Xaime I de Aragón: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
m bot Modificado: ru:Хайме I (король Арагона) |
m bot Modificado: uk:Яків I (король Арагону); cambios estética |
||
Liña 62:
Da segunda, [[Violante de Hungría]], tivo a:
* Don Pedro (futuro [[Pedro III de Aragón|Pedro III o Grande]]), que lle sucedeu nos reinos de [[reino de Aragón|Aragón]], [[Reino de Valencia|Valencia]] e nos condados cataláns.
* Don Xaime (futuro [[Xaime II de Mallorca]]), que herdou o [[reino de Mallorca]], que comprendía as [[illas Baleares]] de [[Mallorca]], [[Menorca]] (aínda baixo o poder dun soberano musulmán aínda que tributaria desde [[1231]]), [[Eivissa]] e [[Formentera]], os condados do [[Rosellón]] e a [[Cerdaña]] e os territorios que [[Xaime I de Aragón|o Conquistador]] conservaba en [[Occitania]] (o [[señorío de Montpellier]], o vizcondado de [[Carlades]], en [[Auvernia]], e a baronía de [[Omelades]], contigua a Montpellier).
* Don Fernando (1245-1250), que morreu pícaro.
* Don Sancho (1250-1279), arcediago de [[Belchite]], abade de [[Valladolid]] e arcebispo de [[Toledo]], faleceu prisioneiro dos mouros granadinos.
* Dona [[Violante de Aragón]] (1236-1301), muller de [[Afonso X o Sabio]].
* Dona Constanza (1239-1269), esposa do infante castelán Don [[Manuel de Castilla|Manuel]], irmán de Afonso X o Sabio.
* Dona Sancha, que se fixo monxa e morreu en [[Xerusalén]].
* Dona María (1248-1267), relixiosa tamén.
* Dona [[Isabel de Aragón (raíña de Francia)|Isabel]] (1247-1271), esposa de [[Felipe III de Francia|Felipe III o Atrevido]], fillo de San Luís de Francia.
Tradicionalmente considerouse que foi o desexo de Violante de conseguir boas herdanzas para os seus fillos o motivo polo que Xaime I procedeu á partición dos seus reinos. Con todo, parece ter máis sentido a concepción patrimonial dos reinos que tiña o rei. Así, fixo un primeiro reparto no seu testamento de 1241. Segundo este testamento, o primoxénito Afonso herdaría Aragón e Cataluña, e Pedro, fillo de Violante, Valencia, as illas Baleares, o Rosellón, a Cerdaña e as posesións occitanas. Dous anos despois, un novo testamento introduce ao seu terceiro fillo no reparto. Cataluña pasa de Afonso a Pedro, o cal cede as illas Baleares, Rosellón, Cerdaña e as posesións occitanas a Xaime. Novo testamento en 1248, incluíndo no reparto ao novo fillo, Fernando. Á morte de Afonso (1260), outorgou novo testamento (1262), o cal daría a configuración definitiva da herdanza.
Liña 82:
Como elementos positivos do seu reinado poden sinalarse:
* A conquista e creación dos reinos de Mallorca e [[Reino de Valencia]], .
* O matrimonio do herdeiro da Coroa, Pedro, con [[Constanza II de Sicilia]], que daría un impulso definitivo á expansión mediterránea da Coroa de Aragón, unha vez que a [[Reconquista]] en territorio peninsular houbo concluído.
* O impulso dado ao comercio e á política norteafricana, incluíndo a redacción do ''Llibre do Consolat de Mar'', primeiro código de costumes marítimas.
* A protección dada aos [[xudeu]]s.
* As reformas monetarias, coa introdución do [[groso]] de Montpellier e a creación de moedas propias nos reinos de Valencia e Mallorca.
* A intervención na normalización xurídica, apoiando a figuras como [[Raimundo de Peñafort|Raimundo de Penyafort]] ou [[Vidal de Canellas]] e impulsando o [[Dereito romano]].
* O impulso dado ás institucións xerais do reino, como as Cortes, e os concellos.
