Miguel Pselo: Diferenzas entre revisións

Constantino Pselo <ref>Constantino era o seu nome propio; o de Miguel, co que o coñece a tradición posterior, era o seu nome monástico.</ref> naceu no seo dunha modesta familia residente en [[Constantinopla]]. O seu pai, orixinario de [[Nicomedia]] ([[Bitinia]]), tiña [[patricio]]s e [[cónsul romano|cónsules]] entre os seus antepasados máis próximos, pero nada lle restaba xa desas ilustres orixes e exercía como simple tendeiro nun barrio popular da capital imperial, onde casara cunha muller de familia humilde. Do matrimonio naceron dúas fillas antes do propio Pselo, que veu ao mundo a fins do ano [[1017]] ou principios do [[1018]], nos últimos anos do reinado de [[Basilio II]] ([[959]]-[[1025]]). O que talvez foi o mellor dos oradores bizantinos tivo un defecto físico (probabelmente era [[belfo]]) que lle valeu o sobrenome de ''Pselo'' (en grego: '''Ψελλός''', ''psellós''),este adxectivo aplícase aos que teñen unha traba ou un defecto na fala, seseo ou frenillofreo da lingua (pero non aos [[Tartamudez|tartamudos]] ou que balbuceanbalbucen ao se expresaren).

Cando Pselo concluíu a educación elemental aos oito anos de idade, a súa familia, reunida en consello, pensou en buscarlle un oficio, e só a insistencia da súa nai, convencida das extraordinarias calidades do seu fillo, puido persuadilos para que seguisen pagando a súa formación: lémbrao emocionado o propio escritor no discurso fúnebre que lle dedicou á súa morte anos despois. A decisión da nai viuse recompensadorecompensada e pronto Pselo, con apenas dez anos, sabía recitar de memoria a [[Ilíada]] e comentar as súas figuras e os seus [[tropo]]s <ref>Como conta el mesmo</ref> demostrando un talento excepcional, mesmo naquela idade que cultivaba a memoria ata extremos actualmente impensábeis. AMalia pesar dasas súas calidades, aos dezaseis anos a economía familiar non puido custear máis a súa formación e Pselo puxosepúxose a traballar como secretario dun xuíz provincial, probabelmente no distrito europeo de [[Tracia]] e [[Macedonia]]. Por entón morreu a súa irmá e os seus pais retiráronse a un mosteiro. Pselo regresou a [[Constantinopla]], onde iniciou estudos superiores de retórica e filosofía con [[Xoán Mauropus]], un dos intelectuais máis importantes do seu tempo.

Durante os anos seguintes Pselo vería promocionada a súa carreira administrativa como xuíz (gobernador provincial), probabelmente polo apoio do seu amigo [[Constantino Licudes]], que entrou no [[Senado]] e asumiu postos de poder durante os reinados de [[Miguel IV]] e [[Miguel V]]. Así, Pselo tivo o cargo de xuíz polo menos en tres ''[[thema]]s'' de [[Asia Menor]] (Tracesios, Bucelarios e Armeniacos), sen que se saiban exactamente as datas. É sorprendente que lle encomendasen postos de tan alta responsabilidade a un mozo duns vinte anos, algo para o que non se atopa paralelo algúnningún na historia administrativa do Imperio e que fala das súas excepcionais calidades. É probábel que a súa presenza en provincias non fose permanente durante eses anos e que a alternase con estancias en Constantinopla para continuar coa súa formación.

En [[1041]] entrou nona corte como secretario imperial (''hypogrammateús'') de Miguel V, e en torno a [[1042]], contraeu matrimonio cunha muller de boa familia, descendente dun valido do emperador [[León VI o Sabio|León VI]] ([[886]]-[[912]]). Do matrimonio naceu unha soa filla, Estiliana, á que Pselo colmou de atencións, e que morreu á temperá idade de nove anos, o que motivou o ingreso da súa muller nun mosteiro. Pselo quedouse unicamente cunha filla adoptiva, Eufemia, pero o compromiso da moza cun mozo de boa familia debeu romperse, o que provocou inclusomesmo un proceso legal contra o historiador.

Ao ascender ao trono imperial [[Constantino IX|Constantino IX Monómaco]] ([[1042]]-[[1055]]), Pselo converteuse en secretario de estado e gran chanceler. Tiña nese momento uns vinte e cinco anos, e ao mesmo tempo ensinaba [[retórica]] e [[filosofía]] na [[Academia de Constantinopla]], onde tivo entre outros discípulos a [[Xoán Ítalo]] e a [[Teofilacto]]; estaba considerado un gran helenista, constituíndose na columna vertebral do que na época dos [[Comneno]]s se denominou "Renacemento helénico".

A experiencia do retiro monástico resultou moi decepcionante para Pselo, sobre todo pola ignorancia e inactividade dos seus compañeiros de hábito, aos que chamou despois ''«xentes groseiras e incultas, verdadeiros escitas»''. Gran admirador de [[Platón]] e, en especial, do [[neoplatonismo]], esforzouse por presentar esta corrente filosófica allea do [[paganismo]] como un esforzo imperfecto que acadou co [[Cristianismocristianismo]] a súa perfecta coroación. Por iso adoptou o [[Alegoría|alegorismo]] como o mellor método de [[exexeseesexese]] para estudar, analizar e comentar os clásicos gregos como antes se analizaran as [[Sagradas Escrituras]]. Desa forma chegou a ver nos autores gregos unha especie de profetas do Cristianismocristianismo e mesmo atopou en [[Homero]] nada menos que o misterio da [[Santísima Trindade]]. Acusado por iso de herexía, Pselo viuse de feito obrigado a acreditar a súa ortodoxia nun escrito.

Incapaz de se adaptar ao retiro monástico, e máis que probabelmente enemistadoincomodado cos demais monxes, Pselo regresou á capital ese mesmo ano de 1055, cando a emperatriz [[Teodora Porfiroxénita|Teodora]], última da [[dinastía macedonia]], o chamou ao seu lado como conselleiro. A pesar de que recuperou e mesmo incrementou a influencia perdida, fixoofíxoo xa desde a súa condición de monxe, e a súa autoridade xa non se baseou máis en títulos ou dignidades concretas.

{{cita|''Eu encontreime tamén no medio daquel desconcerto xeral, cando todos me instaban a que dixese o que conviña facer. Tendo en conta que sobre todo o meu nobre e querido emperador me apremiabaapremaba e presionaba, eu declarei que non debía acoller xa máis a Romano no imperio, senón que había que desfacerse del e enviar a todas partes ordes excluíndoo do goberno.''}}

Efectivamente, tropas enviadas desde Constantinopla derrotaron a Romano Dióxenes e, a pesar das garantías de seguridade que lle deron cando acabou rendéndose, sacáronlle os ollos. Romano morreu pouco despois a resultas das feridas: un final tráxico para un nobre xeral e un dos capítulos máis infames da historia bizantina. Pselo foi aínda quen de lle dedicar un panexírico no que declara non saber se lamentar ou envidiarenvexar o destino de Romano. Aínda que resulta difícil crer que a compaixón de Pselo cara a Romano Dióxenes fóra sinceirasincera, sendo el mesmo responsábel do seu final, é posíbel que tivese remordementos e non pensase que o enfrontamento entre Dióxenes e Miguel Ducas desembocase nunha pequena guerra civil e moito menos que acabase con Romano cegado polos sicarios imperiais.