4.777
edicións
m
sen resumo de edición
m (bot Engadido: pt:Indalecio Prieto; cambios estética) |
mSem resumo de edição |
||
|
profesión= Político e xornalista|
}}
'''Indalecio Prieto Tuero''' ([[Oviedo]], [[30 de abril]] de [[1883]] - [[Cidade de México]], [[11 de febreiro]] de [[1962]]) foi un [[política|político]] [[socialismo|socialista]] [[España|español]].
== Orixes ==
Aínda que
== Entrada na política ==
Como xornalista, na primeira década do século XX, Prieto convértese en figura destacada do socialismo no [[País Vasco]]. Neste traballo aprendeu os recursos da oratoria que tan importantes foron na súa carreira política posterior. Foi fervente partidario da colaboración electoral cos republicanos, a través da que conseguiu os seus primeiros cargos públicos —deputado provincial por [[Biscaia]] en 1911— para o que tivo que enfrontarse co núcleo socialista contrario, liderado por [[Facundo Perezagua]], ó que expulsou do partido en 1914. Foi elexido concelleiro no Concello de Bilbao en 1917.▼
▲Como xornalista, na primeira década do século XX, Prieto convértese en figura destacada do socialismo no [[País Vasco]]. Neste traballo aprendeu os recursos da oratoria que tan importantes foron na súa carreira política posterior. Foi fervente partidario da colaboración electoral cos republicanos, a través da que conseguiu os seus primeiros cargos públicos —deputado provincial por [[Biscaia]] en
Este é un periodo marcado pola [[Primeira Guerra Mundial]], na que [[España]] se mantivo neutral, o que reportou grandes beneficios á industria e ó comercio españois. Pero estes beneficios non se viron reflexados nos salarios dos obreiros, polo que se foi xestando unha gran axitación social, que culminou o 13 de agosto de 1917 co comezo dunha folga xeral revolucionaria que, ante o temor da repetición en España dos [[Revolución rusa de 1917|feitos acaecidos]] en [[Rusia]] por esas datas, é reprimida duramente mediante a intervención do exército e a detención en [[Madrid]] do comité de folga. Prieto, involucrado como estaba na organización desta folga, fuxe a Francia antes de ser detido e xa non volvería ata abril de 1918, despois de ser elexido deputado.▼
▲Este é un
Moi crítico coa actuación do goberno e do exército na [[Guerra de Marrocos]], tivo frases moi duras nas Cortes con motivo do chamado [[Desastre de Annual]] de 1921, así como sobre a máis que probable, aínda que non probada, responsabilidade do rei [[Alfonso XIII]] na imprudente actuación militar do xeneral [[Fernández Silvestre]] nas operacións da zona da comandancia de [[Melilla]]. ▼
▲Moi crítico coa actuación do goberno e do exército na [[Guerra de Marrocos]], tivo frases moi duras nas Cortes con motivo do chamado [[Desastre de Annual]] de [[1921]], así como sobre a máis que probable, aínda que non probada, responsabilidade do rei [[Alfonso XIII]] na imprudente actuación militar do xeneral [[Fernández Silvestre]] nas operacións da zona da comandancia de [[Melilla]].
== Dirixente do PSOE ==
A súa fama como parlamentario aumentou en paralelo á súa influencia no partido, entrando na Executiva do PSOE. Contrario á incorporación do partido á [[Terceira Internacional]], permaneceu no PSOE trala escisión do Partido Comunista en 1921 e 1922.▼
▲A súa fama como parlamentario aumentou en paralelo á súa influencia no partido, entrando na Executiva do PSOE. Contrario á incorporación do partido á [[Terceira Internacional]], permaneceu no PSOE trala escisión do Partido Comunista en [[1921]] e [[1922]].
