Diferenzas entre revisións de «Indalecio Prieto»

Indalecio Prieto (editar)

Revisión como estaba o 4 de outubro de 2009 ás 16:55

151 bytes engadidos ,  hai 11 anos
m
sen resumo de edición
m (bot Engadido: pt:Indalecio Prieto; cambios estética)
m
profesión= Político e xornalista|
}}
'''Indalecio Prieto Tuero''' ([[Oviedo]], [[30 de abril]] de [[1883]] - [[Cidade de México]], [[11 de febreiro]] de [[1962]]) foi un [[política|político]] [[socialismo|socialista]] [[España|español]].
 
== Orixes ==
 
Aínda que nacidonado en Oviedo, seu pai Andrés Prieto Alonso era funcionario do concello e a súa nai Constancia Tuero era a súa segundosegunda donamuller e antiga criada da familia, tras a morte de seu pai en [[1888]], arruinada e sen a axuda da familia dode seu home Constancia foi vivir a [[Bilbao]] cos seus fillos, ao non poder costear a educación dos seus fillosofillos, Indalecio e os seus irmáns estudaron nun centro relixioso protestante. Autodidacta, viuse obrigado a traballar desde moi novo nos máis diversos oficios para gañarse a vida. Iniciou a súa vida laboral como taquígrafo no xornal ''La Voz de Vizcaya''. Con catorce anos comezou a asistir ó Centro Obreiro de Bilbao, onde se relacionou cos socialistas, e ingresou en [[1899]] na ''Agrupación Socialista de Bilbao'', integrada no [[PSOE]]. Xa convertido en xornalista, empeza a traballar como redactor do xornal ''El Liberal'', do que co tempo chegaría a ser director e propietario, sendo o periódico portavoz das súas opinións políticas.
 
== Entrada na política ==
Como xornalista, na primeira década do século XX, Prieto convértese en figura destacada do socialismo no [[País Vasco]]. Neste traballo aprendeu os recursos da oratoria que tan importantes foron na súa carreira política posterior. Foi fervente partidario da colaboración electoral cos republicanos, a través da que conseguiu os seus primeiros cargos públicos —deputado provincial por [[Biscaia]] en 1911— para o que tivo que enfrontarse co núcleo socialista contrario, liderado por [[Facundo Perezagua]], ó que expulsou do partido en 1914. Foi elexido concelleiro no Concello de Bilbao en 1917.▼
 
▲Como xornalista, na primeira década do século XX, Prieto convértese en figura destacada do socialismo no [[País Vasco]]. Neste traballo aprendeu os recursos da oratoria que tan importantes foron na súa carreira política posterior. Foi fervente partidario da colaboración electoral cos republicanos, a través da que conseguiu os seus primeiros cargos públicos —deputado provincial por [[Biscaia]] en 1911—[[1911]]— para o que tivo que enfrontarse co núcleo socialista contrario, liderado por [[Facundo Perezagua]], ó que expulsou do partido en [[1914]]. Foi elexidoelixido concelleiro no Concello de Bilbao en [[1917]].
Este é un periodo marcado pola [[Primeira Guerra Mundial]], na que [[España]] se mantivo neutral, o que reportou grandes beneficios á industria e ó comercio españois. Pero estes beneficios non se viron reflexados nos salarios dos obreiros, polo que se foi xestando unha gran axitación social, que culminou o 13 de agosto de 1917 co comezo dunha folga xeral revolucionaria que, ante o temor da repetición en España dos [[Revolución rusa de 1917|feitos acaecidos]] en [[Rusia]] por esas datas, é reprimida duramente mediante a intervención do exército e a detención en [[Madrid]] do comité de folga. Prieto, involucrado como estaba na organización desta folga, fuxe a Francia antes de ser detido e xa non volvería ata abril de 1918, despois de ser elexido deputado.▼
 
