Lingua exipcia: Diferenzas entre revisións

[[Ficheiro:Egypte_louvre_225_hieroglyphes.jpg|right|350px]]

 

 

 

O exipcio pasou polas seguintes etapas:

O exipcio antigo, medio e tardío escribíronse usando as escritas [[xeroglifo exipcio|xeroglífica]] e [[hierático|hierática]]. Para o demótico usouse unha escrita derivada do hierático, que ten unha aparencia semellante á do árabe actual (aínda que non estean relacionadas). O alfabeto do copto é unha forma modificada do [[alfabeto grego]] con certos símbolos tomados do demótico para sons que non aparecían en grego antigo.

 

 

O exipcio é unha lingua afro-asiática típica. O vocabulario consiste en raíces de tres [[consoante]]s, como en /nfr/, "fermoso". Nalgúns casos só había dúas, como por exemplo en /r'/ "sol" (o apóstrofe representa unha [[fricativa]] [[farínxea]] [[sonora]], e noutros podía haber até cinco, como en /sxdxd/ "estar cos pés para riba". Destas consoantes derivaban outras palabras engadíndolles [[vogal|vogais]] e outras consoantes. Porén, non se sabe de que vogais se trataba, xa que non se transcribían. Así, ''ankh'' podería ser tanto "vida", como "vivir" como "vivinte". Na transcrición, "a", "i" e "u" representan consoantes: por exemplo, o nome Tutankhamon escribíase "twt 'nkh ymn". A estes valores téñenselle asignado sons xenéricos para permitir pronuncialos. Sen embargo, esta convención leva a moitos a pensar que se trata dunha pronuncia real que, de novo, é totalmente descoñecida.

No terreo da [[morfoloxía]], o exipcio usa a construción chamada [[status constructus]] para combinar dous ou máis nomes, máis ou menos como fan as linguas [[semítico|semíticas]]. Neste tipo de construción, o primeiro nome varía ás veces. Por exemplo, o -h final dos nomes femininos convértese en -t: ''mlkt shba'', "A Raíña de Saba", cando a forma base de ''mlkt'' é ''mlkh''. Ao principio o exipcio non tiña [[Artigo (gramática)|artigos]], pero posteriormente usou as palabras /p3/, /t3/ e /n3/ (3 representa un [[parón glotal]]) con este fin. En exipcio hai dous [[xénero gramatical|xéneros gramaticais]], masculino e feminino e tres [[número gramatical|números gramaticais]]: [[singular]], [[dual]] e [[plural]].

 

 

Non é certo que os '''[[xeroglifo]]s''' sexan imaxes que representen ideas en vez dos sons da lingua. As formas tómanse, en efecto, de obxectos reais e imaxinarios, pero a maioría úsanse polo seu valor fonético. Así, o xeroglifo que representa unha casa pódese usar para escribir a palabra ''pr'' (descoñécense as vogais!), que significa "casa". Úsase o mesmo xeroglifo para a palabra ''prj'', "saír", debido á semellanza na pronuncia. Para asegurarse de que non hai ambigüidade en relación a que palabra se pretendía representar, os [[escriba]]s engadían un par de pernas en movimento por debaixo da casa para clarificar que se trataba de ''prj'' e non de ''pr''. Para aclarar aínda máis a pronuncia, moitas veces engádeselle tamén o xeroglifo que representa unha boca (''ro'') entre a casa e as persas en movemento, de maneira que o conxunto se lea "Palabra que soa como a palabra para casa, remata en ''r'' e está relacionada con camiñar". A escrita xeroglífica é, por tanto, unha mestura de compoñentes fonéticos e [[semántica|semánticos]]. Pódese ver este exemplo no artigo sobre os [[xeroglifo exipcio#Tabela de sistemas de transliteración|xeroglifos exipcios]].

Tamén se usaron a escrita [[hierático|'''hierática''']] (unha versión [[cursiva]] da xeroglífica) e a [[Demótico exipcio|'''demótica''']] (máis cursiva e abreviada. Conforme Exipto pasaba a facer parte do mundo [[Grecia antiga|grego]] e, posteriormente, do [[Imperio Romano]], estes sistemas foron substituídos polo [[alfabeto grego]], que se usou primeiro para manuscritos máxicos e posteriormente [[cristianismo|cristiáns]] ('''[[copto]]'''). É así que algúns xeroglifos exipcios continúan hoxe en día a seren usados na igrexa copta.

 

 

[[Ficheiro:Prisse_papyrus.jpg|thumb|right|Sección do [[Papiro]] Prisse, da Biblioteca Nacional, en París, Francia. Atopado en [[Tebas, Exipto|Tebas]] en 1846. Contén copias en hierático dos ''Preceptos de Kamemna'' e dos ''Preceptos de Ptah-hotep''.]]

 

 

Os xeroglifos usáronse na maioría das formas de comunicación escrita que nos teñen chegado desde os Imperios Vello e Medio, polo menos nos documentos oficiais. Empregouse, en particular, sempre nas inscricións monumentais e decorativas. A versión cursiva aparece en textos relixiosos e no ''Libro de Kemyt'' (o "libro de texto" dos [[escriba]]s). A escrita hierática xa se usaba na administración corrente durante o Imperio Antigo e nos documentos relixiosos en [[papiro]]. No Terceiro Período Intermedio algunhas inscricións monumentais foron escritas en hierático, o que constituíu o punto de partida para unha hierática anormal que se empregou na área [[Tebas, Exipcio|tebana]] durante os séculos IX a VII e para a demótica desde comezos do século VIII no norte e un século máis tarde en todo o Exipto. O texto en xeroglifos máis recente coñecido é do ano [[364]] a.C.

A escrita hierática pódese transcribir sempre en xeroglifos, ainda que o resultado non é o mesmo que cando o texto foi composto orixinariamente en escrita xeroglífica. O demótico, porén, é independente dos sistemas anteriores. Os xeroglifos en cursiva desapareceron durante o [[I Milenio]]; a escrita hierática empregouse nos textos relixiosos até o final; nos documentos administrativos utilizouse só o demótico.

 

 

Como xa se dixo, a maioría dos xeroglifos que aparecen nun texto non representan os obxectos que semellan. Son fundamentalmente sons ou determinativos que mostran o tipo de palabra de que se trata. Os xeroglifos podíanse escribir das seguintes maneiras:

Por último, os xeroglifos non contan cunha puntuación normativa. Os textos relixiosos non teñen nada de puntuación, mentres que os textos a partir do exipcio medio usaban puntos entre as liñas de pensamento importantes.

 

[[Ficheiro:DemoticScriptsRosettaStoneReplica.jpg|thumb|Escrita demótica nunha réplica da [[pedra de Rosetta]].]]

 

A aplicación destes coñecementos a outras fontes xeroglíficas máis coñecidas confirmou o traballo de Champollion e permitiu o estudo final dos xeroglifos exipcios.

 

 

[[Categoría:Linguas afro-asiáticas|exipcia, lingua]]

[[pt:Língua egípcia]]

[[ru:Египетский язык]]

[[sk:Egyptčina (stará)]]

[[sv:Egyptiska]]