Escultura da Grecia antiga: Diferenzas entre revisións

A '''Escultura da Grecia antiga''' é unha expresión de significado amplo, empregada para designar a produción [[escultura|escultórica]] [[Grecia|grega]] desenvolvida entre o [[Período Arcaico]], iniciado no [[século VII a.C.]], cando a arte grega comezou a formar un estilo de seu orixinal, e a época do seu derradeiro florecemento importante na chamada era [[arte helenística|Helenística]], que durou até preto de [[100 a.C.]], cando o país xa estaba baixo dominio [[Imperio Romano|romano]].

 

 

 

A escultura grega evoluiu a partires de estatuíñas elaboradas en madeira chamadas de [[xoana]]. Descritas imprecisamente por autores históricos como [[Estrabón]]. Ningunha obra deste tipo conservouse ata a actualidade. A peza máis antiga que sobreviviu probablemente sexa o ''Centauro Lefkandi'' (c. [[900 a.C.]]), de [[terracota]], construído en partes separadas, representando a [[Quión]] ferido por [[Hércules]], tamén constitúe a primeira representación coñecida dun [[mitoloxía grega|mito]] grego.

 

Dos períodos ''Xeométrico'', ''Dedálico'' e ''Protoarcaico'' (c. 900 - [[700 a.C.]]) aínda existen estatuíñas elaboradas en [[bronce]], terracota e [[marfil]], sendo case todas ofrendas para o [[culto]] e consistindo principalmente de [[guerreiro]]s, imaxes ecuestres, animais como os leóns, grifos e cabalos, e grupos de outras figuras humanas. Tamén a técnica do [[baixorrelevo]] en [[mármore]] foi empregada na decoración de templos e monumentos. Toda esta produción presenta formas esquematizadas, pouco detallamente e posturas bastante ríxidas, e estivo influenciada polo escultura [[Asia|asiática]].

 

 

O período Arcaico inspirouse da arte oriental, e particularmente da [[Exipto|exipcia]], no ''Período Arcaico'' a escultura adquiriu dimensións maiores, tornándose común o tamaño natural para as figuras. A postura aínda mantiña unha considerable rixidez e as faccións permanecían estereotipadas, malia gañaren gradualmente en liberdade de movemento, xeralizándose, a partires do ano [[575 a.C.]] o chamado [[sorriso arcaico]], de expresión ambigua.

 

Nesta época, as formas escultóricas máis comúns son o xove nu, chamado ''[[kouros]]'' (pl: Kouroi), a moza vestida, chamada ''[[koré]]'' (pl: Korai), e a muller sentada. O seu modelado aínda se limitaba ás faccións esencias, aínda que, sinais dunha observación máis atenta da [[anatomía]] mostrábanse no progresivo detallamento da [[músculo|musculatura]] e da estrutura subxacente do [[esqueleto]], comezándose a suxerir un movemento real nas estatuas masculinas en pé mediante a colocación dunha perna nunha posición máis avanzada cá outra. No caso das xoves, as ''korai'', observase unha variedade maior de actitudes e nos patróns do drapeado dos costumes.

 

Neste período definiuse o corpo humano como obxecto e tema principal da arte grega. Xa que a súa relixión tiña deuses [[Antropomorfismo|antropomórficos]], a distinción na arte entre [[sagrado]] e [[profano]] logo deixou de existir, sendo o corpo humano considerado tanto secular como sacro.

 

Malia ser os tres tipos de escultura moi comúns, o ''kouros'' asumiu unha importancia superlativa para o desenvolvemento desta arte, xa que a cultura grega só viría a permitir a exposición do corpo feminino espido a partires do [[século IV a.C.]]. Os ''kouroi'' seguían todos un mesmo modelo: sempre xoves, en actitude de dar un paso ao fronte, corpo rixidamente erecto, brazos estendidos xunto ao corpo, e un sorriso nos beizos. Atopáronse diversas variacións na conformación do peiteado e nas dimensións das estatuas, existindo poucas pezas con outras posicións. Destas son importantes o ''kouros'' ecuestre e máis o ''Moscóforo'' (cargando un becerro).

Os ''kouroi'' non eran producidos meramente con fins [[Estética|estéticos]]. Eran ofrendas relixiosas colocadas en [[santuario]]s, tumbas dalgunha personalidade ou eran monumentos públicos. Non representaban persoas individualizadas, senón a corporificación dalgún ideal de beleza, honra, virtude, piedade ou sacrificio. Neste período comezan a ser rexistrados algúns nomes de escultores importantes, como [[Aristocles]] de [[Sidónia]], [[Kanacos]] de [[Sikyona]] e [[Héguias]] de [[Atenas]].

 

Como transición entre o ''Período Arcaico'' e o ''Período Clásico'' está a fase coñecida como ''Período Severo'', onde se observa un entrecruzamento de tendencias antigas e progresistas, asociadas á introdución da [[democracia]] en [[Atenas]], que levou ao fin a cultura aristocrática epitomizada polo ''kouros'', cunha contrapartida visible na mudanza importante no estilo e na función da estatuaria. En liñas xerais esta fase se caracteriza por un progresivo incremento no dinamismo das figuras, os brazos gañan en liberdade, o [[torso]] flexibilízase en algunha medida e hai un maior detallamento e suavización da anatomía.