* O progreso das letras catalás, co rei como protagonista do ''Llibre dels Feits'', primeira gran crónica catalá medieval, escrita en catalán do século XIV ou ditada polo rei, en estilo autobiográfico, na que principalmente conta a conquista de Valencia, Alzira e Murcia, algunhas cortes convocadas e o apoio que prestou á súa filla Violante en relación á petición de colaboración para defenderse do rei mouro de Granada. É moi interesante como recruta tropas dos ''ricoshomes'' da Coroa de Aragón, desde Almenar, Tamarite e diríxese a Huesca para chegar ao Sur por Zaragoza e Teruel. Narra con axilidade a defensa de Villena e a conquista de Murcia onde prevalece o respecto á poboación e costumes dos "sarracenos" mantendo as mesquitas e os costumes, ao mesmo tempo que se refire á alxamía presente na cidade. Pide colaboración das xentes de Cataluña e as de Aragón, primeiro para defender os intereses da súa filla, dona Violante e dos seus netos e ao mesmo tempo para "salvar España", porque se o rei mouro de Granada pode co rei de Castela, a terra de España das terras de Aragón e Cataluña tamén poden perigar. É entrañable a descrición da festa de Nadal que pasan xuntos en Barcelona o Rei Afonso, a súa esposa, dona Violante e os fillos de ambos acompañados polo avó chamado Xaime I, "Rei de Aragón e de Mallorca e de Valencia, Conde de Barcelona e de Urxel e Señor de Montpellier" (folio 219 do manuscrito do "Llibre dels feits"). É curiosa a conservación do ditongo "ei", producido pola vocalización da velar do grupo "ct" no título da obra: a palabra feits escríbese igual mo ribagorzano actual pronuncia "feiz" para a voz que o aragonés resolve na forma "feitos" e o catalán moderno co vocábulo "fets". A infancia de Xaime I transcorreu no castelo de Monzón, xunto ao río Cinca, e é onde aprendeu o fala viva ao coidado do Maestre da Orde do Temple. No seu autobiografía apréciase unha constante familiaridade cos catro brazos do poder de Aragón e a amizade con que trata a "Pere de Muncada" que lle recruta cabaleiros no territorio fronteirizo entre Aragón e Cataluña das poboacións de Almenar e Tamarite. A dobre forma en que escribe o toponónimo Monzón é un vestixio de que tanto dominaba o fala viva da zona na forma "Monço" como a forma catalá escrita coa grafía "Muntsó" no manuscrito que se conserva na Biblioteca Nacional de Madrid.
Como elementos negativos, é preciso advertir que o xuízo histórico sobre Xaime I depende do reino no que se centra o historiador. Para os historiadores aragoneses as conclusións adoitan ser negativas, aducindo o carácter patrimonial que deu aos seus reinos, sen importarlle repartir os seus dominios entre os seus fillos. Tamén é criticada a fixación da fronteira catalá-aragonesa no Cinca, o que supuxo a adxudicación final de [[Lleida]] a Cataluña e a separación definitiva de Aragón e Cataluña en dúas entidades con dereito e Cortes diferentes, tras levaren cen anos unidos. A expansión territorial tamén é axuizada negativamente, posto que coa conquista e creación dos reinos de Mallorca e Valencia, a Coroa converteuse definitivamente nunha entidade de carácter confederal, coa monarquía como única institución común e sen ningunha aspiración común entre os diversos reinos.
Liña 97:
== Véxase tamén ==
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.cervantesvirtual.com/historia/monarquia/jaime_i.shtml Xaime I o Conquistador na web do '''Centro Virtual Cervantes''' dedicado á '''Monarquía Hispánica''']
* [http://www.lluisvives.com/servlet/SirveObras/jlv/06926283155758251932268/p0000001.htm Texto completo do "Llibre dels fets"]
* [http://www.aragoneria.com/historia/jaime1.htm Aragonería]
* [http://www.teleweb-mallorca.com/É/paginas/080_rei_jaime_I.htm Video "Rei Xaime I"] Dur. 1:55 min., castelán
* [http://usuarios.lycos.é/guerradesucesion/pagina2.htm A Conquista de Mallorca en mapas e cadros]
{{Commons|Category:Jaume o Conqueridor|Xaime I de Aragón}}
Liña 137:
[[sr:Ђауме I од Арагона]]
[[tr:Jaime I]]
[[uk:Яків
[[zh:海梅一世]]
| |||