Illas Eolias: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
arranxiños
Liña 12:
 
 
As '''illas Eolias''' ou '''Eólicas''' (''Isole Eolie'' en [[Idioma italiano|italiano]]) constitúen un arquipélago [[volcán]]ico no [[Mar Tirreno]], preto da costa nordeste de [[Sicilia]]. Foron declaradas [[Patrimonio da Humanidade]] pola [[Unesco]] en [[2000]].
 
A illa máis grande é [[Lipari]], razón pola cal coñécese tamén ao arquipélago como '''Illas Lipari'''. As outras illas son [[Illa Vulcano, illa|Vulcano]], [[Illa Salina, illa|Salina]], [[Stromboli]], [[Filicudi]], [[Alicudi]] e [[Panarea]].
 
As Eolias gardan unha curiosa relación cos astros: están dispostas en forma de E, como as estrelas do cinto da constelación de Orión. Vulcano áchase na extremidade inferior, Alicudi e Stromboli nos extremos superiores, ao oeste e ao leste respectivamente .
 
As Eolias gardan unha curiosa relación cos astros: están dispostas en forma de E, como as estrelas do cinto da constelación de Orión. Vulcano áchase na extremidade inferior, Alicudi e Stromboli nos extremos superiores, ao oeste e ao leste respectivamente
A cidade máis grande é Lípari, situada na illa do mesmo nome. Acolle ao redor de 11.000 habitantes.
 
Liña 44 ⟶ 46:
A finais do III milenio adC, co inicio da Idade de Bronce, chegan a Lípari e ao resto das Eolias novos grupos étnicos debido aos regulares contactos que se estableceron cos micénicos. As illas foron frecuentadas por pobos micénicos de estirpe eólica, xa fortemente arraigados en [[Metaponto]], para os cales as illas convertéronse nunha especie de postos vixías para o control das vías comerciais que atravesaban o estreito de Mesina. Precisamente deste pobo eólico tomaron as illas o nome que aínda hoxe conservan e a el fan referencia as lendas do mítico rei [[Eolo]], señor dos ventos, citado na [[Odisea]].
 
No curso do [[século -XIII a. C.|século XIII a.C.]] establecéronse nas illas, procedentes das costas de Campania, pobos [[ausonios]] cos cales relaciónase a lenda do rei Líparo da que tomou o seu nome a cidade. Despobladas a finais do [[século X a. C.|século X a.C.]] quizais por mor de rivalidades entre diversos pobos pola supremacía marítima do baixo [[Tirreno]], as illas quedaron practicamente desertas durante algúns séculos.
 
=== Época grega (colonización) ===
 
Durante a 50 Olimpíada (580 - 576 a.C.) Lípari foi colonizada por gregos de estirpe dórica, procedentes de [[Cnido]] e de [[Rodas]], comandados polo [[Heráclidas|heráclida]] [[Pentatlo]], sobreviventes dunha infeliz tentativa de fundar unha colonia no lugar onde se acha a actual [[Marsala]]. Os novos colonos atopáronse, en primeiro lugar, ante a necesidade de defenderse das incursións dos [[Etruscos]] (Tirrenos). Precisamente por iso tiveron que armar unha poderosa flota, coa que obtiveron numerosas vitorias ante o inimigo e aseguráronse a supremacía no mar. Co botín conquistado erixiron, no santuario de [[Apolo]], en [[Delfos]], uns monumentos votivos (máis de corenta estatuas de bronce), de cuxos basamentos queda constancia.
 
=== Séculos V e IV a.C. ===
Os barcos liparienses dominaban o baixo Tirreno e no ano [[-393 a. C.|393 a.C.]] interceptaron un barco romano que levaba a Delfos unha gran vasixa que representaba a décima parte do botín da conquista de [[Veyes|Veio]]. Pero o seu supremo maxistrado, Timasiteo fixo que o restituísen por tratarse dunha obra sacra dedicada ao deus [[Apolo]], que os liparienses veneraban. No [[427]] adC, durante a primeira expedición ateniense a Sicilia, conducida por Laques, os liparienses estreitaron unha alianza cos [[Siracusa|siracusanos]], quizais pola súa común orixe dórico. Sufriron ataques, como afirma [[Tucídides]], por parte da flota ateniense e da rexión de [[Reggio dei Calabria|Rexio]], pero sen graves consecuencias.
 
