Dereito procesual
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. |
O Dereito Procesual é a rama do Dereito que ten por obxecto regular a organización e atribucións dos tribunais de xustiza e a actuación das distintas persoas que interveñen nos procesos xudiciais, así como as formas polas que se desenvolven os procedementos.
Conceptos básicos
editarO Dereito Procesual estrutúrase ao redor de tres conceptos básicos: a xurisdición, a acción e o proceso.
- Xurisdición é a facultade e o deber que teñen os tribunais de xustiza de coñecer, sentenciar e executar o sentenciado nos conflitos que sexan sometidos á súa decisión.
- Acción é o mecanismo polo cal unha persoa solicita ao tribunal o seu pronunciamento sobre un conflito actual, e polo xeral forza a outra persoa a presentarse a defender o seu dereito ou intereses, baixo apercibimento de verse prexudicada cunha sentenza desfavorable.
- Proceso é o conxunto de actuacións xudiciais que teñen como obxectivo a produción dunha sentenza xudicial que resolva unha cuestión controvertida.
Características
editarO Dereito procesual considérase unha rama de Dereito Público, formal, instrumental e autónoma.
- De Dereito público: pois regula a organización e competencia dos tribunais, regulando a actividade dun poder do Estado (Vid Poder xudicial).
- Formal: pois regula a forma da actividade xurisdicional do Estado.
- Instrumental: pois serve como instrumento, como medio para facer efectivo o Dereito material, substancial ou de fondo. Permite satisfacer as pretensións procesuais.
- Autónoma: pois non está subordinado a ningunha área do Dereito (Civil, Administrativo etc.).
Ramas do Dereito Procesual
editarExisten varias ramas distintas do Dereito Procesual. Con todo, existen dúas divisións de transcendencia:
- Polos procesos aos que se aplica
- Polo obxecto da disciplina:
- Dereito procesual orgánico: esta rama estuda a organización e atribucións dos tribunais de xustiza, e o estatuto de quen conforman estes.
- Dereito procesual funcional: esta rama estuda os procedementos e as actuacións que integran estes.
Dereito procesual orgánico
editarRefírese aos órganos que compón a administración de xustiza, a súa relación entre si e cos órganos de goberno.
Dereito procesual funcional
editarRefírese á forma en como funcionan as partes e os órganos que imparten de xustiza, os procedementos e os recursos ou accións establecidas para iso. Isto é, a conduta que deben observar tanto as partes como o órgano na tramitación dos asuntos sometidos ao coñecemento e decisión destes.
As normas do Dereito Procesual funcional en canto á súa natureza son de orde pública. Excepcionalmente son normas de índole privado o que acontece con certos dereitos que as partes poden exercer:
- Desistimiento da pretensión ou da acción. No primeiro caso, o demandante renuncia ao seu dereito. No segundo, non renuncia ao dereito controvertido, senón a reclamalo nese concreto procedemento.
- Avinza: a parte demandada decide avenirse ás pretensións do demandante declarándoo así persoalmente ou polo seu representante legal ou procesual (procurador) con poderes suficientes para iso, se non existen outras partes demandadas e non se lesionan os intereses públicos ou de terceiros o Xuíz pon fin ao proceso ditando sentenza de conformidade coas pretensións do actor e condenando ao pago das costas se existiu un requirimento fidedigno previo á demanda.
- Transación: forma de evitar ou pór termo a un proceso xudicial.
- Conciliación: forma previa ao xuízo, de intentar evitar o seu inicio ou continuación, procurando un acordo entre as partes.
- Compromiso: as partes designan a un terceiro como árbitro para que coñeza do asunto. Trátase dun mecanismo privado de resolución de conflitos que está á marxe da xurisdición.
- Abandono do procedemento ou caducidade da instancia: Prodúcese cando transcorre certo tempo sen que as partes nada fagan nun proceso, isto é, requírese a inactividade das partes.
- Caducidade da acción: a mesma prodúcese cando transcorreu o tempo legal marcado nos códigos de fondo para as determinadas accións xudiciais a establecer e a mesma non se iniciou ou non se suspendeu ou interrompido. Por Exemplo o prazo de caducidade da acción para reclamar danos e perdas é de 2 (dous) anos, se durante o transcurso dese tempo non se inicio a acción xudicial ou non se efectuaron actos *interruptivos ou *suspensivos (por ex. mediación obrigatoria) a acción prescribe non podendo reclamar os danos e perdas ocasionados.