Eleccións xerais de España de 1931
A primeira volta das eleccións xerais de España de 1931 ou eleccións a Cortes Constituíntes de 1931 celebrouse o 28 de xuño de 1931. A segunda volta prolongouse, con diversas eleccións parciais, entre o 19 de xullo e o 8 de novembro. Tiveron lugar pouco despois da proclamación da Segunda República Española co fin de elaborar unha nova constitución. A elas concorreron, por unha banda a Conxunción Republicano-Socialista, composta polo PSOE, os radicais de Lerroux, os radicalsocialistas, a Dereita Liberal Republicana de Alcalá-Zamora e a Acción Republicana de Azaña, aínda que cada partido concorría co seu propio programa. A dereita antirrepublicana concorreu dividida e non presentou candidaturas en parte das circunscricións.
 Eleccións xerais de España de 1931 | |
|---|---|
| Data | 28 de xuño de 1931  |
| Tipo | Eleccións xerais en España |
| Cargo elixido | deputado nas Cortes republicanas |
| Resultado electoral
| |
← 1923  1933
→ | |
_01.jpg)
As eleccións deron un triunfo rotundo á Conxunción Republicano-Socialista. A dereita e o centro republicanos (coa excepción dos radicais) quedaban reducidos a un papel testemuñal, en tanto que a dereita monárquica sufría un serio revés. Como resultado a maioría das esquerdas no Parlamento (nucleada en torno a socialistas, radicalsocialistas e Acción Republicana, posto que radicais e progresistas abandonaron pronto a coalición) deu lugar ao denominado bienio reformista entre os anos 1931 e 1933.
Lei electoral editar
Por Decreto de 3 de xuño de 1931 convocáronse as eleccións para o 28 de xuño e estableceuse que as Cortes Constituíntes estarían compostas por unha soa Cámara elixida por sufraxio universal exclusivamente masculino e que a apertura das súas sesións tería lugar no Palacio do Congreso o día 14 de xullo (aniversario da toma da Bastilla que en 1789 deu inicio á Revolución Francesa).
As Cortes decláranse investidas co máis amplo poder constituínte e lexislativo. Ante elas, axiña que queden constituídas, resignará os seus poderes o Primeiro Goberno Provisional da Segunda República Española, e fora cal fora o acordo das Cortes, dará conta dos seus actos.
As eleccións celebraríanse segundo a lei de 1907, amplamente modificada polo Decreto de 8 de maio de 1931. Mediante este decreto substituíase a elección uninominal en pequenas circunscricións, pola elección por lista e provincia (ou cidade maior de 100.000 habitantes: Madrid, Barcelona, Valencia, Bilbao, Sevilla, Zaragoza, Málaga, Córdoba, Granada e Murcia), mediante un sistema mixto entre maioritario e proporcional, que concedía unha ampla curmá á candidatura máis votada, reservando un certo número de postos á minoritaria. A candidatura maioritaria obtiña o 80% dos escanos en xogo, a condición de que obtivese máis do 20% dos votos emitidos, reservándose o 20% restante ás minorías.[1] Ademais de substituír os pequenos distritos uninominais, un sistema que deixaba "ancha canle á coacción caciquil", polas circunscricións provinciais e das cidades de máis 100.000 habitantes, a modificación da lei electoral de 1907 tamén estableceu que as mulleres e os sacerdotes puidesen presentarse como candidatos e que se rebaixase a idade mínima para votar de 25 a 23 anos. Tamén se derrogou o polémico artigo 29 da Lei de 1907 que proclamaba elixidos aos candidatos dos distritos nos que só se presentou unha candidatura, unha artimaña profusamente utilizada na fraude electoral institucionalizada da Restauración.[2]
Composición do Congreso dos Deputados tralas eleccións editar
Resultados nas circunscricións galegas editar
- Artigo principal: Eleccións a Cortes Constituíntes de 1931 en Galicia.
A Coruña 
editar
16 escanos a elixir. Os 12 da maioría obtívoos a coalición entre FRG e PSOE, mentres os 4 da minoría ían parar á lista de galeguistas independentes.
- Santiago Casares Quiroga, FRG, 88.470 votos.
- Antonio Rodríguez Pérez, FRG, 75.498 votos.
- Ramón Beade Méndez, PSOE, 69.164 votos.
- Salvador de Madariaga Rojo, FRG, 68.783 votos.