Oposto á liña de [[Largo Caballero]] de colaboración do seu partido coa ditadura de [[Primo de Rivera]], producíronse agrios enfrontamentos entre ambos, o que o levou a apartarse da direción do partido. Neste sentido sempre representou á vertente máis política e parlamentaria do partido fronte ó radicalismo sindical de Largo Caballero.▼
▲Oposto á liña de [[Largo Caballero]] de colaboración do seu partido coa ditadura de [[Primo de Rivera]], producíronse agrios enfrontamentos entre ambos os dous, o que o levou a
Ó final da ditadura tomou partido pola República como saída á crise do país, chegando a comparecer, a título personal, ante a oposición de [[Julián Besteiro]], na formación do chamado [[Pacto de San Sebastián]] en agosto de 1930, formado por unha ampla coalición de partidos republicanos que se propuña acabar coa Monarquía. Porén, nesta cuestión si que contou co apoio da á liderada por Largo Caballero, xa que este cría que a caída da Monarquía era o único camiño polo que, neses momentos, o socialismo podería acadar o poder.▼
▲Ó final da ditadura tomou partido pola República como saída á crise do país, chegando a comparecer, a título
== A Segunda República ==
Proclamada a [[Segunda República]] o 14 de abril de 1931, Prieto foi nomeado ministro de Facenda do Goberno provisional presidido por [[Niceto Alcalá-Zamora]], e participou nos primeiros gabinetes da República, ocupando as carteiras de Facenda entre abril e decembro de 1931, e Obras Públicas ata setembro de 1933, sendo Xefe de Estado Alcalá-Zamora e Xefe do Goberno [[Manuel Azaña]].▼
▲Proclamada a [[Segunda República]] o [[14 de abril]] de [[1931]], Prieto foi nomeado ministro de Facenda do Goberno provisional presidido por [[Niceto Alcalá-Zamora]], e participou nos primeiros gabinetes da República, ocupando as carteiras de Facenda entre abril e decembro de [[1931]], e Obras Públicas ata setembro de [[1933]], sendo Xefe de Estado Alcalá-Zamora e Xefe do Goberno [[Manuel Azaña]].
Como ministro de Facenda asinou a entrega da Casa de Campo ó Concello de [[Madrid]] para uso e goce dos veciños da vila, e tivo que facer fronte ás repercusións da crise internacional na economía española, manténdose nunha estrita ortodoxia liberal. Malia todo afrontou a oposición dos empresarios, que desconfiaban del, e a do [[Banco de España]], que se resistía a unha maior intervención do Estado neste organismo.▼
▲Como ministro de Facenda asinou a entrega da Casa de Campo ó Concello de [[Madrid]] para uso e
Sendo ministro de Obras Públicas, continuou e ampliou a política de obras hidroeléctricas iniciadas na época de Primo de Rivera, así como un ambicioso plan de mellora de infraestruturas en Madrid, como o dos enlaces ferroviarios, a construción dunha nova estación en [[Estación de Chamartín|Chamartín]] e o túnel de enlace, baixo o chan de Madrid, entre esta estación e a de [[Estación de Atocha|Atocha]] (que a prensa opositora bautizou como ''Túnel de la Risa'', nome que persistiu ata hoxe), obras estas que non verían a luz ata moitos anos despois, como consecuencia da [[Guerra Civil]].
