Embriaguez: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Hugo22 (conversa | contribucións)
Lameiro (conversa | contribucións)
algunhas correccións
Liña 1:
[[File:Diego Velasquez, Los Borrachos (The Feast of Bacchus).jpg|thumb|300px|''Los Borrachos'' ([[Velázquez]])]]
A '''embriaguez''' ('''ebriedade''' ou, vulgarmente, '''borracheira''') consiste nun estado de alteración das facultades mentais e motrices do corpo a consecuencia dun consumo excesivo de [[alcohol]] cuxa presenza en sangue alcanza un determinado nivel deque chega a provocar unha '''intoxicación etílica'''. A persoa nese estado denomínase ''ebrio'' ou ''borracho'' (máis tecnicamente, ''dipsómano''), e, se a mesma situación se repite frecuentemente, se califica de ''alcohólico'', concepto que xa adquire matices de adicción e conducta [[patoloxía|patolóxica]], con danos para a saúde.
 
O termo pode empregarse tamén noutros sentidos figurados, cando se trata de expresar uns sentimentos moi exaltados que poden ofusca-la razón, falando, así, de ''estar embriagado de amor'' ou pola emoción; tamén pode aplicarse a perfumes ou esencias.
Liña 9:
==Resposta social á embriaguez==
[[Ficheiro:Adriaen Brouwer 004.jpg|thumb|250px|A beberaxe amarga Adriaen Brouwer (1630-1640)]]
SeEn benxeral, a consideración social do costume de consumir [[bebida alcohólica|bebidas alcohólicas]] é variable segundo o ámbito, as circunstancias, etc., e en moitas ocasións pode existirexiste unha aceptación social que o valora positivamente –e, ó contrario, unha desaprobación ante o rexeitamento do seu consumo-. podeDe admitirsefeito, comoen xeralpracticamente tódolos actos colectivos nos que forma parte unha comida -formal ou non- acompáñanse de consumo de bebidas alcohólicas. Isto non empece que tamén sexa común a reprobación da embriaguez ante a incapacidade de quen chega a este estado de controla-lo seu comportamento e as molestias que poden causar ós que lle rodean.
 
Tamén o [[alcoholismo]] recibe normalmente unha consideración social pexorativa que soborda o seu carácter de enfermidade.
 
A [[relixión católica]] non condena o consumo de alcohol se se fai con moderación; é dicir, castiga o abuso, como o fai con outras realidades (como a comida). Outras relixións, como a [[Islam|musulmá]], si que prohíben as bebidas alcohólicas polos posibles problemas sociais e de saúde que poden acarrear, así como por desviar do pensamento en Deus. Tamén os [[budismo|budistas]] rexeitan o consumo de alcohol por obstaculiza-la meditación.
 
==Aspectos legais da embriaguez==
A embriaguez, en si mesma, non é [[delito]], e mesmo se pode considerar como atenuante cando se interprete como un transtorno mental transitorio que anuleanula á propia vontade, sempre e cando o estado de embriaguez non sexa habitual.
 
As [[Código de Circulación|Normas de Circulación]] impoñen determinadas sancións, en forma de multa e retirada de puntos no [[carné de conducir]], se se superan determinados niveis de alcohol en sangue cando se conduce un vehículo. Ademais, obrigaron a unha modificación do [[Código Penal]] para considerar delito a condución con niveis superiores a 0,60 miligramos de alcohol en aire espirado, delito penado con penas de [[prisión]] de 3 a 6 meses ou traballos en beneficio da comunidade.
 
