Coello: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
Lameiro (conversa | contribucións)
engado algo de cultura popular galega
Liña 9:
{{Taxonomia-binomial-animal |NOME_CIENTIFICO= Oryctolagus cuniculus }}
{{Taxonomia-fin}}
O '''coello''' (''Oryctolagus cuniculus'') é un [[mamífero]] [[lagomorpha|lagomorfo]], da familia dos [[Leporidae|LeporídeosLepóridos]], que existe noen estado selvaxesalvaxe, habendo tamén moitas subspecies domesticadasdomésticadas en case todo o planeta. Útil ás persoas pola súa carne, usada como [[alimento]], e pola [[pel]], usada para confeccionar [[vestuario]]. Hai unha crenza popular que di que oa pata de coello é un [[amuleto]] de boa sorte. Hoxe en día é tamén frecuente as persoas criarencriar coellos como animais de compañía.
 
Os coellos distínguense das [[lebre]]s por seren [[altricial|altriciais]].
 
O tamaño dos coellos é variábel. Como todos os lagomorfos, posúen catro [[incisivo]]s na mandíbula superior e dous na inferior que medran continuamente durante a súa vida. Nisto diferéncianse dos [[roedor]]es, que posúen dous incisivos tanto na superior como na inferior. Os coellos teñen orellas longas, patas posteriores grandes e colas pequenas e suaves. Desprázanse saltando, para o que utilizan as súas poderosas patas posteriores. Para facilitar o movemento rápido estas se achan revestidas dunha coberta grosa de pel que amortece o impacto dos pulos rápidos. Os catro dedos posteriores son longos e están unidos por unha membrana que evita que se separen nos saltos. Posúen cinco dedos nas patas posteriores. Dependendo da especie poden atinxir unha velocidade de 15-20 m/s. Os coellos novos ([[cazapos]], [[cazapellos]] ou [[láparos]]) parecen "camiñar" en vez de saltar.
 
Os coellos escavan redes de túneistúneles, ou [[tobos]] ou [[coelleiras]], nas que permanecen a maior parte do tempo.
 
===O Coellocoello na cultura===
O coello é un animal presente na cultura popular como símbolo de fertilidade e asociado tamén á [[Pascua]]. Polo seu carácter de animal de presa parece que se presta como símbolo da inocencia e do ser que non desexa mal para outros. Ademais, utilízase con frecuencia como símbolo de [[sexualidade]] con xogos, baseada precisamente na imaxe de inocencia xunto coa súa reputación como enxendrador (como o logotipo da revista [[Playboy]]).
 
Tamén é un arquetipo popular todo trampulleiro, que utiliza o seu enxeño para vencer os seus inimigos, como aparece nas [[fábula]]s centroeuropeas e nano personaxe de [[Bugs Bunny]]. Ademais deste último, teñen aparecido moitos outros coellos [[antropomórfico]]s na literatura, como o ''Coello Branco'' das ''[[Aventuras de Alicia no País das Marabillas]]'' de [[Lewis Carroll]] e nas novelas de [[Beatrix Potter]].
 
Un dos doce animais do [[Zodíaco chinés]] é un coello.
Liña 26:
Disque as patas de coellos traen sorte, polo que se levan como [[amuleto]].
 
Na tradición [[Xapón|xaponesa]], os coellos viven na [[Lúa]], onde fan ''[[mochi]]'', un petisco a base de [[arroz]]. Esta idea parte da interpretación visual dos [[mar da lúa|mares da lúa]] como un coello de pé nas puntas dos pés mirando cara a esquerda e traballando cunha manteigueira.
 
===O coello na cultura popular galega===
{{AP|O coello na cultura popular galega}}
En [[Cambados]], para cura-la ''decipla'' (erisipela), untan a parte enferma con sangue de coello. Tamén se cre que se unha muller [[xestación|embarazada]] come carne de lebre ou de coello, o meniño dormirá despois cos ollos abertos.
 
* Cada coello no seu tobo arránxase de calquer modo.
* ¡Inda o demo ten cara de coello!
* Labrego cazador, coellos na cociña e fame no comedor.
* O coello, por san Xoán, e a perdís por Navidá.
* Ó abade vello, polos e coello.
* Ó coello fuxido, consello vido.
* Se os coellos morreran con palabras, cantos matabas.
 
<gallery>