Dinastía Qing

A dinastía Qing (pronunciado 'ching' /tɕʰíŋ/; chinés: 清朝 W-G Ch'ing Ch'ao, PY Qīng Cháo), oficialmente Gran Qing (chinés: 大清; Dà Qīng), ou Estado do Gran Qing (manchú: ᡩᠠᡳᠴᡳᠩ ᡤᡠᡵᡠᠨ Daicing Gurun), tamén chamado Imperio Qing ou dinastía manchú, foi a derradeira dinastía imperial chinesa, gobernando o actual país entre os anos 1644 e 1912. Foi precedida pola dinastía Ming e sucedida pola República da China. O imperio multicultural Qing durou case tres séculos e formou a base territorial para o Estado chinés moderno.

清朝 Imperio do Gran Quing
← 1644–1912 →
Bandeira de Dinastía Qing Bandeira
Localización de Dinastía Qing Imperio do Gran Quing.
Capital	Pequín
Lingua	Lingua oficial: Mandarín Manchú Tibetano Mongol Uyghur outras
Relixión	Taoísmo Confucianismo Budismo Relixión tradicional chinesa Lamaísmo
Goberno	Monarquía absoluta
Emperador (皇帝)
• 1626 – 1643	Hung Taiji
• 1908 – 1912	Puyi
Historia
• Batalla de Pequín	1644
Superficie
• 1740	13,150,000 km²
• 1790	14,700,000 km²
Poboación
• 1740 est.	140,000,000
Densidade	10,6/km²
• 1776 est.	268,238,000
• 1790 est.	301,000,000
Densidade	20,5/km²

A dinastía foi fundada polo clan Jurchen de Aisin-Gioro no que hoxe é o noroeste da China (tamén coñecida coma Manchuria), onde a principios do século XVII estableceron un estado multi-étnico con capital en Mukden. En 1644, aproveitando a debilidade da dinastía Ming a consecuencia da revolta de Li Zicheng, o xeneral manchú Dorgon cruzou con axuda chinesa a Gran Muralla e invadiu China, capturando Pequín en 1645. Dorgon proclamou ao seu sobriño Shunzhi emperador da China, o que deu comezo ao goberno dos Qing sobre toda a China. A pacificación completa da China acadouse arredor de 1683 baixo o emperador Kangxi. Establecida orixinalmente coma a derradeira dinastía Jin (chinés simplificado: 后金, chinés tradicional: 後金, pinyin: hòu jīn) Amaga Aisin Gurun en 1616, cambiou o seu nome a Qing, que significa claro ou traslúcido en 1636. En 1644 Pequín foi saqueada por unha coalción de forzas rebeldes liderada por Li Zicheng, un oficial Ming. O derradeiro emperador Ming Chongzhen suicidouse cando caeu a cidade, marcando o remate oficial da dinastía. Daquela, os manchús aliáronse co xeneral Ming Wu Sangui e tomaron o control de Pequín e derrubaron a curta Dinastía Shun.

A pesar de que os manchús foron conquistadores estranxeiros, adoptaron rapidamente as tradicionais regras e costumes de goberno confucianas e terminaron por gobernar na mesma liña das dinastías nativas anteriores. A dinastía consolidou o seu control sobre a China rapidamente, e alcanzou o seu máximo apoxeo durante o reinado do emperador Qianlong (r.1735-1796), tras o cal iniciou un progresivo declive.

Durante o reinado dos primeiros emperadores Qing, China viviu unha etapa de estabilidade interna e de crecemento demográfico, territorial e económico sen precedentes. As conquistas de Qianlong expandiron o imperio Qing por Asia Central, dobrando o tamaño do mesmo. A poboación aumentou duns 130 a uns 400 millóns de habitantes, pero os impostos e os ingresos do goberno, fixados a niveis moi baixos, estancaronse, o que a comezos do século XIX conduciu a unha crise fiscal. O crecemento territorial e demográfico, afectado pola falta de recursos fiscais do goberno, sobrecargaron a habilidade do mesmo para controlar eficazmente o vasto territorio da China. A corrupción fíxose endémica; sucesivas rebelións puxeron a proba a lexitimidade do goberno, e as elites gobernantes foron incapaces de responder de forma eficaz aos crecentes cambios no panorama mundial, onde as potencias occidentais demandaban con cada vez máis insistencia a apertura comercial da China.