No [[dereito laboral]] pode ser causa de despido procedente.
Liña 22 ⟶ 24:
==A borrachera na cultura popular==
Os sucesivos estadíos polos que vai pasando quen bebe son comparados por unha lenda árabe cos seguintes animais:
# [[Primate|Mono]]: na fase de excitación o individuo presenta un comportamento inquieto, faladeiro, mesmo gracioso, pero segue sendo consciente dos seus actos e das súas palabras. Móstrase menos inhibido e aumenta a súa locuacidade, elocuencia e elocuenciasociabilidade.
# [[Panthera leo|León]]: á anterior segue unha fase de confusión, na que o bebedor pode mostrarse agresivo e actuar dunha forma irreflexiva e, ás veces, violenta coas cousas ou as persoas que o rodean.
# [[Porco]]: na última fase, xa de completa embriaguez, o bébedo perde o control, anda tambaleándose, vomita e e mesmo cae ó chan.
Liña 41 ⟶ 43:
* Ninguén que beba viño chame borracho ó seu veciño.
* Ninguén se emborracha co viño da súa casa.
* Nosa Señora dos Arcos, avogada dos borrachos. <ref>Álvarez BlazquezBlázquez recólleo como refrán na súa compilación do ''Refraneiro do Viño'', sen explicación de que "Nosa Señora dos Arcos" se trata.</ref>
* O amor e o viño sacan ao home de tino.
* O borracho logo solta o que ten no papo.
Liña 47 ⟶ 49:
* O viño das cepas vellas quenta as orellas.
* O viño do Ribeiro ten sona de paroleiro.
* O viño ten tres propiedades: facer durmir, facer rir e ásas cores saír.
* Por un amigo non é pecado que se emborrache un home honrado.
* Quen bebe un pouco, bebe un pouco máis.
Liña 57 ⟶ 59:
* O cuco canta no monte/ e na torre a cigoña,/ o paxariño na xaula/ e o borracho na taberna.
* O cura vendeu, vendeu,/ e non tiña que vender,/ vendeu o rabo da besta/ ¡borrachón! para beber.
* Para cantar e beilar,/ as nenas da Pelengrina;/ para beber a perrita,/ as borrachonas de Elviña. <ref>O colector desta cantiga, Pérez Ballesteros, explica que "''Pelengrina é unha parroquia do Burgo, próxima á Coruña''". Elviña é parroquia próxima á Coruña. Segundo Eladio Rodríguez, a ''perrita'' é unha "''copa de aguardiente de caña, que tomaban en La Coruña los pescadores y marineros en ayunas, para entonar el estómago, al salir a sus faenas. Esta costumbre antigua llamábase 'toma-la perrita', y desapareció en la primera veintena del actual siglo''" (refírese ó século XX).</ref>.
* Sempre suspirei, de moza,/ por un guapo labrador,/ agora tamén o teño/ borrachón e xogador.
 
Liña 68 ⟶ 70:
* Estar coma unha cuba
* Pesarlle a un a cabeza máis cós pés: non terse en pé como consecuencia do estado de embriaguez.
* Ser un borrachelas: dado á bebida, aínda que sen chegar a ser un borracho habitual.
* Pillar unha merluza: castelanismo por coller unha borrachera.
* Ser un borrachelas: dado á bebida, aínda que sen chegar a ser un borracho habitual.
* Te-la lingua grosa: estar bébedo e mostrar dificultades na fala.
 
Liña 75 ⟶ 77:
 
====Emborracharse====
A acción de emborracharse recibe en [[Galicia]] numerosas denominacións, descritivas ou [[eufemismo|eufemísticas]], como veremos tamén cos termos ''borracheira'' e ''borracho''. Nesta sinonimia tan ampla inflúen tamén os distintos graos que se poden presentar, desde o resultante do consumo de pequenas cantidades, que causan ''contenteira'', ata a borracheira absoluta. Inclúense tamén algúns castelanismos que, por razóns eufemísticas, adoitan utilizarse para referirse a determinados feitos como este, sexuais ou escatolóxicos:
* Aballoarse, acamballarse, achisparse, afumarse, embebedarse, embriagarse, empiparse, encherse, enchisparse.
 