== O golpe revolucionario de [[1934]] ==
A crise de setembro de [[1933]] provocou a saída dos socialistas do Goberno e que concorreran en solitario ás eleccións de novembro. A vitoria electoral do centro-dereita e a posibilidade de que a [[CEDA]] accedese ó poder orientaron ó socialismo español a preparar a [[Revolución de 1934|insurrección de outubro de 1934]], movemento no que Prieto tivo unha participación moi activa.<br />A súa propia opinión sobre o golpe revolucionario e a súa participación nel foi exposta publicamente con toda sinceridade anos despois nunha conferencia pronunciada en México e editada máis tarde nun libro da súa autoría:
{{Cita|
<ref>Indalecio Prieto, ''Discursos en América. Confesiones y rectificaciones''. Editorial Planeta, Barcelona 1991, páxinas. 112 e 113. </ref>}}
O fracaso do movemento revolucionario conduciuno novamente ó exilio, e abriu a brecha entre caballeristas e prietistas polo control do PSOE e a estratexia a seguir: Prieto representaba un punto de vista moderado dentro do partido e apoiaba a colaboración cos republicanos de esquerda para volver ó poder e como garantía de estabilidade das institucións republicanas. Por isto opúxose ás veleidades revolucionarias da esquerda do partido -
== A Guerra Civil ==
Prieto era un firme convencido de que a situación política e social de España en 1936 necesariamente desembocaría nunha guerra civil, e así o escribiu e publicou en diversas ocasións ó longo da primavera dese ano.▼
▲Prieto era un firme convencido de que a situación política e social de España en [[1936]] necesariamente desembocaría nunha guerra civil, e así
Ó pouco de inciarse a guerra, en setembro de 1936, trala caída de [[Talavera de la Reina]], Largo Caballero convértese en Presidente do Goberno, sendo nomeado Prieto ministro de Mariña e Aire.▼
▲Ó pouco de inciarse a guerra, en setembro de [[1936]], trala caída de [[Talavera de la Reina]], Largo Caballero convértese en Presidente do Goberno, sendo nomeado Prieto ministro de Mariña e Aire.
Tralos sucesos revolucionarios de maio de 1937 en [[Barcelona]], cae o gabinete de Largo Caballero e forma goberno [[Juan Negrín]], en principio afín á súa política, sendo Prieto designado ministro de Defensa Nacional, aínda que era consciente (se ben non o dicía) de que a guerra non se podía gañar ó carecer a República do apoio das potencias democráticas estranxeiras (durante o seu ministerio o acceso marítimo para os subministros soviéticos quedou cortado polos ataques dos submarinos italianos, e a fronteira francesa estaba pechada).▼
▲Tralos sucesos revolucionarios de maio de [[1937]] en [[Barcelona]], cae o gabinete de Largo Caballero e forma goberno [[Juan Negrín]], en principio afín á súa política, sendo Prieto designado ministro de Defensa Nacional, aínda que era consciente (se ben non o dicía) de que a guerra non se podía gañar ó carecer a República do apoio das potencias democráticas estranxeiras (durante o seu ministerio o acceso marítimo para os subministros soviéticos quedou cortado polos ataques dos submarinos italianos, e a fronteira francesa estaba pechada).
Trala caída da Fronte Norte en outubro presenta a dimisión, que non lle é aceptada, aínda que en marzo de 1938, tralo derrube da fronte de [[Aragón]] e os seus enfrontamentos con Negrín e cos ministros comunistas, sae do goberno.▼
▲Trala caída da Fronte Norte en outubro presenta a dimisión, que non lle é aceptada, aínda que en marzo de [[1938]], tralo derrube da fronte de [[Aragón]] e os seus enfrontamentos con Negrín e cos ministros comunistas, sae do goberno.
== O exilio ==
Apártase da política activa o resto da guerra, aínda que acepta unha embaixada extraordinaria en varios países de sudamérica, onde lle sorprende a fin da guerra. Desde o seu exilio en [[México]] lidera a fracción maioritaria do Partido Socialista. En [[1939]] fúndase a [[Junta de Auxilio a los Republicanos Españoles]] (JARE), que ten por finalidade administrar os fondos de axuda ós exiliados republicanos e que Indalecio Prieto liderará. En [[1945]] entra a formar parte do goberno da [[República española no exilio|República no exilio]]. No congreso de Toulouse do PSOE en [[1946]] triunfaron as súas teses: condena de Negrín e a súa política, fervente anticomunismo, e colaboración cos monárquicos para restaurar a democracia en España. Porén, a consolidación do réxime [[Franquismo|franquista]] invalidou os seus proxectos e o levou a dimitir do seu posto da executiva en novembro de 1950. Morreu en México en [[1962]].
De si mesmo dixo que se sentía "socialista a fuer de liberal".
== Obras ==
Durante a súa estancia en México escribiu varios libros, entre eles:
*''Palabras al viento'' (1942)
*''Discursos en América'' (1944)
| |||