Despois da Primeira Guerra do Opio (1839-1842), as potencias occidentais impuxeron tratados desiguais, libre comercio, extraterritorialidade e portos baixo control estranxeiro. A rebelión Taiping (1850-1864) e a revolta de Dungan (1862-1877) en Asia Central provocaron a morte duns 20 millóns de persoas, a maioría delas en fames negras causadas pola guerra. Tras a Segunda Guerra do Opio (1856-1860), as potencias occidentais obrigaron a China a reformarse parcialmente, e axudaron ao goberno Qing a pacificar as súas rebelións internas. A pesar destes desastres, na Restauración Tongzhi da década de 1860, as elites han uníronse en defensa da orde confuciana e dos gobernantes Qing. As ganancias iniciais do Movemento de Fortalecemento Propio perdéronse na primeira guerra sino-xaponesa de 1895, na cal os Qing perderon a súa influencia sobre Corea e a posesión de Taiwán. Os Qing trataron de reorganizar as súas forzas armadas, pero a ambiciosa reforma dos Cen Días de 1898 foi rexeitada nun golpe de estado pola emperatriz viúva Cixi, líder da facción conservadora do goberno. Cando a loita por concesións por parte de potencias estranxeiras desencadeou o levantamento dos bóxers, as potencias estranxeiras interviñeron militarmente na China de novo; Cixi declaroulles a guerra, o que levou á derrota e á fuxida da corte imperial a Xi'an.

Tras asinar o Protocolo Bóxer en 1900, o goberno imperial Qing iniciou reformas fiscais e administrativas sen precedentes, que incluíron eleccións, un novo código legal e a abolición do milenario sistema de exames. Sun Yat-sen e outros revolucionarios competiron cos monárquicos reformistas como Kang Youwei e Liang Qichao para transformar o Imperio Qing nunha nación moderna. Despois da morte de Cixi e do emperador Guangxu en 1908, a facción conservadora da corte tratou de obstruir as reformas. O levantamento de Wuchang o 11 de outubro de 1911 conduciu á Revolución de Xinhai. O último emperador, Puyi, abdicou o 12 de febreiro de 1912, dando fin ao Imperio e terminando con máis de 2.000 anos de tradición imperial chinesa.

Nomes

Nurhaci declarouse o "Khan brillante" do estado Jin (literalmente «ouro»; coñecido na historiografía chinesa como o «Jin posterior») en honra tanto á dinastía Jin dirixida polos jurchen do século XII-XIII como ao seu clan Aisin-Gioro (Aisin é manchú para os chineses 金 (jīn, «ouro»)). O seu fillo Hong Taiji renombró a dinastía Gran Qing en 1636. Hai explicacións contraditorias sobre o significado de Qīng (literalmente, «claro» ou «puro»). O nome pode ser seleccionado en reacción ao nome da dinastía Ming (明), que consiste nos caracteres chineses para «sol» (日) e «lúa» (月), ambos os asociados co elemento lume do sistema zodiacal chinés. O carácter Qīng (清) componse de «auga» () e «azul» (青), ambos os asociados co elemento auga. Esta asociación xustificaría a conquista de Qing como a derrota do lume pola auga. As imaxes de auga do novo nome tamén poden ter connotacións budistas de perspicacia e iluminación e conexións co Bodhisattva Manjusri. O nome manchú daicing, que soa como unha representación fonética de Dà Qīng ou Dai Ching, pode de feito derivarse dunha palabra mongol ᠳᠠᠢᠢᠴᠢᠨ , дайчин que significa «guerreiro». Daicing gurun pode significar "estado guerreiro", un xogo de palabras que só era intelixible para os manchúes e os mongois. Na última parte da dinastía, con todo, incluso os propios manchúes esqueceran este posible significado.

