Dánao

Na mitoloxía grega, Dánao foi un dos fillos de Belo, un rei exipcio, e Anquínoe, a filla do deus fluvial Nilo. Belo era fillo de Poseidón e Libia, da cuxa unión naceron dous fillos xemelgos: Belo e Axenor. Belo quedou en Exipto e alí, casado con Anquínoe, tivo tamén dous fillos xemelgos, Dánao e Exipto , entre os que dividiu o seu reino: Libia para Dánao e Arabia para Exipto.

Dánao ordenou ás súas fillas que mataran ós seus maridos, pero Hipermnestra non o obedeceu e permitu fuxir ó seu home, Linceo. Dánao quixo deixar morrer de Hipermnestra pero foi absolta. Neste prato, Linceo regresa e mata a Dánao, usurpando o trono (aquí, simbolicamente, quítalle a coroa) (Francesco Xanto Avelli, 1537)

"Belo permaneceu en Exipto onde reinou, casou con Anquínoe, filla de Nilo, e tivo os xemelgos Exipto e Dánao e, segundo Eurípides, ademais a Cefeo e Fineo. Logo, Belo instalou en Libia a Dánao e en Arabia a Exipto".

(Pseudo-Apolodoro: Biblioteca mitológica II, 1, 4)

Exipto, o irmán de Dánao, conquistou as terras próximas das beiras do río Nilo, o país dos melámpodes ou pés negros , e ameazou o reino de Dánao, ou ben este sentiuse ameazado pola ambición expansionista do irmán, ou ben seguiu o consello dun oráculo . O caso é que Dánao, seguindo o consello de Atenea, abandona Libia nun barco, e foxe coas súas cincuenta fillas, as Danaides, habidas de diversas esposas, para chegar a Rodas, onde ergue un templo e erixe unha estatua de Atenea Linda (de Lindos, cidade de Rodas). Tres das Danaides morreron durante a estancia na illa.

Dánao continuou a viaxe e desembarcou en Argos, onde reinaba o rei Xelanor. As distintas fontes discrepan na narración do que aconteceu entre eles: para uns, Xelanor cedeulle espontaneamente a coroa, pero para outros foi Dánao quen reclamou o reino argüíndo que fora elixido polos deuses para ser o rei de Argos. Ábriuse unha longa discusión entre os dous, diante do pobo arxivo, e sen ter chegado a ningún acordo, deciden adiar a decisión ó día seguinte. Pero durante a madrugada sucedeu un feito prodixioso: un lobo saíu dun bosque próximo e atacou un rabaño que pasaba diante da cidade, saltou sobre un touro e non tardou en sometelo e darlle morte. Os arxivos interpretaron o feito identificando o lobo con Dánao, que viña só e de lonxe, e acordaron que fose el o novo rei, porque se non, tomaría o trono violentamente. Xelanor abdicou e Dánao ofreceu sacrificios e levantou outro templo, desta volta a Apolo Licio (do lobo) , e chamou Dánaos ós habitantes do seu reino .

Pero o novo reino de Dánao estaba a sufrir unha forte seca a consecuencia da disputa entre Poseidón e a deusa Hera polo dominio e veneración na cidade de Argos. Nomearan árbitros ós deuses fluviais Ínaco, Cefiso e Asterión, que terminaron decidindo a favor de Hera, e a reacción de Poseidón, cheo de cólera, foi secar tódalas fontes e ríos da Argólida . Dánao e as súas fillas as Danaides non atopaban auga que beber, e Dánao mandounas con grandes cántaras a buscar auga. Unha delas, Amimone disparou unha frecha contra un cervato pero foi dar a un sátiro que dormía baixo unha árbore. O sátiro intentou violar á rapaza pero esta pediu axuda e Poseidón acudiu no seu socorro, axotou ó sátiro e Amimone entregouse ó deus. Poseidón, agradecido, fixo brotar a fonte de Lerna da rocha na que cravara o tridente.