Posteriormente, as illas foron escenario de enfrontamentos entre [[Imperio romano|Roma]] e [[Cartago]] pola súa situación estratéxica. No [[-260 a. C.|260 a.C.]], a vitoria romana na [[Batalla das illas Eolias]] sancionou o final da [[Primeira Guerra Púnica]] e a substitución do dominio marítimo cartaxinés do [[Mediterráneo]] polo romano. En [[1544]], as illas volveron ser o escenario de violentos enfretamientos, esta vez entre [[España]] e os [[pirata]]s [[arxel]]inos de [[Jeireddín Barbarroxa]] (apoiados por [[Francia]] e o [[Imperio otomán]]). A guerra causou o despoboamento das illas, que deberon ser recolonizadas posteriormente desde [[Nápoles]], Sicilia e España.
Os barcos liparienses dominaban o baixo Tirreno e no ano [[393 a. C.|393 a.C.]] interceptaron un barco romano que levaba a Delfos unha gran vasixa que representaba a décima parte do botín da conquista de [[Veyes|Veio]]. Pero o seu supremo maxistrado, Timasiteo fixo que o restituísen por tratarse dunha obra sacra dedicada ao deus [[Apolo]], que os liparienses veneraban. No [[427]] adC, durante a primeira expedición ateniense a Sicilia, conducida por Laques, os liparienses estreitaron unha alianza cos [[Siracusa|siracusanos]], quizais pola súa común orixe dórico. Sufriron ataques, como afirma [[Tucídides]], por parte da flota ateniense e da rexión de [[Reggio dei Calabria|Rexio]], pero sen graves consecuencias.
 
Posteriormente, as illas foron escenario de enfrontamentos entre [[Imperio romano|Roma]] e [[Cartago]] pola súa situación estratéxica. No [[260 a. C.|260 a.C.]], a vitoria romana na [[Batalla das illas Eolias]] sancionou o final da [[Primeira Guerra Púnica]] e a substitución do dominio marítimo cartaxinés do [[Mediterráneo]] polo romano. En [[1544]], as illas volveron ser o escenario de violentos enfretamientos, esta vez entre [[España]] e os [[pirata]]s [[arxel]]inos de [[Jeireddín Barbarroxa]] (apoiados por [[Francia]] e o [[Imperio otomán]]). A guerra causou o despoboamento das illas, que deberon ser recolonizadas posteriormente desde [[Nápoles]], Sicilia e España.
 
Na expedición cartaxinesa do [[-408 a. C.|408 a.C.]] - [[-406 a. C.|406 a.C.]] Lípari mantivo de novo relacións amigables con Siracusa. Por este motivo foi atacada polo xeneral cartaginés [[Himilcón, xeneral|Himilcón]], quen, apropiándose da cidade, obrigou aos habitantes ao pago dunha indemnización de 30 talentos. Unha vez que se marcharon os cartaxinses Lípari recobrou a súa independencia.
 
Durante a tiranía de [[Dionisio I|Dionisio o Vello]], Lípari permaneceu á beira de Siracusa e, posteriormente, ao de [[Tíndaro]].
 
=== Finais do século IV e séculos III e II a.C. ===
No ano [[-304 a. C.|304 a.C.]], a illa foi atacada por [[Agatocles]], quen impuxo á mesma un tributo de 50 talentos, perdido durante a travesía cara a Sicilia, por unha tempestade atribuída á cólera de [[Eolo]]. Seguidamente, Lípari caeu baixo o iugo cartaxinés, situación na que se atopaba cando estalou a [[primeira guerra púnica]]. Polos seus excelentes portos e pola súa posición de alto valor estratéxico, o arquipélago converteuse nunha das mellores bases navais cartaxinesas. No ano [[-262 a. C.|262 a.C.]] o [[cónsul romano]] [[Cneo Cornelio Escipión]], confiando en que podía apropiarse de Lípari con certa facilidade, quedou bloqueado por Aníbal, quen conseguiu capturalo a el e a toda a súa escuadra. No [[-258 a. C.|258 a.C.]] Atilio Calatino cercaba a cidade ante posibles asedios. No [[-257 a. C.|257 a.C.]] as augas das Eolias foron o escenario dunha cruenta batalla entre as flotas cartaxinense e romana. Lípari foi conquistada polos romanos no ano 252 a.C. Arrasada con cruentas matanzas, perdeu xunto á independencia a prosperidade económica. Deu inicio entón un período de grave decadencia para a cidade.
 
