Fonema: Diferenzas entre revisións

O '''fonema''' é a unidade mínima, desprovista de [[significado]], da [[fala]], consistente nunha emisión sonora identificábel e distinguíbel conceptualmente do resto. Constitúe a unidade lingüística da primeira [[articulación da linguaxe]]. É como a imaxe mental do [[son]] e serve para diferenciar [[palabra]]s. Para a súa identificación utilízase a proba da [[conmutación]].

 

Cada lingua presenta un número limitado de fonemas, usualmente entre vinte e cincuenta, que se combinan sucesivamente, ao longo da [[cadea da fala]] para constituir os [[significante]]s das [[mensaxe]]s. Os fonemas defínense con referencia á súa [[substancia (lingüística)|substancia]] sonora por certas características que se atopan nos diferentes níveis de transmisión da mensaxe (nível motor, nível acústico, nível perceptivo, etc.)

 

Estes trazos fónicos chámanse [[trazo distintivo|trazos distintivos]] ou "pertinentes", que non se presentan xamais illados. Os falantes de cada lingua aprenden a producir os movementos dos [[órgano da fala|órganos da fala]] dunha maneira determinada, co que as [[onda sonora|ondas sonoras]] producidas portan eses trazos e se distinguen dos demáis da mesma lingua e con frecuencia dos semellantes noutras linguas.

 

 

Un mesmo fonema pode [[realización|realízarse]], polo tanto, através de sons diferentes (e o máis habitual e esperable é que así sexa), mais que posúen todos eles en común os trazos que opoñen ese fonema a todos os outros fonemas da mesma lingua. Estes sons diferentes chámanse [[alófono]]s.

Tanto os fonemas, concepto pertencente á [[fonoloxía]], coma as [[realización]]s, relativas á [[fonética]], poden definirse articulatoria ou acusticamente, aínda que o máis habitual é que se determinen por estas disciplinas respectivamente: é dicir, os fonemas pola [[fonoloxía]] dende unha perspectiva articulatoria e as realizacións directamente pola [[fonética acústica]].

 

En galego hai 25, que poderían ser descritos así:

 

* os [[vogal|vocálicos]] son sempre [[oral|orais]] (nunca [[nasal|nasais]] como en francés ou portugués) e son 7: /a/, /e/ (e [[fechado]]), /ɛ/ (e [[aberto]]), /i/, /o/ (o fechado), /ɔ/ (o aberto) e /u/;

 

 

 

* os nasais son sempre sonoros (/m/, /n/, /ŋ/ (n [[velar]]) e /ɲ/ (ñ));

 

 

Na escrita non existe unha correspondencia unívoca entre fonemas e a súa representación, os [[grafema]]s. Por exemplo, os grafemas B e o V correspóndense co mesmo fonema en galego, mais non en portugués. Para evitar esta ambigüidade no valor dos grafemas inventouse o [[Alfabeto Fonético Internacional]] ou AFI (''IPA'' en inglés), ainda que ainda se ven transcricións que usan o Alfabeto da [[RFE|Revista de Filoloxía Española]] (RFE). No AFI, usado nos parágrafos anteriores, os fonemas deben ir transcritos entre barras e márcase o [[acento|volume acentual]] cun apóstrofo: así ''verquer'' transcribiráse /beɾ'keɾ/. Dado que hai moitas menos letras que fonemas (que se transcriben como a súa realización central ou máis prototípica), bótase man de certos signos de todas as linguas do mundo: por exemplo, /x/ representa o fonema fricativo velar xordo que en castelán se escribe "J" e en alemán "CH". Os dígrafos nunca se transcriben como un fonema, senón como os dous aos que representa: '''ch'''amar = /ʧaˈmaɾ/.

 

 

* [[realización]]

 

[[sk:Fonéma]]

[[sl:Fonem]]

[[sv:Fonem]]

[[ta:ஒலியனு]]