"Pero, como carecera de auga a comarca, xa que Posidón ... desecara mesmo as fontes, enviou ás súas fillas a buscar auga. Entón, unha delas, Amimone, disparou unha frecha contra un cervo e foi dar a un sátiro que se achaba durmindo e este, ó acordar, pretendeu violala. Porén, ó aparecer Posidón, o sátiro deuse á fuga. Entón, Amimone fixo o amor co deus e este reveloulle as fontes de Lerna".

(Pseudo-Apolodoro II, 1, 4)

Hipermnestra, Linceo e mailas Danaides (xilografía dunha edición de De mulieribus claris, de Giovanni Boccaccio, impresa en Ulm, c. 1474)

As novas da prosperidade do reino de Dánao chegaron ata Exipto, o seu irmán, quen lle propuxo un pacto de paz selando o acordo co matrimonio dos cincuenta fillos de Exipto coas cincuenta fillas de Dánao . Este negouse de novo pero os fillos de Exipto sitiaron a cidade e tivo que simular que aceptaba o múltiple enlace pero, non crendo na sinceridade da proposta do irmán, veu a ocasión de vingar a persecución e o exilio ó que lle sometera este.

Formáronse as parellas por similitude de nome , por ter nais de rango similar ou, na maioría dos casos, por simple sorteo. A relación das cincuenta danaides e os seus cincuenta maridos pode consutarse en Grimal, s.v. Danaides, Pseudo-Apolodoro II, 1, 5, e Hixino: Fábulas 170.

Celebráronse os matrimonios e, tralo banquete, entregou unha daga a cada filla, facéndoas prometer que matarían a cadanseu marido durante a noite de vodas. Todas obedeceron a orde do pai excepto a maior, Hipermnestra (ou Hipermestra), que non quixo matar ó seu home, Linceo (ou Lino), porque este respectara a súa vontade de permanecer virxe (ou ben por estar namorada del ou, simplemente, por escrúpulos ante o asasinato), e axudouno a fuxir. Pola súa desobediencia, Dánao pediu a morte da filla, pero o tribunal que a xulgou declarouna inocente, pola intervención de Afrodita. En agradecemento, Hipermnestra levantou unha estatua á deusa no templo de Apolo Licio.

O castigo eterno das Danaides (John Singer Sargent, 1922-1925, Museo de Bellas Artes de Boston)

Dánao persoalmente, ou as outras fillas, decapitaron ás súas vítimas e enterraron os corpos en Argos, con honores fúnebres ante as murallas da cidade, e as cabezas en Lerna . Desde entón, Lerna converteuse nun pantano nauseabundo, onde iría vivir a Hidra de Lerna, que matará Heracles no segundo dos seus doce traballos. Zeus ordenou a Hermes e Atenea que purificaran ás Danaides do crime cometido, pero cando morreron foron condenadas ó Hades polo xuíces do Inframundo, e castigadas a encher de auga unha cántara que tiña o fondo perforado, de tal xeito que nunca se daba enchida.

Co tempo, Linceo regresou e matou a Dánao, vingando así a morte dos seus irmáns, se ben outras fontes afirman que se reconciliou con el e casou con Hipermnestra, herdando o seu reino, mentres Dánao entregaba ás outras fillas ós vencedores dunha contenda atlética. Hipermnestra e Linceo reinaron en Argos e deron orixe á dinastía Danaide; os seus netos foron Acrisio, pai de Dánae, e Preto. Hipermnestra foi premiada co acceso directo ós Campos Elisios.

Véxase tamén

Bibliografía

• Graves, Robert (2019). Los mitos griegos. Gredos. ISBN 9788424999940.  (en castelán)
• Grimal, Pierre (1981). Diccionario de mitología griega y romana. Paidós. ISBN 9788449324574.  (en castelán)
• Hixino (2009). Fábulas mitológicas. Alianza Editorial. ISBN 9788420650722.  (en castelán)
• Pseudo-Apolodoro (2016). Biblioteca mitológica. Alianza Editorial. ISBN 9788491044277.  (en castelán)

Ligazóns externas

• Imaxes do Instituto Warburg (en inglés).