Despois de conquistar «China propia», os manchúes identificaron o seu estado como «China» (中國, Zhōngguó; «Reino Medio»), e referíronse a el como Dulimbai Gurun en manchú (Dulimbai significa «central» ou «medio», gurun significa «nación» ou «estado»). Os emperadores equipararon as terras do estado Qing (incluíndo o nordés da China actual, Xinjiang, Mongolia, o Tíbet e outras áreas) como «China» nos idiomas chinés e manchú, definindo a China como un estado multiétnico e rexeitando o idea de que «China» só significaba áreas Han. Os emperadores Qing proclamaron que tanto os pobos han como os non han eran parte da «China». Usaron «China» e «Qing» para referirse ao seu estado en documentos oficiais, tratados internacionais (como Qing era coñecido internacionalmente como «China» ou «Imperio chino») e asuntos exteriores, e o «idioma chinés» (en manchú: Dulimbai gurun i bithe) incluía chinés, manchú e mongol, e «pobo chinés» (中國之人 Zhōngguó zhī rén; manchú: Dulimbai gurun i niyalma) referíase a todos os temas do imperio. Nas versións en chinés dos seus tratados e os seus mapas do mundo, o goberno de Qing usou «Qing» e «China» indistintamente.

Historia

Nurhaci e a formación do Estado manchú

A dinastía Qing non foi fundada polo pobo han, que constitúen a maioría da poboación chinesa, senón por un pobo agricultor sedentario coñecido como jurchen, un pobo tungusico que vivía na rexión que agora comprende as provincias chinesas de Jilin e Heilongjiang. Os manchús ás veces confúndense cun pobo nómade, pero non o eran.

A rexión que se convertería no estado Manchú foi fundado por Nurhaci, o xefe dunha tribo menor de jurchen, do clan Aisin Gioro, en Jianzhou a principios do século século XVII. É posible que Nurhaci pasase algún tempo nun fogar Han na súa mocidade, e que chegase a dominar as linguas chinesa e mongol, ademais de ler as novelas chinesas Romance dos Tres Reinos (chino tradicional: 三國演義; chino simplificado: 三国演义; pinyin: Sānguó Yǎnyì) e Abeira da auga. Orixinalmente vasalo dos emperadores Ming, Nurhaci embarcouse nunha disputa entre tribos en 1582 que se converteu nunha campaña para unificar ás tribos próximas. Para 1616, consolidara suficientemente a Jianzhou para poder proclamarse Kan do Gran Jin en referencia á dinastía Jurchen anterior. A finais do século século XVI, Nurhaci, orixinalmente un vasalo da dinastía Ming, comezou a organizar as "Oito bandeiras", unidades militares e sociais que incluían elementos de jurchen, Han chinés e mongol. Nurhaci formou os clans jurchen nunha entidade unificada, que renombró como manchús.

Cando os jurchens foron reorganizados por Nurhaci nas Oito bandeiras, moitos clans manchus foron creados artificialmente como un grupo de persoas non relacionadas que fundaron un novo clan manchú (mukun) usando un nome de orixe xeográfica como un topónimo para o seu hala (nome do clan). As irregularidades sobre a orixe do clan jurchen e manchú levaron aos Qing a tratar de documentar e sistematizar a creación de historias para os clans manchú, incluída a fabricación dunha lenda completa sobre a orixe do clan Aisin Gioro ao tomar a mitoloxía do nordés.

Trasladar a súa corte de Jianzhou a Liaodong proporcionou a Nurhaci acceso a máis recursos; tamén o puxo en contacto próximo cos dominios mongois Khorchin nas chairas de Mongolia. Aínda que neste momento a nación mongol, unha vez unida, fragmentarase facía moito tempo en tribos individuais e hostís, estas tribos aínda representaban unha seria ameaza de seguridade para as fronteiras Ming. A política de Nurhaci cara aos khorchines era buscar a súa amizade e cooperación contra os Ming, asegurando a súa fronteira occidental dun poderoso inimigo potencial.