▲Este é un periodoperíodo marcado pola [[Primeira Guerra Mundial]], na que [[España]] se mantivo neutral, o que reportou grandes beneficios á industria e ó comercio españois. Pero estes beneficios non se viron reflexadosreflectidos nos salarios dos obreiros, polo que se foi xestando unha grangrande axitación social, que culminou o [[13 de agosto]] de [[1917]] co comezo dunha folga xeral revolucionaria que, ante o temor da repetición en España dos [[Revolución rusa de 1917|feitos acaecidos]] en [[Rusia]] por esas datas, é reprimida duramente mediante a intervención do exército e a detención en [[Madrid]] do comité de folga. Prieto, involucrado como estaba na organización desta folga, fuxefoxe a Francia antes de ser detido e xa non volveríavoltaría ata abril de [[1918]], despois de ser elexidoelixido deputado.
Moi crítico coa actuación do goberno e do exército na [[Guerra de Marrocos]], tivo frases moi duras nas Cortes con motivo do chamado [[Desastre de Annual]] de 1921, así como sobre a máis que probable, aínda que non probada, responsabilidade do rei [[Alfonso XIII]] na imprudente actuación militar do xeneral [[Fernández Silvestre]] nas operacións da zona da comandancia de [[Melilla]]. ▼
 
▲Moi crítico coa actuación do goberno e do exército na [[Guerra de Marrocos]], tivo frases moi duras nas Cortes con motivo do chamado [[Desastre de Annual]] de [[1921]], así como sobre a máis que probable, aínda que non probada, responsabilidade do rei [[Alfonso XIII]] na imprudente actuación militar do xeneral [[Fernández Silvestre]] nas operacións da zona da comandancia de [[Melilla]].
 
== Dirixente do PSOE ==
A súa fama como parlamentario aumentou en paralelo á súa influencia no partido, entrando na Executiva do PSOE. Contrario á incorporación do partido á [[Terceira Internacional]], permaneceu no PSOE trala escisión do Partido Comunista en 1921 e 1922.▼
 
▲A súa fama como parlamentario aumentou en paralelo á súa influencia no partido, entrando na Executiva do PSOE. Contrario á incorporación do partido á [[Terceira Internacional]], permaneceu no PSOE trala escisión do Partido Comunista en [[1921]] e [[1922]].
Oposto á liña de [[Largo Caballero]] de colaboración do seu partido coa ditadura de [[Primo de Rivera]], producíronse agrios enfrontamentos entre ambos, o que o levou a apartarse da direción do partido. Neste sentido sempre representou á vertente máis política e parlamentaria do partido fronte ó radicalismo sindical de Largo Caballero.▼
 
▲Oposto á liña de [[Largo Caballero]] de colaboración do seu partido coa ditadura de [[Primo de Rivera]], producíronse agrios enfrontamentos entre ambos os dous, o que o levou a apartarseafastarse da direción do partido. Neste sentido sempre representou á vertente máis política e parlamentaria do partido fronte ó radicalismo sindical de Largo Caballero.
Ó final da ditadura tomou partido pola República como saída á crise do país, chegando a comparecer, a título personal, ante a oposición de [[Julián Besteiro]], na formación do chamado [[Pacto de San Sebastián]] en agosto de 1930, formado por unha ampla coalición de partidos republicanos que se propuña acabar coa Monarquía. Porén, nesta cuestión si que contou co apoio da á liderada por Largo Caballero, xa que este cría que a caída da Monarquía era o único camiño polo que, neses momentos, o socialismo podería acadar o poder.▼
 
▲Ó final da ditadura tomou partido pola República como saída á crise do país, chegando a comparecer, a título personalpersoal, ante a oposición de [[Julián Besteiro]], na formación do chamado [[Pacto de San Sebastián]] en agosto de [[1930]], formado por unha ampla coalición de partidos republicanos que se propuña acabar coa Monarquía. Porén, nesta cuestión si que contou co apoio da á liderada por Largo Caballero, xa que este cría que a caída da Monarquía era o único camiño polo que, neses momentos, o socialismo podería acadar o poder.
 
== A Segunda República ==
Proclamada a [[Segunda República]] o 14 de abril de 1931, Prieto foi nomeado ministro de Facenda do Goberno provisional presidido por [[Niceto Alcalá-Zamora]], e participou nos primeiros gabinetes da República, ocupando as carteiras de Facenda entre abril e decembro de 1931, e Obras Públicas ata setembro de 1933, sendo Xefe de Estado Alcalá-Zamora e Xefe do Goberno [[Manuel Azaña]].▼
 
