Transposón: Diferenzas entre revisións

Os '''transposóns''' son secuencias de [[ADN|DNA]] que poden moverse dentro do [[xenoma]] dunha [[célula]], no proceso chamado transposición. No proceso poden producirse [[mutación]]s e cambiar a cantidade de DNA no xenoma. Os transposóns tamén se chaman "xens saltaríns" e son formas de [[elemento móbil|eleméntos móbiles]]. Descubertos por [[Barbara McClintock]] nos inicios da súa carreira, fixéronlle gañar o [[premio Nobel]] en [[1983]].

 

 

Os transposóns son de moita utilidade nalgunhas investigacións xa que alteran o DNA interno dos organismos vivos. Conforman unha grande parte do tamaño xenómico, evidente polo [[C-valor]] das especies [[eucariota]]s. Por exemplo, na especie humana, o 48% do xenoma está composto por transposóns ou restos antigos deles.

 

Os transposóns clasifícanse en dúas clases baseándose no seu mecanismo de transposición.

 

{{Principal|Retrotransposón}}

Os retrotransposóns funcionan copiándose a sí mesmos e inserindo as copias de novo no xenoma en múltiples lugares. En principio os retrotransposóns cópianse a sí mesmos a [[ARN|RNA]] por transcrición, pero ademais de ser transcritos, o RNA cópiase en DNA pola retrotranscriptasa, a miúdo codificada polo propio transposón, e insértase de novo no xenoma.

Hai tres clases principáis de retrotransposóns:

 

 

 

A maior diferencia entre os transposóns de Clase II e os retrotransposóns é que nestes o mecanismo de transposición non implica un intermediario de RNA. Os transposóns de DNA móvense normalmente por un mecanismo de "corte e pega" no cando do de "copia e pega", utilizando a enzima transposasa. Hai varios tipos de transposasa que funcionan de xeito diferente. Algúns únense a calquer lugar do DNA, facendo que a diana poida estar en calquera lugar, mentres que outros únense a secuencias específicas. A transposasa fai un corte asimétrico, xerando extremos pegañentos, corta o transposón e pégao no sitio diana. Unha [[polimerasa]] restaña os saltos resultantes dos extremos pegañentos, e unha [[ligasa]] pecha a cadea de glucofosfato do DNA. Así xenéranse un s lugares de duplicación e inserción de transposóns de DNA que poden identificarse polas curtas repeticións (o corte asimétrico pechado pola polimerasa), seguidos das repeticións invertidas (importantes no mecanismo de excisión pola transposasa).

Ámbalas dúas clases de transposóns poden perder a capacidade de sintetizar a retrotranscriptasa por mutacións, pero continuar os seus saltos polo xenoma, xa que aínda quedan outros transposóns que sí poden producir os enzimas necesarios.

 

* O primeiro transposón foi descuberto no [[millo]] (''Zea mays''), por Barbara McClintock en [[1948]]. A investigadora deuse conta da existencia de [[inserción]]s, [[deleción]]s e [[translocación]]s causadas por estes transposóns. Estes cambios no xenoma podían provocar, por exemplo, cambios na cor dos graos do millo. Sobre un 80% do xenoma total do millo está formado por transposóns. O sistema descuberto por McClintock eran transposóns de Clase II.

* Unha familia de transposóns na mosca da froita ''[[Drosophila melanogaster]]'' son os ''[[elemento P|elementos P]]''. Parece que apareceron na especie a mediados do século vinte. En 50 anos esparrexéronse por tódalas [[poboación]]s da especie e outras especies. Poden utilizarse elementos P artificiais para inserir xens en Drosophila, inxectándollos nos [[embrión]]s. Para máis información do uso de elementos P como ferramenta xenética ver [[transposóns como ferramenta xenética]].

* A forma máis común de transposón en [[humano]]s son as [[secuencia Alu|secuencias Alu]]. Teñen unhas 300 bases de longo e poden atoparse entre 300.000 e un millón de copias no xenoma.

* A transposición do fago Mu é un bó exemplo de [[transposición replicativa]]. O mecamismo de transposición é similar á [[recombinación homóloga]].

 

Os transposóns son [[mutaxénico]]s. Poden danar o xenoma da célula hóspede de varias formas:

 

Algunhas enfermidades que poden ser causadas por transposóns son as [[hemofilia]] A e B, [[inmunodeficiencia combinada severa]], [[porfiria]], predisposicións ó [[cancro]], e [[distrofia muscular de Duchenne]]. Ademais, algúns transposón conteñen promotores que inducen a transcrición da súa propia transposasa. Estes promotores poden causar expresións aberrantes de xens ligados, causando enfermidades ou [[fenotipo]]s [[mutante]]s.

 

A evolución dos transposóns e os seus efectos na evolución dos xenomas estase a estudiar intensamente hoxe en día.

 

Hai evidencias de que os elementos transpoñibles poden actuar como axentes mutáxenos en bacterias.

 

 

Ás veces a inserción dun transposón nun xen pode estragar a función dese xen de forma reversible; unha excisión mediada por unha transposasa do transposón inserto fai que o xen recupere a función. Así poden producirse plantas nas que céulas veciñas teñan distintos [[xenotipo]]s, e permitíndolle ós investigadores diferenciar entre xens que deben estar presentes dentro da célula pra funcionar (autónomos) e xens que producen efectos observables noutras células distintas das que expresan o xen.

[[Categoría:Elementos móbiles]]

 

[[bg:Транспозон]]

[[ca:Transposó]]