Escitas
Os escitas[1] (do grego Σκύθης, Σκύθοι), tamén coñecidos como Scyth, Saka, Sakae, Iskuzai ou Askuzai, foron un antigo pobo nómade de Eurasia, que habitaba a rexión de Escitia. Os escitas clásicos dominaron a estepa póntica desde aproximadamente o século VII ata o século III a.C.[2] Tamén se lles adoita chamar escitas pónticos, escitas europeos ou escitas occidentais.[3][4] Formaban parte dunha cultura escita máis ampla, que se estendía pola estepa euroasiática.[5][6] Nun sentido máis amplo, escita tamén se utilizou para designar todos os primeiros nómades euroasiáticos,[6] aínda que a validez desta terminoloxía é controvertida.[5] Segundo Di Cosmo, serían preferibles outros termos como "nómades temperáns".[7] Os membros orientais das culturas escitas adoitan designarse especificamente como Sakas.[8]
Crese que os escitas eran de orixe iraniana.[9] Falaban unha lingua da rama escita das linguas iranianas,[10] e practicaban unha variante da antiga relixión iraniana.[11] Entre os primeiros pobos que dominaron a guerra montada,[12] os escitas substituíron os cimerios como a potencia dominante na estepa póntica no século VIII a.C.[13] Durante este tempo eles e os pobos afíns chegaron a dominar toda a estepa euroasiática desde as montañas dos Cárpatos no oeste ata a meseta de Ordos no leste,[14][15] creando o que se chamou o primeiro imperio nómade de Asia Central.[13][16] Con base na actual Ucraína e no sur de Rusia, chamáronse 'Scoloti e foron dirixidos por unha aristocracia guerreira nómade coñecida como os escitas reais.
No século VII a.C., os escitas cruzaron o Cáucaso e atacaron con frecuencia o Oriente Medio xunto cos cimerios, tendo un papel importante no desenvolvemento político da rexión.[13][16] Arredor de 650-630 a.C., os escitas dominaron brevemente os medos da meseta iraniana occidental,[17][18] estendendo o seu poder ata as fronteiras de Exipto.[12] Despois de perder o control sobre Media, continuaron intervindo nos asuntos do Oriente Medio, desempeñando un papel fundamental na destrución do Imperio Asirio na batalla de Nínive no 612 a.C. Posteriormente, os escitas participaron en frecuentes conflitos co Imperio Aqueménida e sufriron unha importante derrota contra Macedonia no século IV a. C.[12] e foron posteriormente conquistados gradualmente polos sármatas, un pobo iraniano relacionado que vivía ao seu leste.[19] A finais do século II a.C., Mitrídates VI capturou a súa capital na Neapolis escita en Crimea e os seus territorios incorporáronse ao reino do Bósforo.[11] Naquela época xa estaban helenizados. No século III d.C., os sármatas e os últimos restos dos escitas estaban dominados polos alanos e estaban sendo abrumados polos godos. A comezos da idade media, os escitas e os sármatas foran en gran parte asimilados e absorbidos polos primeiros eslavos.[20][21] Os escitas foron fundamentais na etnoxénese dos osetios, que se cre que descenden dos alanos.[22]
Os escitas tiveron un papel importante na Ruta da Seda, unha vasta rede comercial que conecta Grecia, Persia, a India e a China, contribuíndo quizais á prosperidade desas civilizacións.[23] Os traballadores metálicos establecidos fabricaron obxectos decorativos portátiles para os escitas. Estes obxectos sobreviven principalmente en metal, formando unha arte escita distintiva.[24]
O nome dos escitas sobreviviu na rexión de Escitia. Os primeiros autores continuaron empregando o termo "escita", aplicándoo a moitos grupos alleos aos escitas orixinais, como hunos, godos, turcos, ávaros, kházaros e outros nómades sen nome.[11][25]
Notas editar
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para escita.
- ↑ Dandamayev 1994, p. 37; Cernenko 2012, p. 3; Melykova 1990, pp. 97–98; Ivantchik 2018; Sulimirski 1985, pp. 149–153; Sulimirski & Taylor 1991, p. 547; West 2002, pp. 437–440; Jacobson 1995, pp. 36–37; Di Cosmo 1999, p. 924; Rice, Tamara Talbot. "Central Asian arts: Nomadic cultures". Encyclopædia Britannica Online. Consultado o 4 de outubro de 2019.
- ↑ Jacobson, Esther (1995). The Art of the Scythians: The Interpenetration of Cultures at the Edge of the Hellenic World (en inglés). BRILL. ISBN 978-90-04-09856-5.
- ↑ Cunliffe, Barry (26 de setembro de 2019). The Scythians: Nomad Warriors of the Steppe (en inglés). Oxford University Press. p. 42. ISBN 978-0-19-255186-3.
- ↑ 5,0 5,1 Ivantchik 2018
- ↑ 6,0 6,1 Unterländer, Martina (3 de marzo de 2017). "Ancestry and demography and descendants of Iron Age nomads of the Eurasian Steppe". Nature Communications 8: 14615. Bibcode:2017NatCo...814615U. PMC 5337992. PMID 28256537. doi:10.1038/ncomms14615.
