕㄢ, sh'''an''')
|-
|ㄣㄣ ||en ||en ||en ||申申 (ㄕㄣㄕㄣ, sh'''en''')
|-
| ||yin 【【in】】 ||yin 【【in】】 ||yin 【【in】】 ||音音 (ㄧㄣㄧㄣ, y'''in''')
|-
| ||wun 【【un】】 ||wen 【【un】】 ||wen 【【un】】 ||文文 (ㄨㄣˊㄨㄣˊ, w'''un''')
|-
| ||yun 【【un, yun】】 ||yun 【【un】】 ||yün 【【ün】】 ||韻韻 (ㄩㄣˋㄩㄣˋ, y'''un''')
|-
|ㄤㄤ ||ang ||ang||ang ||上上 (ㄕㄤˋㄕㄤˋ, sh'''ang''')
|-
|ㄥㄥ ||eng ||eng||eng ||生生 (ㄕㄥㄕㄥ, sh'''eng''')
|-
| ||ying 【【ing】】 ||ying 【【ing】】 ||ying 【【ing】】 ||英英 (ㄧㄥㄧㄥ, y'''ing''')
|-
| ||wong 【【ong】】 ||weng 【【ong】】 ||ng 【【ung】】 ||翁翁 (ㄨㄥㄨㄥ, w'''ong''')
|-
| ||yong || yong 【【iong】】 ||yung 【【iung】】 ||永永 (ㄩㄥˇㄩㄥˇ, '''yong''')
|-
|ㄦㄦ ||er ||er ||erh ||而而 (ㄦˊㄦˊ, '''er''')
|}
As letras do dialecto úsanse para escribir sons que non se atopan no Mandarín padrón (non moitos navegadores web poden mostrar estes caracteres, ve a [[#Ligazóns Externas]] para imaxes [[Portable Document Format|PDF]].)
A táboa debería lerse de esquerda a dereita, fila por fila, e non columna por columna.
<table border="1" cellspacing="0" cellpadding="2">
<tr><th>Simb</th><th>Nome</th><td> </td><th>Simb</th><th>Nome</th><td> </td><th>Simb</th><th>Name</th></tr>
<tr><td>ㄪㄪ</td><td>V </td><td> </td><td>ㄫㄫ</td><td>Ng</td><td> </td><td>ㄬㄬ</td><td>Gn</td></tr>
</table>
Bopomofo estendido para [[Min-nan]] e [[dialecto Hakka |Hakka]]
<table border="1" cellspacing="0" cellpadding="2">
<tr><th>Simb</th><th>Nome</th><td> </td><th>Simb</th><th>Nome</th><td> </td><th>Simb</th><th>Name</th><td> </td><th>Char</th><th>Name</th></tr>
<tr><td>ㆠㆠ</td><td>Bu </td><td> </td><td>ㆦㆦ</td><td>Oo </td><td> </td><td>ㆬㆬ</td><td>Im </td><td> </td><td>ㆲㆲ</td><td>Ong </td></tr>
<tr><td>ㆡㆡ</td><td>Zi </td><td> </td><td>ㆧㆧ</td><td>Onn</td><td> </td><td>ㆭㆭ</td><td>Ngg </td><td> </td><td>ㆳㆳ</td><td>Innn </td></tr>
<tr><td>ㆢㆢ</td><td>Xi </td><td> </td><td>ㆨㆨ</td><td>Ir </td><td> </td><td>ㆮㆮ</td><td>Ainn </td><td> </td><td>ㆴㆴ</td><td>Final P</td></tr>
<tr><td>ㆣㆣ</td><td>Gu </td><td> </td><td>ㆩㆩ</td><td>Ann</td><td> </td><td>ㆯㆯ</td><td>Aunn </td><td> </td><td>ㆵㆵ</td><td>Final T</td></tr>
<tr><td>ㆤㆤ</td><td>Ee </td><td> </td><td>ㆪㆪ</td><td>Inn</td><td> </td><td>ㆰㆰ</td><td>Am </td><td> </td><td>ㆶㆶ</td><td>Final K</td></tr>
<tr><td>ㆥㆥ</td><td>Enn</td><td> </td><td>ㆫㆫ</td><td>Unn</td><td> </td><td>ㆱㆱ</td><td>Om </td><td> </td><td>ㆷㆷ</td><td>Final H</td></tr>
</table>
[[ms:Zhuyin]]
[[nl:Zhuyin]]
[[no:ZhuyinJhuyin]]
[[pl:Bopomofo]]
[[pt:Bopomofo]]
| 