Shaka: Diferenzas entre revisións

== Traxectoria ==

Foi o primeiro, aínda que ilexítimo, fillo do xefe zulú [[Senzangakona]] e Nandi, filla do anterior xefe dos langeni. Desposuído polo seu pai, pasou seis anos no [[kraal]] do pai, constantemente ridiculizado polos seus pequenos xenitais{{Cómpre referencia}}. Despois de que se lles permitise matar unha ovella, el e a súa nai voltaron cos langeni e ao non seren benvidos foron en [[1802]] co seu tío ao clan emDletsheni dirixido directamente polo poderoso e o ancián rei [[Jobe]] de [[Mthethwa]], do que tamén dependían os zulús, ao que sucedeu o seu fillo [[Dingiswayo]], e foi xa no seu reinado cando se incorporou ao rexemento iziCwe aos 23 anos, serviu como un guerreiro durante seis anos, distinguíndonse pola súa coraxe e chegando a xeneral. Exiliado por unha tentativa fanadada de suplantar a seu pai, voltou con novas ideas sobre a organización militar, en particular o rexemento (impi) e a cadea de mando.<br />

Á morte de Senzangakona, Digiswayo axudou a Shaka a derrotar o seu irmán e asumir o liderado en [[1816]]. Shaka instituíu un sistema militar semellante ao de Dingiswayo. Substituíu o [[azagaia]] longa (asegai) por outra máis curta cunha folla máis larga (iklwa) e introduciu un escudo, máis curto, feito de pel de vaca, suprimiu as sandalias e instaurou unha férrea disciplina e un cambio nas tácticas militares, dividiu os rexementos (impi) en catro grupos que durante a batalla formaban o contorno dunha cabeza de boi, o primeiro grupo enfrontábase directamente co enimigo, os grupos segundo e terceiro rodeábao nun movemento circular, o que evitaba a fuxida do exército enimigo, e o cuarto grupo formaba a reserva. Todos os rexementos tiñan ao seu servizo un grupo de aprovisionamento formado por rapaces que aínda non estaban en idade militar.<br />

Ao primeiro atacou pequenas bandas e clans, con fáciles vitorias, dando aos supervivintes a posibilidade de se unir ás súas forzas, co que se convertían en zulús e tamén atacou aos langenis, do que non esquecía o trato que lle deran na infancia.<br />

En 1817 traicionou a Digiswayo ao se aliar con [[Zwide]], rei do clan Ndwandwe, logo da vitoria de Zwide, Shaka enfrontouse con el, venceu na batalla de [[Gqokli Hill]], a pesar de estar en inferioridade numérica. En 1820 na [[batalla do río Mhlatuze]] atacou a Zwide mentres cruzaba o río, vencéndoo e dirixíndose á capital dos [[Ndwandwe]], matando a Zwide, e provocando a fuga de moitos Ndwandwe cara o norte. Sen ningunha forza que se lle puidera enfrontar Shaka seguíu conquistando novos territorios nunha política de terra queimada, destruíu centos de aldeas asasinando aos seus habitantes, o que provocou o desprazamento de milleiros de refuxiados, e que rexións enteiras queidaran desertas, é o que se coñece como o [[Mfecane]]<br />