- ↑ Di Cosmo 1999, p. 891
- ↑ Kramrisch, Stella. "Central Asian Arts: Nomadic Cultures". Encyclopædia Britannica Online. Consultado o 1 de setembro de 2018.
- ↑ Ivantchik 2018; Harmatta 1996, p. 181; Sulimirski 1985, pp. 149–153; West 2002, pp. 437–440; Rolle 1989, p. 56; Rostovtzeff 1922, p. 13; Minns 2011, p. 36
- ↑ Davis-Kimball, Bashilov & Yablonsky 1995, p. 91; Melykova 1990, pp. 97–98; Melykova 1990, p. 117; Sulimirski 1985, pp. 149–153; Jacobson 1995, pp. 36–37
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Harmatta 1996, pp. 181–182
- ↑ 12,0 12,1 12,2 "Scythian". Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, Inc. Consultado o 4 de outubro de 2019.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Hambly, Gavin. "History of Central Asia: Early Western Peoples". Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, Inc. Consultado o 4 de outubro de 2019.
- ↑ Beckwith 2009, p. 117
- ↑ Beckwith 2009, pp. 377–380
- ↑ 16,0 16,1 Beckwith 2009, p. 11
- ↑ Young, T. Cuyler. "Ancient Iran: The kingdom of the Medes". Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, Inc. Consultado o 4 de outubro de 2019.
- ↑ Beckwith 2009, p. 49
- ↑ "Sarmatian". Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, Inc. Consultado o 4 de outubro de 2019.
- ↑ Brzezinski & Mielczarek 2002, p. 39
- ↑ Mallory & Adams 1997, p. 523
- ↑ Davis-Kimball, Bashilov & Yablonsky 1995, p. 165
- ↑ Beckwith 2009, pp. 58–70
- ↑ "Scythian art". Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, Inc. Consultado o 4 de outubro de 2019.
- ↑ Dickens 2018, p. 1346
Véxase tamén editar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Escitas  |
Bibliografía editar
- Beckwith, Christopher I. (2009). Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-2994-1.
- Cernenko, E. V. (2012). The Scythians 700–300 BC. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-78096-773-8.
- Dandamayev, Muhammad (1994). "Media and Achaemenid Iran". En Harmatta, János Harmatta. History of Civilizations of Central Asia: The Development of Sedentary and Nomadic Civilizations, 700 B. C. to A. D. 250 1. UNESCO. pp. 35–64. ISBN 9231028464.
- Davis-Kimball, Jeannine; Bashilov, Vladimir A.; Yablonsky, Leonid T. (1995). Nomads of the Eurasian Steppes in the Early Iron Age. Zinat Press. ISBN 978-1-885979-00-1.
- Di Cosmo, Nicola (1999). "The Northern Frontier in Pre-Imperial China (1,500 – 221 BC)". En Loewe, Michael; Shaughnessy, Edward L. The Cambridge History of Ancient China: From the Origins of Civilization to 221 BC. Cambridge University Press. pp. 885–996. ISBN 0-521-47030-7.
- Harmatta, János (1996). "The Scythians". En Herrmann, Joachim; Zürcher, Erik. History of Humanity: From the seventh century B.C. to the seventh century A.D. 3. UNESCO. pp. 181–182. ISBN 923102812X.
- Ivantchik, Askold (April 25, 2018). "Scythians". Encyclopædia Iranica.
- Jacobson, Esther (1995). The Art of the Scythians: The Interpenetration of Cultures at the Edge of the Hellenic World. BRILL. ISBN 9004098569.
- Melykova, A. I. (1990). "The Scythians and Sarmatians". En Sinor, Denis. The Cambridge History of Early Inner Asia 1. Cambridge University Press. pp. 97–117. ISBN 978-1-139-05489-8.
- Minns, Ellis Hovell (2011). Scythians and Greeks: A Survey of Ancient History and Archaeology on the North Coast of the Euxine from the Danube to the Caucasus. Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-02487-7.
- Rolle, Renate (1989). The World of the Scythians. University of California Press. ISBN 0-520-06864-5.
- Rostovtzeff, Michael (1922). Iranians & Greeks In South Russia. Clarendon Press.
- Sulimirski, T. (1985). "The Scyths". En Gershevitch, I. The Cambridge History of Iran: The Median and Achaemenian Periods 2. Cambridge University Press. pp. 149–199. ISBN 978-1-139-05493-5.
- Sulimirski, T.; Taylor, T. (1991). "The Scythians". En Boardman, John; Edwards, I. E. S.; Sollberger, E.; Hammond, N. G. L. The Cambridge Ancient History: The Assyrian and Babylonian Empires and Other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries BC 3 (2 ed.). Cambridge University Press. pp. 547–590. ISBN 978-1-139-05429-4.
- West, Stephanie (2002). "Scythians". En Bakker, Egbert J.; de Jong, Irene J. F.; van Wees, Hans. Brill's Companion to Herodotus. Brill. pp. 437–456. ISBN 978-90-04-21758-4.