Ademais, o khorchin demostrou ser un aliado útil na guerra, prestando aos jurchenes a súa experiencia como seteiros de cabalería. Para garantir esta nova alianza, Nurhaci iniciou unha política de matrimonios mixtos entre as nobrezas jurchen e khorchin, mentres que os que resistiron atopáronse cunha acción militar. Este é un exemplo típico das iniciativas de Nurhaci que finalmente se converteron na política oficial do goberno Qing. Durante a maior parte do período Qing, os mongois deron asistencia militar aos manchús.

Cabalería manchú cargando contra infantería Ming na batalla de Sarhu en 1619.

Algunhas outras contribucións importantes de Nurhaci inclúen ordenar a creación dunha escritura manchú, baseada na escritura mongol, despois de que a escritura jurchen anterior fora esquecida (derivouse da khitan e do chinés). Nurhaci tamén creou o sistema administrativo civil e militar que finalmente se converteu nas Oito bandeiras, o elemento definitorio da identidade manchú e a base para transformar as tribos jurchen libremente tecidas nunha nación.

Un mapa italiano de 1682 que mostra o "Reino dos Nüzhen" ou os "tártaros Jin".

Dous anos máis tarde, Nurhaci anunciou o manifesto dos "Sete agravios" e renunciou abertamente á soberanía do señorío Ming para completar a unificación daquelas tribos jurchen aínda aliadas co emperador Ming. Despois dunha serie de batallas exitosas, trasladou a súa capital de Hetu Ala a cidades Ming capturadas sucesivamente máis grandes en Liaodong: primeiro Liaoyang en 1621 e logo Shenyang (Mukden) en 1625. Ademais, os Khorchin demostraron ser un aliado útil na guerra, prestando aos Jurchen a súa experiencia como arqueiros de cabalería. Para garantir esta nova alianza, Nurhaci iniciou unha política de matrimonios mixtos entre as nobrezas Jurchen e Khorchin, mentres que os que se resistiron atopáronse cunha acción militar. Este é un exemplo típico das iniciativas de Nurhaci que finalmente se converteron en política oficial do goberno Qing. Durante a maior parte do período Qing, os mongois prestaron asistencia militar aos manchús.

