Zambia: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Xqbot (conversa | contribucións)
m bot Modificado: yo:Sámbíà; cambios estética
Sen resumo de edición
Liña 49:
Visitada polos [[Portugal|portugueses]] no século XVIII, a actual Zambia foi explorada polo británico [[David Livingstone]]. A penetración colonial iniciouse no ano [[1890]], por medio da ''British South Africa Company''.
 
Antigamente chamada Rhodesia do Norte, en [[1953]] o [[Reino Unido]] intentou unila á CimbaueCimbabue e MalauiMalawi, pero os intereses dos colonos brancos de CimbaueCimbabue fixeron que en [[1964]] se separase, formando o novo estado de Zambia. O nome de Zambia débese ó [[río zambezeZambeze]].
 
== Goberno e Política ==
 
Zambia é unha [[república]], na que o [[poder executivo]] reside no presidente -que é tamén o xefe de estado- e o primeiro ministro, elexidoelixido por un período de cinco anos por voto popular, xunto có vicepresidente xeral, designados ambos polo presidente.
O goberno está composto por un gabinete elexidoelixido polo presidente entre os membros da Asemblea Nacional.
O [[poder lexislativo]] é unicameral; o país non acepta a xurisdición da [[Corte Internacional de Xustiza]].
O [[poder xudicial]] reside na corte suprema, aínda que os xuíces son designados polo presidente.
Liña 60:
== Economía ==
{{AP|Economía de Zambia}}
A [[economía]] depende, en gran medida, do [[cobre]], mineral do que Zambia é un dos primeiros produtores mundiais e que representa o 90% do valor das exportacións. Este país pertence ao chamado "cinturóncinto de cobre", prolongación dos xacementos de [[Katanga]] O [[petróleo]] é importado e chega desde o porto de [[Dar es Salaam]] (Tanzania). Dentro do sector [[industria]]l destaca o tratamento de minerais (sobre todo o refino do cobre). Tamén é importante a produción de [[cemento]] e as industrias derivadas da agricultura: aceites vexetais, manufacturas do [[algodón]], [[azucre]], [[xabón]], etc.
 
A [[agricultura]] atópase pouco desenrolada, centrándose basicamente nos cultivos de subsistencia: batata, cacahuetes, millo e mandioca. Tamén presenta cultivos de carácter comercial ([[algodón]], [[café]], [[cana de azucre]], [[tabaco]]). Nos lagos e cursos fluviais practícase a [[pesca]].
Liña 70:
Zambia divídese en nove provincias:
 
# Provincia Central (Kabwe).
# Provincia de Copperbelt (Ndola).
# Provincia Oriental (Chipata).
# Provincia de Luapula (Mansa).
# Provincia de Lusaka (Lusaka).
# Provincia do Norte (Kasama).
# Provincia do Noroeste (Solwezi).
# Provincia do Sur (Livingstone).
# Provincia Occidental (Mongu).
 
== Xeografía ==
Liña 84:
[[Ficheiro:Zambia-CIA WFB Map.png|thumb|250px|right|Mapa de Zambia]]
 
Zambia é un país interior sen saída ao mar. O seu territorio é fundamentalmente montañoso e presenta numerosas depresións e hundimentosafundimentos tectónicos. O punto máis alto atópase nas montañas Mafinga a 2.301 m, e o máis baixo a 329 m no río Zambeze, que da nome ó país. A [[altitude]] media non supera os 1.500 m, e as depresións son frecuentemente de carácter pantanoso, e están ocupadas por ríos coma o [[río Kafue|Kafue]], afluente do Zambeze, ou por lagos, coma o Bangüelo (Bangweulu), Moero (Mweru), e Kariba. No leste do país, e en dirección norestenordeste-suroestesudoeste, extendense os montes Muchinga, que se elevan ata os 2.164 m.
 
[[Ficheiro:Victoriafälle.jpg|thumb|150px|left|Cataratas Victoria]]
Os cursos fluviais principais son o río Zambeze, o Kafue e o Luangwa. Ao sur do país, no río Zambeze, facendo fronteira con Cimbabue, atópanse as [[cataratas Victoria]]. As cataratas constitúen un dos principais focos turísticos da África austral en CimbaueCimbabue e tamén da rexión de Livingstone en Zambia.
 
O [[clima]] é tropical, suavizado pola altura. As oscilacións térmicas estacionais varían entre os 15 °C (xullo) e os 20 °C (xaneiro).
Liña 97:
A poboación zambiana concentrase no alto Zambeze e ao longo do corredor da vía férrea norte-sur, onde se emprazan as cidades deste país, un dos máis urbanizados da África negra. Agás na capital, Lusaka, o resto de principais urbes están na rexión mineira próxima á R.D. do Congo.
 
No ano 2006, Zambia tiña unha poboación de 11.500.000 habitantes. O 99% é de raza negra e o restante é de raza branca (europeos ou descendentes). O idioma oficial é o ingles[[lingua inglesa|inglés]]. A esperanza de vida é de 40 anos. OA promediomedia de fillos por muller é de 5.39. O 80% da poboación está alfabetizada. Calcúlase que o 16.5% da poboación está infectada có virus do VIH.