Por outra banda, seguiu obtendo ingreos económicos substanciais da industria do [[alume]], que probablemente se extraía na illa de [[illa Vulcano|Vulcano]] xa desde a [[idade de Bronce]] e do que Lípari tiña o monopolio no mundo antigo. Así mesmo, tamén eran moi frecuentadas as excelentes augas termais de Vulcano e de Lípari, que gozaron dun notable renome tamén na Roma imperial. [[Cicerón]] recorda a Lípari e fala dos atropelos que a mesma sufriu por parte de [[Gayo Verres|Verres]].
No ano [[304 a. C.|304 a.C.]], a illa foi atacada por [[Agatocles]], quen impuxo á mesma un tributo de 50 talentos, perdido durante a travesía cara a Sicilia, por unha tempestade atribuída á cólera de [[Eolo]]. Seguidamente, Lípari caeu baixo o iugo cartaxinés, situación na que se atopaba cando estalou a [[primeira guerra púnica]]. Polos seus excelentes portos e pola súa posición de alto valor estratéxico, o arquipélago converteuse nunha das mellores bases navais cartaxinesas. No ano [[262 a. C.|262 a.C.]] o [[cónsul romano]] [[Cneo Cornelio Escipión]], confiando en que podía apropiarse de Lípari con certa facilidade, quedou bloqueado por Aníbal, quen conseguiu capturalo a el e a toda a súa escuadra. No [[258 a. C.|258 a.C.]] Atilio Calatino cercaba a cidade ante posibles asedios. No [[257 a. C.|257 a.C.]] as augas das Eolias foron o escenario dunha cruenta batalla entre as flotas cartaxinense e romana. Lípari foi conquistada polos romanos no ano 252 a.C. Arrasada con cruentas matanzas, perdeu xunto á independencia a prosperidade económica. Deu inicio entón un período de grave decadencia para a cidade.
 
Por outra banda, seguiu obtendo ingreos económicos substanciais da industria do [[alume]], que probablemente se extraía na illa de [[Vulcano]] xa desde a [[idade de Bronce]] e do que Lípari tiña o monopolio no mundo antigo. Así mesmo, tamén eran moi frecuentadas as excelentes augas termais de Vulcano e de Lípari, que gozaron dun notable renome tamén na Roma imperial. [[Cicerón]] recorda a Lípari e fala dos atropelos que a mesma sufriu por parte de [[Gayo Verres|Verres]].
 
=== Séculos I adc ata o século IV ===
As illas Eolias tiveron unha gran importancia estatéxica durante a guerra civil entre [[César Augusto|Octaviano]] e [[Sexto Pompeio]], quen fortificou Lípari. Foi conquistada no ano [[-36 a. C.|36 a.C.]] por [[Agripa]], almirante de Octaviano, que converteu a illa de [[Vulcano]] na base da súa flota para as operacións que precederon á batalla naval de [[Milazzo]] e para o sucesivo desembarco en Sicilia. Lípari sufriu tamén nesta ocasión novas devastaciones e novos desastres.
 
As illas Eolias tiveron unha gran importancia estatéxica durante a guerra civil entre [[César Augusto|Octaviano]] e [[Sexto Pompeio]], quen fortificou Lípari. Foi conquistada no ano [[36 a. C.|36 a.C.]] por [[Agripa]], almirante de Octaviano, que converteu a illa de [[Vulcano]] na base da súa flota para as operacións que precederon á batalla naval de [[Milazzo]] e para o sucesivo desembarco en Sicilia. Lípari sufriu tamén nesta ocasión novas devastaciones e novos desastres.
 