Emperadores da dinastía qing

A emperatriz Cixi

Nome dado1	Nome Póstumo2 (forma curta) Chinés, Manchú	Nome do Templo2	Nome Reinado Chinés, Manchú	Anos Reinado	Nome polo que é coñecido
Nurhaci 努爾哈赤 pinyin: Nǔ'ěrhāchì	Gāodì 高帝 Dergi hūwangdi	Tàizǔ 太祖	Tiānmìng 天命 Abkai fulingga	1616-16263	Nurhaci
Hong Taiji4 皇太極 pinyin: Huángtàijí	Wéndì 文帝 Genggiyen su hūwangdi	Tàizōng 太宗	Tiāncōng 天聰 Abkai sure 1627-1636; Chóngdé 崇德 Wesihun erdemungge 1636-1643	1626-1643	Hung Taiji
Fúlín 福臨	Zhāngdì 章帝 Eldembure hūwangdi	Shìzǔ 世祖	Shùnzhì 順治 Ijishūn dasan	1643-16615	Shunzhi
Xuányè 玄燁	Réndì 仁帝 Gosin hūwangdi	Shèngzǔ 聖祖	Kāngxī 康熙 Elhe taifin	1661-1722	Kangxi
Yìnzhēn 胤禛	Xiàndì 憲帝 Temgetulehe hūwangdi	Shìzōng 世宗	Yōngzhèng 雍正 Hūwaliyasun tob	1722-1735	Yongzheng
Hónglì 弘曆	Chúndì 純帝 Yongkiyangga hūwangdi	Gāozōng 高宗	Qiánlóng 乾隆 Abkai wehiyehe	1735-1796 (muerto 1799)6	Qianlong
Yóngyǎn 顒琰	Ruìdì 睿帝 Sunggiyen hūwangdi	Rénzōng 仁宗	Jiāqìng 嘉慶 Saicungga fengšen	1796-1820	Jiaqing
Mínníng 旻寧	Chéngdì 成帝 Šanggan hūwangdi	Xuānzōng 宣宗	Dàoguāng 道光 Doro eldengge	1820-1850	Daoguang
Yìzhǔ 奕詝	Xiǎndì 顯帝 Iletu hūwangdi	Wénzōng 文宗	Xiánfēng 咸豐 Gubci elgiyengge	1850-1861	Xianfeng
Zǎichún 載淳	Yìdì 毅帝 Filingga hūwangdi	Mùzōng 穆宗	Tóngzhì 同治 Yooningga dasan	1861-18757	Tongzhi
Zǎitián 載湉	Jǐngdì 景帝 Ambalinggū hūwangdi	Dézōng 德宗	Guāngxù 光緒 Badarangga doro	1875-19087	Guangxu
Pǔyí 溥儀 tamén coñecido como Henry	Non tén 8	Non tén 9	Xuāntǒng 宣統 Gehungge yoso	1908-191210 (falecido en 1967)	Xuantong
1 O nome de familia imperial qing era Aisin Gioro (愛新覺羅 aixin jueluo), pero non era práctica manchú incluír o nome da familia ou do clan no nome persoal dun individuo.
2 Os nomes póstumo e os nomes dos templos foron compartidos habitualmente polo emperadores de diversas dinastías; precédense xeralmente polo nome da dinastía, neste caso qing, para evitar a confusión. Por exemplo, o emperador Qianlong é chamado con frecuencia Qing Gaozong.
3 Nurhaci fundou o Jin (金) ou dinastía tardía de Jin (後金) en 1616, pero foi o seu fillo Hung Taiji quen cambiou o nome da dinastía a qing en 1636. Nurhaci adoptou o nome Tianming do reinado pero os seus títulos qing foron conferidos postumamente.
4 Hung Taiji é chamado erroneamente nalgúns textos históricos Abahai (阿巴海).
5 O emperador Shunzhi foi o primeiro emperador qing que gobernou a China despois da ocupación de Pequín en 1644.
6 O emperador Qianlong retirouse oficialmente en 1796, tomando o título de emperador honorario (太上皇帝). Este era un acto da piedade filial para asegurarse de que non reinaría máis que o seu ilustre avó, o emperador Kangxi. Porén, el continuou a ser a última autoridade ata a súa morte en 1799, en que o seu fillo, o emperador Jiaqing, comezou a exercer o poder que fora só de nome a partir de 1796.
7 A emperatriz viúva Cixi, a concubina do emperador Xianfeng, nai do emperador Tongzhi, e nai adoptiva do emperador Guangxu, utilizou as súas considerables habilidades de manipulación política para actuar como o poder detrás do trono ou no trono a partir de 1861 ata a súa morte en 1908. Ela actuou como rexente durante as minorías dos dous emperadores mozos e confinou o emperador Guangxu no palacio de verán despois de que el procurase introducir reformas en 1898. A morte do emperador Guangxu foi anunciada o día antes da súa morte.
8 Xùndì (遜帝) ("o emperador abdicado") é o nome que os libros de historia chinesa dan a Puyi.
9 En 2004 os descendentes da familia imperial qing conferiron un nome póstumo e un nome atrasado a Puyi. Nome póstumo: Mindi (愍帝). Nome do templo: Gongzong (恭宗).
10 A dinastía qing foi derrocada en 1911, e o último emperador Xuantong, abdicou oficialmente o 12 de febreiro de 1912. Con todo, ese mesmo día a República da China concedeu os "Artigos de tratamento favorable de emperador do gran qing despois da súa abdicación” (清帝退位優待條件) que permitiu que Xuantong conservase o seu título imperial e indicou que fose tratado polo goberno da república co protocolo dun monarca estranxeiro. Estes artigos foron revisados o 5 de novembro de 1924, despois do golpe do xeneral Feng Yuxiang: os artigos revisados indicaban que Xuantong perdía o seu título imperial e sería tratado en diante como un simple cidadán da república. Xuantong foi expulsado da cidade prohibida o mesmo día. Así, Xuantong gobernou como emperador ata o 12 de febreiro de 1912 (e tamén brevemente entre o 1 de xullo e 12 de xullo de 1917), e emperador non-gobernante entre o 12 de febreiro de 1912 e o 5 de novembro de 1924. Xuantong tamén aceptou despois ser o líder fantoche de Manchukuo controlado polos xaponeses co nome de Datong (大同) (1932-1934), entón o emperador fantoche reinou igual co nome do reinado Kangde (康德) (1934-1945).

