76.611
edicións
m
bot Engadido: az:Mixi yazı; cambios estética
m (bot Engadido: hi:अंकन (लिपि)) |
m (bot Engadido: az:Mixi yazı; cambios estética) |
||
|
{{Mesopotamia|left}}
[[Ficheiro:Cuneiform script2.jpg|
A '''escrita cuneiforme''' é a forma máis temperá coñecida de expresión escrita da que se atoparon restos arqueolóxicos. Creada polos [[Sumeria|sumerios]] a finais do cuarto milenio a.C., a [[escrita]] cuneiforme xurdiu como un sistema de [[pictograma]]s. Co tempo, as representacións pictóricas simplificáronse e fixéronse máis abstractas, dando lugar ao que se coñece como escrita cuneiforme.
O alfabeto sumerio adaptouse para a escrita das linguas [[lingua acadia|acadia]], [[lingua elamita|elamita]], [[lingua hitita|hitita]] e [[lingua luvita|luvita]] e inspirou os alfabetos do [[lingua persa|persa antigo]] e o [[lingua ugarítica|ugarítico]].
== Desenvolvemento ==
Os primeiros pictogramas foron debuxados sobre táboas de [[arxila]] en columnas verticais, cunha pluma fabricada a partir dun estilo de [[cánabo]] afiado. Despois, dous desenvolvementos fixeron o proceso máis rápido e doado: a xente comezou a escribir de esquerda a dereita en filas horizontais (rotando tódolos pictogramas en sentido levóxiro 90º no proceso) e un novo estilo de punta de cuña que foi usado introducíndoo na arxila, dando lugar a caracteres en forma de cuña (cuneiformes). Mediante o axuste da posición relativa da táboa fronte ao estilo, o escribán podía usar unha única ferramenta para unha ampla variedade de [[signo]]s.
Esta táboas podían ser cocidas en fornos para dar lugar a un rexistro permanente, ou podían ser recicladas se non era necesario que perdurasen. Moitas das táboas atopadas polos arqueólogos consérvanse porque se cocían accidentalmente no momento en que exércitos atacantes prendían lume ao edificio no que se gardaban
Creado polos [[Sumeria|sumerios]] para rexistrar a [[
A maioría das adaptacións posteriores da escrita cuneiforme preservaron polo menos certos aspectos do alfabeto sumerio. O [[lingua acadia|acadio]] escrito incluía tanto símbolos fonéticos do silabario sumerio, como [[logograma]]s que eran lidos como palabras completas. Moitos signos no alfabeto eran polivalentes, tendo un significado á vez fonético e logográfico. Cando o alfabeto cuneiforme se adaptou para escribir a [[lingua hitita]], unha nova capa de pronunciacións logográficas acadias foi engadida ao alfabeto, co resultado de xa non se coñecer a pronunciación de moitas palabras hititas convencionalmente escrita con logogramas. A complexidade do sistema ten certa resemblancia co [[xaponés clásico]], escrito nun sistema de escrita derivado do [[lingua chinesa|chinés]]; algúns destes sinogramas foron usados como logogramas, outros como caracteres fonéticos. O xaponés contemporáneo distingue graficamente os logogramas ([[
Esta complexidade deu lugar a varias versións simplificadas do sistema de escrita. O [[lingua persa|persa]] antigo escribíase nun subconxunto de caracteres cuneiformes simplificados, que formaban un simple alfabeto semi-silábico, utilizando bastantes menos trazos en forma de cuña que os que empregaba o asirio, xunto cuns cantos logogramas para palabras que aparecían con frecuencia como "deus" ou "rei". A [[lingua ugarítica]] escribíase usando o alfabeto ugarítico, un alfabeto padrón de estilo semítico (un [[abjad]]) que se escribía utilizando o método cuneiforme.
O uso do [[lingua aramea|arameo]] chegou a ser de gran difusión durante o imperio asirio e o alfabeto arameo foi substituíndo gradualmente ao cuneiforme. A última inscrición cuneiforme coñecida, un texto astronómico, data do ano [[-75|75]] A.C..
== Descifrado ==
[[Ficheiro:Cuneiform script.jpg|
O coñecemento da escrita cuneiforme estaba perdido ata que en [[1835]] [[Henry Rawlinson]], un oficial da armada británica, atopou algunhas das [[inscricións de Bisitún]] nun acantilado en [[Bisitún]] en [[Persia]]. Talladas durante o reinado do rei [[Darío I]] de Persia ([[-522]] - [[-486]]), consistían en textos idénticos nas tres linguas oficiais do imperio: o [[persa antigo]], o [[lingua babilonia|babilonio]], e o [[lingua elamita|elamita]]. A inscrición de Bisitún foi ao descifrado da escrita cuneiforme o que a [[pedra de Rosetta]] foi para o descifrado dos [[xeroglifo exipcio|xeroglíficos exipcios]].
En tódolos puntos esenciais, viuse que as traducións resultantes dos catro expertos coincidían. Houbo por suposto algunhas pequenas discrepancias. O inexperto Talbot cometera uns cantos erros, e a tradución de Oppert contiña unhas cantas pasaxes dubidosas debido a que o inglés non era a súa lingua materna. Pero as versións de Hincks e Rawlinson era virtualmente idénticas. O xurado declarou que estaba satisfeito, e o descifrado da escrita cuneiforme acadia paso a ser un ''fait accompli''.
== Transliteración ==
A escrita cuneiforme ten un formato específico de [[transliteración]]. Debido á polivalencia do sistema de escrita, a transliteración non é unicamente sen perda, senón que ademais pode conter máis información que o documento orixinal. Por exemplo, o signo DINGIR nun texto hitita pode representar tanto a sílaba hitita ''an'', ou pode ser parte dunha frase acadia, representando a sílaba ''il'', ou pode ser un sumerograma, representando o significado sumerio orixinal, ''deus''.
== Unicode ==
O sistema de escrita cuneiforme foi aceptado para a súa inclusión nunha futura versión de [[Unicode]]:
:12400?12473 (103 caracteres) "Números cuneiformes"
== Véxase tamén ==
* [[Numeración babilónica]]
[[Categoría:Mesopotamia]]
[[als:Keilschrift]]
[[ar:كتابة مسمارية]]
[[az:Mixi yazı]]
[[bg:Клинописно писмо]]
[[br:Skritur gennheñvel]]
| |||