Liña 82 ⟶ 84:
 
Coa palabra ''borracho'' e ''borracha'' desígnanse tamén outras realidades:
* Borracho:
** Borracho: diseDise dalgúns froitos, como o [[melocotón]] ou pexego, de polpa de cor do [[viño]] tinto (''pexego borracho'').
* Borracho:* Denominación recibida por diferentes especies de [[peixe]]s do xénero ''Trigla'' (''T. lucerna'', ''T. cuculus'', ''T. gurnardus'', ''T. hirundo''), tamén coñecidos como aretes ou [[escacho]]s. O nome vénlles da súa coloración avermellada.
* Borracha: bota para o viño.
* Borracha: [[buxaina]].
* Borracha: denominación de distintos moluscos gasterópodos mariños, como a ''Aplysia punctata'', semellante a unha lesma de gran tamaño (tamén se chaman [[lebre de mar|lesmas de mar]]), que deitan unha tinta de cor violácea escura.
** Borracha: botaBota para o viño.
* Borracha: peixe tamén denominado [[choupa]] (''Spondyliosoma cantharus''), chamado así polas manchas que presenta no seu corpo, que semellan ás que deixa o viño tinto na roupa.
** Borracha: denominaciónDenominación de distintos moluscos[[molusco]]s gasterópodos mariños, como a ''Aplysia punctata'', semellante a unha lesma de gran tamaño (tamén se chaman [[lebre de mar|lesmas de mar]]), que deitan unha tinta de cor violácea escura.
* Borracha: [[buxaina]].
** Borracha: peixePeixe tamén denominado [[choupa]] (''Spondyliosoma cantharus''), chamado así polas manchas que presenta no seu corpo, que semellan ás que deixa o viño tinto na roupa.
** [[Buxaina]].
 
Co nome de ''borrachiños'' desígnase:
* osOs froitos do [[érbedo]] (denominación recollida no este de Lugo e concellos galegofalantes de Asturias, como [[Navia, Asturias|Navia]] ou [[Coaña]], e do [[O Bierzo|Bierzo]]; en [[Santander]]: ''borrachos''). O seu consumo, en ben maduros, producen síntomas similares á borracheira.
* Uns bizcoitos ou chulas feitas con [[pan]] mollado en viño ou xerez, salferidas de [[azucre]]. Cómense como sobremesa.
 
====Borracheira====
* Asturiana, bebedeira, bebedela, borrachea, cagallón, calcada, candonga, candorga, carena, carpanta, carrada, chea, chispa, coello, cogorza, curda, ebriedade, embriaguez, filomena, gaita, galumera, jesusa, larada, lona, lorbaga, lupanda, merda, merluza, mona, pea, pedo, pelica, petenera, raposa, talanguera, talanquera, taranqueira, tallada, temulencia, toalla, tralla, tranca, trompa, trusca, turca.
 
Tamén recibe o nome de ''borracheira'' unha planta gramínea, taménmáis chamadacoñecida como [[xoio]] (''Lolium temulentum'', en castelán ''cizaña''), que crece entre nosos campos de [[trigo]] ou [[cebada]] e produce unha espiga cuns grans ricos en ''temulina'', substancia que, mesturada coa fariña, fai que o pan feito con ese cereal contaminado con estoutra gramínea produza vértixes e alteracións semellantes a unha borracheira.
 
==Notas==
Liña 113 ⟶ 117:
* LEIRO LOIS, Adela (dir.): ''Cambados: a tradición oral''. Colexio Público Castrelo, Cambados 1986.
* MOREIRAS SANTISO, Xesús: ''Os mil e un refrás galegos do home''. Ed. do autor. Lugo 1977.
* NOIA CAMPOS, Camiño, e outros: ''Diccionario de sinónimos da lingua galega''. Galaxia, Vigo 1997.
* PÉREZ BALLESTEROS, José: ''Cancionero popular gallego y en particular de la provincia de la Coruña'' 1885-1886; reed. facs. Akal, Madrid 1979.
* RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio: ''Diccionario enciclopédico gallego-castellano''. Galaxia, Vigo 1958-1961.
* VALLADARES NÚÑEZ, Marcial: en ''[[Diccionario de Diccionarios]]''
* VARIOS: ''Diccionario normativo galego-castelán''. Galaxia, Vigo 1992.
* VARIOS: ''Diccionario Xerais da lingua''. Xerais, Vigo 1988.