- Alejandro Rodríguez Cadarso, FRG (independente), 68.741 votos.
- Antón Vilar Ponte, FRG, 68.089 votos.
- Edmundo Lorenzo Santiago, PSOE, 67.794 votos.
- Ramón María Tenreiro Rodríguez, FRG, 65.266 votos.
- Emilio González López, FRG, 64.048 votos.
- José Mareque Santos, PSOE, 56.486 votos.
- Ramón Suárez Picallo, FRG, 55.054 votos.
- José Reino Caamaño, republicano independente, 47.258 votos.
- Roberto Nóvoa Santos, FRG, 44.953 votos.
- Luís Cornide Quiroga, galeguista independente, 44.705 votos.
- Benito Blanco-Rajoy, galeguista independente, 43.378 votos.
- Leandro Pita Romero, galeguista independente, 43 181 votos.
Lugo 
editar
10 escanos a elixir. Na primeira votación, declarada nula, impúxose a coalición entre PRR e DLR á lista FRG-PSOE, volvendo facelo na repetición dos comicios do 23 de agosto: os 8 escanos da maioría para PRR-DLR e os 2 da minoría para a coalición galeguista e socialista.
- Gerardo Abad Conde, PRR, 48.660 votos.
- Sergio Andio Pérez, FRG, 36.393 votos. O 21 de xullo de 1931 foi acordada a nulidade da elección. Substituído por Francisco Javier Elola (PRR) con 31.910 votos.
- Manuel Becerra Fernández (PRR) ocupa o escano de Luís Peña Novo, ao obter 40 865 votos na elección parcial de 23 de agosto de 1931. O 2 de outubro de 1933 cesa no cargo de deputado por ser nomeado Subsecretario de Obras Públicas.
- Ubaldo Azpiazu y Artazu, PRR.
- José Lladó Vallés, independente.
- Enrique Gómez Jiménez, DLR.
- Luis Recasens Siches, DLR.
- Rafael Vega Barrera, PRR.
- Manuel Portela Valladares, PARA.
- Daniel Vázquez Campo, FRG.
Pontevedra 
editar
12 escanos a elixir: 7 para a coalición FRG-PRR-DLR, 4 para o PSOE e 1 para os galeguistas independentes.
- Emiliano Iglesias Ambrosio, PRR, 53.738 votos.
- Enrique Heraclio Botana Pérez, PSOE, 53.037 votos.
- Alejandro Otero Fernández, PSOE, 50.411 votos.
- Joaquín Poza Juncal, FRG, 50.114 votos.
- Manuel Varela Radío, FRG (independente), 48.504 votos.
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall, FRG, 48.260 votos.
- Eugenio Arbones Castellanzuelo, PSOE, 44.293 votos.
- José Gómez Osorio, PSOE, 44.001 votos.
- Laureano Gómez Paratcha, FRG, 43.924 votos.
- José López Varela, PRR, 21.544 votos.
- Alfonso Rodríguez Castelao, galeguista independente, 19.571 votos.
- Ramón Salgado Pérez, PRR, 19.139 votos.
Ourense 
editar
9 escanos a elixir: 5 foron obtidos pola Conxunción Republicano-Socialista, 3 pola coalición republicana e galeguista e 1 polos monárquicos.
- Luis Fábrega Coello, PRR, 41.327 votos.
- Basilio Álvarez Rodríguez, PRR, 38.420 votos.
- Ramón Otero Pedrayo, Partido Nazonalista Republicán de Ourense, 35.443 votos.
- Alfonso Pazos Cid, republicano independente, 31.464 votos.
- Justo Villanueva Gómez, PRR, 30.714 votos.
- Manuel Martínez Risco y Macías, AR, 29.761 votos.
- José Calvo Sotelo, Unión Monárquica Nacional, 27.493 votos.
- Alfonso Quintana Pena, PSOE, 26.647 votos.
- Manuel García Becerra, PRRS, 26.426 votos.
Notas editar
- ↑ Los Estatutos de Autonomía y las elecciones a Constituyentes. Manuel Tuñón de Lara, La España del siglo XX, Laia, Barcelona, 1981, págs. 314-315. (en español). 1981.
- ↑ Juliá, Santos (2009). La Constitución de 1931 (en castelán). Madrid: Iustel. pp. 34–36. ISBN 978-84-9890-083-5.