 

Indicativo deste progreso é o ''Efebo de [[Kritios]]'' (c. [[480 a.C.]]), o primeiro en mostrares unha suxestión do ''[[contraposto]]'', un movemento nos [[cadril|cadrís]] que xurde ao apoiarse a figura nunha das pernas mentres a outra se atopa en repouso. O mesmo desenvolvemento formal nótase nos relevos, cunha crecente complexidade das ceas e das formas anatómicas. Exemplo superior desta época é o conxunto escultórico do templo de [[Zeus]] na [[Olimpia]], realizado por un artista descoñecido chamado [[Mestre de Olimpia]] e os seus auxiliares. Neste grupo decorativo atópanse por primeira vez na arte grega características que serían retomadas soamente na fase ''Helenística'', máis tardía, como o extraordinario dinamismo nas cenas e expresións emocionais intensas.

 

 

 

Unha rápida evolución na técnica e no estilo leva ao clasicismo grego. As actitudes tórnanse máis naturalistas, aínda que investidas de grande dignidade e equilibrio. A representación anatómica chega a un estado de grande verosimilitude. As poses son moi variadas, aparecen os primeiros retratos de persoas e as esculturas abandonan definitivamente a frontalidade para recibiren acabamento por igual en todas as súas partes, de xeito que poden ser apreciadas por todos os seus ángulos.

Ao mesmo tempo a escultura pasou a ser usada para outras finalidades, como a simple decoración e o rexistro histórico de eventos importantes. Nesta época estaban sendo construídos grandes templos, como o [[Partenón]], que precisaba de elementos decorativos para o van triangular do [[frontón]] e os [[friso]]s. Esta necesidade, debido ás súas dificultades técnicas e estéticas de execución, foi un estímulo á creatividade dos escultores, producíndose a aparición de innovacións formais. No campo da escultura funeraria abandónase o carácter impersoal e son retratados grupos familiares, ben como individuos asolados en actitude de [[loito]] ou en despedida de parentes falecidos.

[[Image:Aphrodite Braschi Glyptothek Munich 258.jpg|thumb|left|110px|Copia de Praxiteles: ''Afrodita Braschi'', c. 345 a.C., Gliptoteca de Múnic

Tamén comezan a ser rexistradas as actividades de artistas que formarían importantes escolas e establecerían novos patróns. Os primeiros notables, vencendo definitivamente a rixidez do período Arcaico, foron [[Mirón]], autor de obras primas como o [[Discóbolo]], onde as tensións do movemento son exploradas con mestría e realismo, e [[Kálamis]], autor do célebre ''Apolo do Onfalo'', que sobreviviu grazas ás súas copias romanas.

 

Lísipo foi o escultor predilecto de [[Alexandre Magno]], e seu discípulo [[Carés de Lindos]] foi o autor do célebre [[Coloso de Rodas]], unha das [[Sete marabillas do mundo|Sete Marabillas]] do mundo antigo. Escopas participou da decoración escultórica do [[Mausoleo de Halicarnaso]], outra das Sete Marabillas, e Praxiteles, o máis famoso deles, foi o primeiro a introducir o nu feminino en escala natural. Das súas obras son mais coñecidas a ''[[Afrodita de Cnido]]'', o ''Hermes co infante Dionisio'', e o ''Apolo Sauróctono''.

 

 

 

A transición cara o ''Período Helenístico'' ocorreu ao longo do século IV a.C., seguindo as conquistas de [[Alexandre Magno]], quen levou a arte grega ata a [[India]]. Esta incursión por Asia fixo que numerosos artistas entrasen en contacto coas culturas locais recibindo influencias delas, gañando deste xeito en diversidade de temas e formas de tratamento. Ao mesmo tempo establecéronse novos centros de produción, destacando [[Alexandría]] e [[Antioquía]], ademais de [[Pérgamo]].

 

Pérgamo destácase entre os novos centros deste período, producindo unha serie de obras con movemento, punxentes e con detalles como bigotes e cabelos rizados, especialmente versando sobre [[gálata]]s feridos ou en acto de suicidarse ante a inminente captura. Estas características atoparían un punto alto no grandioso [[Altar de Pérgamo]], decorado cunha [[Xigantomaquia]] de 100 m de extensión.

[[Ficheiro:Head_of_a_barbarian_Athens.jpg|thumb|110px|left|''Retrato de bárbaro'', Museo Arqueolóxico Nacional de Atenas]]

 

 

Os escultores xa non se sentían obrigados a retratar o ideal. Introdúcense temas como o sufrimento, o sono, a morte e a vellez, que ofrecían formas e expresións aínda pouco exploradas. Extraordinaria nesta produción é a ''Vella bébeda'', obra que mostra sen reservas unha muller envellecida, chea de enrrugas e coa cara torcida, agarrada a un vaso de viño. Outra obra a destacar é o ''[[Laocoonte]]'' envolto en serpes xunto cos seus fillos, nun intre de desesperación e coa musculatura en extrema tensión.

Outro factor importante foi o grande crecemento nesa fase da demanda escultórica, en virtude das numerosas cidades helenísticas que foron fundadas no [[Exipto]], [[Siria]] e [[Anatolia]], e que precisaban de imaxes de deuses para o culto nos templos, ou de heroes para os seus monumentos. Esa expansión no mercado deu lugar a unha certa patronización estética.

 

*[[Arte da Grecia antiga]]

*[[Renacemento]]

[[en:Ancient Greek sculpture]]

[[es:Escultura de la Antigua Grecia]]

[[he:פיסול יווני]]

[[hr:Kiparstvo stare Grčke]]