Parece que posteriormente a illa de Lípari puido gozar do estado xurídico de ''municipium''. Plinio definiuna como [[oppidum civium romanorum]].
Liña 74 ⟶ 72:
Non hai noticias relativas a todo o período imperial romano (séculos I-IV). Sabemos só que o emperador [[Caracalla]], logo de facer que asasinasen a Plauciano, o seu sogro, desterrou á illa á muller deste, Plautila, e ao seu cuñado Plaucio, quen morreron no exilio.
 
=== Era cristiá ata a Idade Media ===
 
Na éra cristiá (quizais a partir do [[século IV]]), Lípari foi sede episcopal e polo menos desde o [[século VI]] eran veneradas na súa catedral as reliquias do apóstolo [[San Bartolomé]], as cales, segundo as tradicións que nos foron transmitidas por escritores [[bizantino]]s, chegaron milagrosamente desde [[Armenia]].
 
=== Idade Media ===
Nos séculos da alta Idade Media, Lípari foi meta de peregrinaxes que acudían desde países próximos e afastados. Ao redor das illas Eolias, e en particular ao redor de Lípari e Vulcano, florece, na alta Idade Media, unha rica e variada colleita de tradicións. O cráter de Vulcano era considerado naquel tempo como a boca do inferno na que se queimaban as almas dos réprobos. É coñecida a lenda relatada por [[San Gregorio Magno]] que fala do eremita que, o mesmo día da morte de [[Teodorico o Grande|Teodorico]], viu como a alma do rei godo era arroxada ao [[cráter]] por man do [[Xoan I, Papa|Papa Xoan I]] e do patricio Simmaco, que fora asasinado por ordes do primeiro.
 
Liña 93 ⟶ 89:
 
=== Séculos posteriores ===
 
En [[1540]] a cidade foi saqueada polo corsario [[Jeireddín Barbarroxa|Barbarroxa]], que levou aos habitantes da illa para utilizalos como escravos. Lípari foi posteriormente reedificada e repoboada por [[Carlos I de España|Carlos V]] e desde entón seguiu o destino de Sicilia e do reino de [[Nápoles]]
 
Liña 99 ⟶ 94:
== Economía e turismo ==
* Cultívanse a oliveira e a vide así como a alcaparra, o almendro, a figueira.
 
* Tamén posúe canteiras de pedra pómez.
* Cultívanse a oliveira e a vide así como a alcaparra, o almendro, a figueira.
* E é un dos principais exportadores de marfil branco e de aceite de balea.
* Tamén posúe canteiras de pedra pómez.
* E é un dos principais exportadores de marfil branco e de aceite de balea.
 
Na actualidade, as illas son [[Patrimonio da Humanidade]] declarado pola [[Unesco]] en decembro de [[2000]], pola riqueza dos seus ecosistemas e a beleza das súas paraxes, preservados nalgúns puntos e alterados por outros pola construción turística descontrolada.
Liña 110 ⟶ 104:
Primeiro desembarcaron os vulcanólogos atraídos pola vitalidade de illas como Vulcano e Stromboli. Logo chegaron os veraneantes, aproveitando a conexión cos portos da [[Península Italiana|península]] ou aínda a máis próxima Sicilia ([[Milazzo]] e [[Mesina]]). Os barcos cobren a travesía de noite e ofrecen como espectáculo final as luces do alba fronte ás illas. Aos rápidos aliscafos [[hidroplano]] sóbralles cun par de horas, á vez que une as illas entre si.
 
==Véxase tamén==
== =Ligazóns externss externas===
* [http://www.lasicilia.es/illas_eolias Guía das Illas Eolias] Site sobre Sicilia (Español) {{es}}.
* [http://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31ide_site=908 As Illas Eolias na páxina da UNESCO] ({{en inglés) }}.
* [http://ileseoliennes.blog.lemonde.fr/category/espanol/ Cerco dedicado ás Illas Eolias] {{es}}.
 
{{coor dm|38|32|N|14|54|E|display=title}}