Notas

Refencias

Véxase tamén

Bibliografía

• Bickers, Robert (2011). The Scramble for China: Foreign Devils in the Qing Empire, 1832–1914. Penguin. ISBN 978-0-7139-9749-1. 
• Crossley, Pamela Kyle (2000). A Translucent Mirror: History and Identity in Qing Imperial Ideology. University of California Press. ISBN 978-0-520-92884-8. Consultado o 11 de setembro do 2023. 
• Crossley, Pamela Kyle; Siu, Helen F.; Sutton, Donald S. (2006). Empire at the Margins: Culture, Ethnicity, and Frontier in Early Modern China. University of California Press. ISBN 978-0-520-23015-6. 
• Dunnell, Ruth W.; Elliott, Mark C.; Foret, Philippe; et al., eds. (2004). New Qing Imperial History: The Making of Inner Asian Empire at Qing Chengde. Routledge. ISBN 978-1-134-36222-6. 
• Ebrey, Patricia (1993). Chinese Civilization: A Sourcebook (2nd ed.). New York: Simon and Schuster. ISBN 978-0-02-908752-7. 
• —— (2010). The Cambridge Illustrated History of China. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-12433-1. 
• ——; Walthall, Anne (2013). East Asia: A Cultural, Social, and Political History (3rd ed.). Cengage Learning. ISBN 978-1-285-52867-0. Consultado o 11 de setembro do 2023. 
• Esherick, Joseph; Kayalı, Hasan; Van Young, Eric, eds. (2006). Empire to Nation: Historical Perspectives on the Making of the Modern World. Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-4031-6. 
• Graff, David Andrew; Higham, Robin, eds. (2012). A Military History of China. University Press of Kentucky. ISBN 978-0-8131-3584-7. Arquivado dende o orixinal o 12 de xaneiro de 2021. Consultado o 11 de setembro do 2023. 
• Morse, Hosea Ballou. The international relations of the Chinese empire
  • Vol. I: The period of conflict, 1834–1860 (1910)
  • Vol. II: The period of submission, 1861–1893 (1918)
  • Vol. III: The period of subjection, 1894–1911 (1918)
• Owen, Stephen (1997). "The Qing Dynasty: Period Introduction" (PDF). En Owen, Stephen. An Anthology of Chinese Literature: Beginnings to 1911. New York: W. W. Norton. pp. 909–914. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2016-03-03. 
• Paludan, Ann (1998). Chronicle of the Chinese Emperors. London: Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-05090-3. 
• Platt, Stephen R. (2018). Imperial Twilight: The Opium War and the End of China's Last Golden Age. New York: Vintage Books. ISBN 978-0345803023. 
• Schorkowitz, Dittmar; Chia, Ning, eds. (2016). Managing Frontiers in Qing China: The Lifanyuan and Libu Revisited. Boston: Brill. ISBN 978-9004335004. Arquivado dende o orixinal o 31 de marzo de 2022. Consultado o 11 de setembro do 2023. 
• Smith, Richard Joseph (2015). The Qing Dynasty and Traditional Chinese Culture. Rowman and Littlefield. ISBN 978-1-4422-2193-2. 
• Stanford, Edward (1917). Atlas of the Chinese Empire, containing separate maps of the eighteen provinces of China (2nd ed.).  Legible color maps.
• Struve, Lynn A. (2004). The Qing Formation in World-Historical Time. Harvard University Asia Center. ISBN 978-0-674-01399-5. 
• Waley-Cohen, Joanna (2006). The culture of war in China: empire and the military under the Qing dynasty. I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-159-5. 
• Zhao, Gang (2013). The Qing Opening to the Ocean: Chinese Maritime Policies, 1684–1757. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-3643-6. 

Outros artigos

• Manchukuo
• Historia da China