▲Proclamada a [[Segunda República]] o [[14 de abril]] de [[1931]], Prieto foi nomeado ministro de Facenda do Goberno provisional presidido por [[Niceto Alcalá-Zamora]], e participou nos primeiros gabinetes da República, ocupando as carteiras de Facenda entre abril e decembro de [[1931]], e Obras Públicas ata setembro de [[1933]], sendo Xefe de Estado Alcalá-Zamora e Xefe do Goberno [[Manuel Azaña]].
Como ministro de Facenda asinou a entrega da Casa de Campo ó Concello de [[Madrid]] para uso e goce dos veciños da vila, e tivo que facer fronte ás repercusións da crise internacional na economía española, manténdose nunha estrita ortodoxia liberal. Malia todo afrontou a oposición dos empresarios, que desconfiaban del, e a do [[Banco de España]], que se resistía a unha maior intervención do Estado neste organismo.▼
 
▲Como ministro de Facenda asinou a entrega da Casa de Campo ó Concello de [[Madrid]] para uso e gocelecer dos veciños da vila, e tivo que facer fronte ás repercusións da crise internacional na economía española, manténdose nunha estrita ortodoxia liberal. Malia todo afrontou a oposición dos empresarios, que desconfiaban del, e a do [[Banco de España]], que se resistía a unha maior intervención do Estado neste organismo.
 
Sendo ministro de Obras Públicas, continuou e ampliou a política de obras hidroeléctricas iniciadas na época de Primo de Rivera, así como un ambicioso plan de mellora de infraestruturas en Madrid, como o dos enlaces ferroviarios, a construción dunha nova estación en [[Estación de Chamartín|Chamartín]] e o túnel de enlace, baixo o chan de Madrid, entre esta estación e a de [[Estación de Atocha|Atocha]] (que a prensa opositora bautizou como ''Túnel de la Risa'', nome que persistiu ata hoxe), obras estas que non verían a luz ata moitos anos despois, como consecuencia da [[Guerra Civil]].
 
== O golpe revolucionario de [[1934]] ==
 
A crise de setembro de [[1933]] provocou a saída dos socialistas do Goberno e que concorreran en solitario ás eleccións de novembro. A vitoria electoral do centro-dereita e a posibilidade de que a [[CEDA]] accedese ó poder orientaron ó socialismo español a preparar a [[Revolución de 1934|insurrección de outubro de 1934]], movemento no que Prieto tivo unha participación moi activa.<br />A súa propia opinión sobre o golpe revolucionario e a súa participación nel foi exposta publicamente con toda sinceridade anos despois nunha conferencia pronunciada en México e editada máis tarde nun libro da súa autoría:
{{Cita|Me declaroDeclárome culpable anteperante mia miña concienciaconsciencia, anteperante elo Partido Socialista ye anteperante España enteraenteira, deda mimiña participación en aquelnaquel movimientomovemento revolucionario [de octubreoutubre de [[1934]]. Lo declaroDeclároo, comocoma culpa, comocoma pecado, nonon comocoma gloria. EstoyEstou exento de responsabilidadresponsabilidade enna laxénese génesisdaquel de aquel movimientomovemento, pero lamais tengotéñoa plena enna susúa preparación ye desarrollodesenvolvemento. Por mandato de lada minoría socialista, hubehouben yoeu de anunciarloo anunciar sinfrancamente rebozodende desdeo mimeu escañoescano deldo Parlamento. Por indicacionesindicacións, hubehouben de trazar en elno Teatro Pardiñas, elo [[3 de febrerofebreiro]] de [[1934]], en unanunha conferencia que organizóorganizou laa JuventudXuventude Socialista, loo que creícrin que debía ser elo programa deldo movimientomovemento. YE yoeu –algunos– algúns que me están escuchandoa escoitar desdedende muymoi cercapreto, saben a qué me refiero–refiro– aceptéaceptei misionesmisións que rehuyeronevitaron otrosoutros, porque tras ellaselas asomaba, nonon sólosó elo riesgorisco de perder laa libertadliberdade, sinosenón elo másmáis doloroso de perder laa honra. Sin embargo lasPorén, asumíasuminas.
<ref>Indalecio Prieto, ''Discursos en América. Confesiones y rectificaciones''. Editorial Planeta, Barcelona 1991, páxinas. 112 e 113. </ref>}}
 
O fracaso do movemento revolucionario conduciuno novamente ó exilio, e abriu a brecha entre caballeristas e prietistas polo control do PSOE e a estratexia a seguir: Prieto representaba un punto de vista moderado dentro do partido e apoiaba a colaboración cos republicanos de esquerda para volver ó poder e como garantía de estabilidade das institucións republicanas. Por isto opúxose ás veleidades revolucionarias da esquerda do partido -reflexadasreflectidas polo diario ''Claridad''- á radicalización das mocidades é á colaboración co [[PCE]] e a [[CNT]].
 
