Número cardinal: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Tfeliz (conversa | contribucións)
Toliño (conversa | contribucións)
mSen resumo de edición
Liña 1:
Os '''números cardinais''' indican a cantidade de elementos dun conxunto e reflíctense nos conceptos de [[número natural|números naturais]] e de [[número enteiro|números enteiros]]. Por exemplo, consideremos o conxunto de extremidades do corpo humano e chamémoslle E:
 
''E = {brazo dereito, brazo esquerdo, perna dereita, perna esquerda}''
Liña 12:
 
== Concepción gramatical ==
 
=== Definición ===
 
O '''númeral cardinal''' é a categoría gramatical que indica o [[número]] de elementos de un [[conxunto]]. O numeral cardinal diferénciase do [[ordinal]], do [[múltiplo]] e do [[partitivo]].
 
=== ListadoLista ===
Os principais numerais cardinais son: cero, un/unha, dous/dúas, tres, catro, cinco, seis, sete, oito, nove, dez, once, doce, trece, catorce, quince, dezaseis, dezasete, dezaoito, dezanove, vinte, vinte e un/unha, vinte e dous/dúas, trinta, trinta e un/unha, corenta, cincuenta, sesenta, setenta, oitenta, noventa, cen, cento un/unha, douscentos/duascentas, trescentos/as, catrocentos/as, cincocentos/as, quiñentos/as, seiscentos/as, setecentos/as, oitocentos/as, novecentos/as, mil.
 
Os principais numerais cardinais son:
cero, un/unha, dous/dúas, tres, catro, cinco, seis, sete, oito, nove, dez, once, doce, trece, catorce, quince, dezaseis, dezasete, dezaoito, dezanove, vinte, vinte e un/unha, vinte e dous/dúas, trinta, trinta e un/unha, corenta, cincuenta, sesenta, setenta, oitenta, noventa, cen, cento un/unha, douscentos/duascentas, trescentos/as, catrocentos/as, cincocentos/as, quiñentos/as, seiscentos/as, setecentos/as, oitocentos/as, novecentos/as, mil.
 
=== Función sintáctica ===
 
O numeral cardinal soe incluírse entre os determinantes. Pode ter función adxectiva ou pronominal:
* se acompaña a un nome (''cinco libros'')
Liña 29 ⟶ 24:
 
=== Riscos morfolóxicos ===
En [[Lingua galega|galego]], o numeral cardinal tén marca de [[xénero]] en: un/unha, dous/dúas, os centos (trescentas) e os seus derivados. Exemplos:
 
En [[galego]], o numeral cardinal tén marca de [[xénero]] en: un/unha, dous/dúas, os centos (trescentas) e os seus derivados. Exemplos:
* un boi, unha vaca;
* dous cuxos, dúas becerras;
Liña 37 ⟶ 31:
 
=== Substantivos equivalentes ===
 
Existen algúns substantivos que equivalen a certos números cardinais e que algúns autores denominan ''colectivos'' (Carballo Calero, 1979, p. 202):
* un ≡ unidade
Liña 58 ⟶ 51:
 
Tamén sucede o mesmo en [[poesía]] cos nomes de [[estrofa|estrofas]] e noutros campos.
 
=== Ligazóns externas ===
 
Documentos de referencia da [[Real Academia Galega]]:
*[http://www.realacademiagalega.org/volga/index.jsp Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega]
*[http://www.realacademiagalega.org/PlainRAG/catalog/publications/files/normas_galego05.pdf Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego]
 
[[Categoría:Morfosintaxe]]
 
== Concepción matemática ==
 
=== Historia ===
 
O concepto de número cardinal foi proposto por [[Georg Cantor]] en [[1874]]. A partir do concepto de ''cardinalidade'', chegamos ao cardinal. A cardinalidade é a característica que define o número de elementos dun conxunto. Os seguintes conxuntos son diferentes pero ten a mesma cardinalidade:
 
Liña 81 ⟶ 64:
 
=== Cardinais para particionar e ordenar os conxuntos ===
 
Os conxuntos poden dividirse en [[Clase de equivalencia|clases de equivalencia]] definidas en función da [[relación de equivalencia]] que inclúa a un par de conxuntos se e só se entre estes existe unha [[función bixectiva|bixección]].
A cardinalidade dun conxunto sería a clase de equivalencia á que este pertence. Dous conxuntos <math>A,B</math> coa mesma cardinalidade (que pertencen ao mesmo cardinal) denótase:
Liña 100 ⟶ 82:
 
=== Cardinais transfinitos ===
 
Os números cardinais dalgúns conxuntos represéntanse con símbolos especiais:
* O cardinal dos números reais: <math>\mbox{card}(\R) = c</math>;
Liña 108 ⟶ 89:
Usando os [[axiomas de Zermelo-Fraenkel]] (ZF) pode comprobarse que os tres cardinais anteriores cumpren <math>\aleph_0 < \aleph_1 \le c</math>. A [[hipótese do continuo]] afirma que de feito <math>c = \aleph_1</math>. [[Kurt Gödel|Gödel]] probou en [[1938]] que esta hipótese é consistente cos axiomas ZF e, por tanto, pode ser tomado como un axioma novo para a [[teoría de conxuntos]]. Sen embargo, en [[1963]], [[Paul Cohen]] probou que a negación da hipótese do continuo tamén é consistente cos axiomas ZF, o que proba que esta hipótese é totalmente independente dos axiomas ZF. É dicir, poden construírse tanto "teorías de conxuntos cantorianas" nas que a hipótese do continuo é una afirmación certa coma "teorías de conxuntos non cantorianas" nas que a hipótese do continuo sexa falsa. Esta situación é similar á das [[Postulados de Euclides|xeometrías non euclídeas]].
 
==Véxase tamén==
=== Ligazóns externas ===
*[http://www.realacademiagalega.org/volga/index.jsp Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega] {{Gl}}
*[http://www.realacademiagalega.org/PlainRAG/catalog/publications/files/normas_galego05.pdf Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego] {{Gl}}
 
[[Categoría:Morfosintaxe]]
[[Categoría:Números]]