Cítola: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m bot Engadido: oc:Citara |
Corrixir e completar. |
||
Liña 1:
{{Música en progreso}}
[[Ficheiro:
[[Ficheiro:
[[Ficheiro:
A '''cítola''' ou '''cítara''' (do grego ''khitára'') é a denominación xenérica que recibe unha serie de instrumentos [[Instrumentos de corda|cordófonos]] que se caracterizan por ter unha caixa harmónica sobre a que se fixa o diapasón, con varias cordas paralelas á táboa harmónica. Algúns deles son de corda pulsada, outros de corda pinzada e outros de corda percutida.
Paradoxalmente a khitára grega e romana pertence á familia das [[lira|liras]]. A orixe das cítolas sitúase no medio [[Oriente]], pero hoxe o seu uso está estendido desde [[Asia]] ata [[Europa central]], onde é bastante popular. Máis recentemente pasou a [[América]], onde desenvolveu variantes propias.<ref>Álvarez Martínez, R. ''El arpa-cítara rota: su probable origen bizantino y su trayectoria mediterránea hacia la Europa occidental''. Sociedad Española de Musicología, 1999.</ref>
==Evolución e variantes==
Ao longo de diversas épocas foron aparecendo diferentes instrumentos derivados da cítola:<ref>Remnant, M. ''Historia de los instrumentos musicales''. Ramón Andrés. American Bar Association, 2002. ISBN 8495601524, 9788495601520.</ref>
*'''Santur''' persa ou '''címbalo''' húngaro. As primeiras representacións que se conservan son do 3.500 a.c. en [[Oriente medio]]. É moi semellante ao dulcémele, pero de maior tamaño.
*'''Monocordio'''. Dise que foi inventado por [[Pitágoras]]. a súa única corda punteada cambia a súa afinación ao desprazar unha ponte móbil sobre a caixa.
*'''Cistre'''. Ten espalda plana e corpo periforme.
*'''Cítola''' medieval. Catro pares de cordas sobre unha ponte e fixadas con clavixas á caixa.
*'''Cétula'''. Con catro cordas metálicas, era empregada en [[Italia]] polas clases populares.
*'''Salterio'''. O seu parentesco co '''psalterium''' medieval é incerto. Hai descricións de salterios cuadrangulares e triangulares. As súas cordas eran metálicas. Son variantes a '''arpanetta''' italiana, a '''spitzharfe''' alemá, a '''bell harp''' inglesa e o '''salterio con arco''' tirolés. No norte de Europa, pola súa forma curvada, pasou a chamarse '''á'''.
*'''Canon'''. Derivado do ''qânûn'' [[Península de Arabia|árabe]]. Instrumento de forma trapezoidal e dúas ordes de cordas.
*'''Pandora'''.
*'''Orfarión'''. Afinado como o [[laúde]], pero con cordas metálicas.
*'''Penorcorn'''.
*'''Poliphant'''.
*'''Guitarra inglesa'''. Ancha, de costados fondos e con seis ordes de cordas dobres.
*'''[[Guitarra|Guitarra española]]'''.
*'''Chitarra battente'''. Variante italiana da guitarra española. As súas cordas eran metálicas e punteábase cun plectro.
*'''Hummel'''.
*'''Hamburguer cithrinchen'''. En forma de campá.
*'''Cítara horizontal''' ou '''scheitholt'''. Ten trastes sobre a táboa harmónica. As cordas son pulsadas cunha pequena vara na man esquerda e rasgadas pola man dereita. A súa forma aproximada consérvase '''na cítara''' húngara, na '''espineta''' dos Vosgos ou no '''hummel''' [[Escandinavia|escandinavo]].
*'''Dulcémele''' ou '''dulcimer'''. De corda percutida, con varios ordes de cordas metálicas sobra pontes nunha caixa poligonal. Cada corda conta cunha sordina. Considérase o precursor do [[piano|pianoforte]].
A familia dos laúdes nace pola agregación dun ou varios mastros á caixa da cítola para aumentar a tesitura cara aos graves alongando o dispasón. A partir da [[Idade Media]] chamáronse tamén cítaras certos instrumentos da familia dos laúdes. Logo do [[1800]] foron aparecendo instrumentos híbridos que combinaban características da [[arpa]], a [[lira]], a cítola, o laúde e a guitarra.
==Notas==
{{referencias}}
[[Categoría:Instrumentos de corda]]
| |||