== A Guerra Civil ==
Prieto era un firme convencido de que a situación política e social de España en 1936 necesariamente desembocaría nunha guerra civil, e así o escribiu e publicou en diversas ocasións ó longo da primavera dese ano.▼
 
▲Prieto era un firme convencido de que a situación política e social de España en [[1936]] necesariamente desembocaría nunha guerra civil, e así o escribiuescribiuno e publicoupublicouno en diversas ocasións ó longo da primavera dese ano.
Ó pouco de inciarse a guerra, en setembro de 1936, trala caída de [[Talavera de la Reina]], Largo Caballero convértese en Presidente do Goberno, sendo nomeado Prieto ministro de Mariña e Aire.▼
 
▲Ó pouco de inciarse a guerra, en setembro de [[1936]], trala caída de [[Talavera de la Reina]], Largo Caballero convértese en Presidente do Goberno, sendo nomeado Prieto ministro de Mariña e Aire.
Tralos sucesos revolucionarios de maio de 1937 en [[Barcelona]], cae o gabinete de Largo Caballero e forma goberno [[Juan Negrín]], en principio afín á súa política, sendo Prieto designado ministro de Defensa Nacional, aínda que era consciente (se ben non o dicía) de que a guerra non se podía gañar ó carecer a República do apoio das potencias democráticas estranxeiras (durante o seu ministerio o acceso marítimo para os subministros soviéticos quedou cortado polos ataques dos submarinos italianos, e a fronteira francesa estaba pechada).▼
 
▲Tralos sucesos revolucionarios de maio de [[1937]] en [[Barcelona]], cae o gabinete de Largo Caballero e forma goberno [[Juan Negrín]], en principio afín á súa política, sendo Prieto designado ministro de Defensa Nacional, aínda que era consciente (se ben non o dicía) de que a guerra non se podía gañar ó carecer a República do apoio das potencias democráticas estranxeiras (durante o seu ministerio o acceso marítimo para os subministros soviéticos quedou cortado polos ataques dos submarinos italianos, e a fronteira francesa estaba pechada).
Trala caída da Fronte Norte en outubro presenta a dimisión, que non lle é aceptada, aínda que en marzo de 1938, tralo derrube da fronte de [[Aragón]] e os seus enfrontamentos con Negrín e cos ministros comunistas, sae do goberno.▼
 
▲Trala caída da Fronte Norte en outubro presenta a dimisión, que non lle é aceptada, aínda que en marzo de [[1938]], tralo derrube da fronte de [[Aragón]] e os seus enfrontamentos con Negrín e cos ministros comunistas, sae do goberno.
 
== O exilio ==
 
Apártase da política activa o resto da guerra, aínda que acepta unha embaixada extraordinaria en varios países de sudamérica, onde lle sorprende a fin da guerra. Desde o seu exilio en [[México]] lidera a fracción maioritaria do Partido Socialista. En [[1939]] fúndase a [[Junta de Auxilio a los Republicanos Españoles]] (JARE), que ten por finalidade administrar os fondos de axuda ós exiliados republicanos e que Indalecio Prieto liderará. En [[1945]] entra a formar parte do goberno da [[República española no exilio|República no exilio]]. No congreso de Toulouse do PSOE en [[1946]] triunfaron as súas teses: condena de Negrín e a súa política, fervente anticomunismo, e colaboración cos monárquicos para restaurar a democracia en España. Porén, a consolidación do réxime [[Franquismo|franquista]] invalidou os seus proxectos e o levou a dimitir do seu posto da executiva en novembro de 1950. Morreu en México en [[1962]].
 
De si mesmo dixo que se sentía "socialista a fuer de liberal".
 
== Obras ==
 
Durante a súa estancia en México escribiu varios libros, entre eles:
 
*''Palabras al viento'' (1942)
*''Discursos en América'' (1944)
Nonso91
4.682

edicións

Traído desde "https://gl.wikipedia.org/wiki/Especial:MobileDiff/1308921"