Cecília Meireles

Cecília Benevides de Carvalho Meireles, nada no Río de Xaneiro o 7 de novembro de 1901 e finada no mesmo lugar o 9 de novembro de 1964, foi unha xornalista, pintora, poeta, escritora e profesora brasileira. É un nome canónico das vangardas brasileiras, unha das grandes poetas da lingua portuguesa e é amplamente considerada a mellor poeta do Brasil. Combateu a palabra poetisa por considerala discriminación de xénero.

Cecília Meireles

Biografía
Nacemento	7 de novembro de 1901 Río de Xaneiro, Brasil
Morte	9 de novembro de 1964 (63 anos) Río de Xaneiro, Brasil
Causa da morte	Morte natural  (Cancro )
Datos persoais
País de nacionalidade	Brasil
Relixión	Cristianismo
Actividade
Ocupación	xornalista , escritora , novelista , tradutora , poeta , profesora universitaria
Movemento	Modernismo
Lingua	Lingua portuguesa e portugués do Brasil
Familia
Cónxuxe	Fernando Correia Dias (pt) (1922–1935)
Fillos	Maria Fernanda (atriz) (pt)
Premios  Premio Jabuti de Literatura  Prêmio Machado de Assis
Sinatura

Viaxou polas Américas na década de 1940, visitando os Estados Unidos, México, a Arxentina, o Uruguai e Chile. No verán de 1940, deu palestras na Universidade de Texas en Austin. Escribiu dous poemas sobre o seu tempo na capital de Texas e un longo (800 liñas) poema socialmente consciente "EUA 1940", publicado postumamente. Como xornalista, as súas columnas (crónicas) concentrábanse máis na educación, mais tamén nas súas viaxes ao exterior no hemisferio occidental, Portugal, outras partes da Europa, Israel e a India (onde recibiu un doutoramento honorario).

Como poeta, o seu estilo era principalmente neosimbolista e os seus temas incluían o tempo efémero e a vida contemplativa. Aínda que non se preocupase coa cor local, o vernáculo nativo ou os experimentos en sintaxe (popular), ela é considerada un dos poetas máis importantes da segunda fase do modernismo brasileiro, coñecida polo vanguardismo nacionalista. Como profesora, fixo moito para promover reformas educativas e defendeu a construción de bibliotecas infantís. Entre 1935 e 1938, deu aulas na universidade de curta duración do distrito federal do Río de Xaneiro.

Traxectoria

Cecília Benevides de Carvalho Meireles naceu no barrio Río Longo, na cidade do Río de Xaneiro. Os seus pais eran Carlos Alberto de Carvalho Meireles, empregado do Banco do Brasil, e Mathilde Benevides Meireles, profesora da rede pública de escola primaria. Antes de Cecília nacer, a súa nai perdera os seus outros fillos: Carlos, Vítor e Carmem. Carlos morreu tres meses antes do nacemento de Cecília. Aos tres anos de idade, a súa nai morreu, e Cecília mudouse para as inmediacións das rúas Zamenhoff, Estrela e San Carlos, pasando a morar con súa avoa materna, Jacinta Garcia Benevides, unha portuguesa nacida na Illa de San Miguel, Azores, na época viúva e única sobrevivente da familia. Ela criou a meniña con axuda de Pedrina, a encargada da meniña, que sempre lle contaba historias á noite.

Cecília cursou a escola primaria na Escola Municipal Estácio de Sá, onde, ao concluír o curso en 1910, recibiu das mans de Olavo Bilac, inspector da escola, unha Medalla de Ouro Olavo Bilac polo esforzo e excelente desempeño "con distinción e loanza". Nesa época, a pequena xa demostraba paixón por libros, chegando a escribir os seus primeiros versos. Tamén demostraba interese pola música, o que a levou estudar canto e violín no Conservatorio Nacional de Música, pois soñaba en escribir unha ópera sobre o Apóstolo São Paulo. No entanto, posteriormente, acabou dedicándose á literatura, en vista de que non conseguiría desempeñar con perfección moitas actividades simultaneamente.

Cecília Meireles posuía ollos azuis esverdeados, era curiosa e soa, sobre todo porque a súa avoa non a deixaba saír de casa para brincar, mesmo cando era chamada por outros nenos. Durante unha entrevista, Cecília dixo que "en toda a vida, nunca me esforcei por gañar e nin me asombrei por perder". A infancia solitaria rendeu á futura escritora dous puntos que, para ela, foron positivos: "a soidade e o silencio".

1917-1935: Formación académica e primeiro casamento

En 1917, aos dezaseis anos de idade, formouse na Escola Normal do Distrito Federal, no Río de Xaneiro, onde tivo como profesores o historiador Basílio de Magalhães, a escritora infantil Alexina Magalhães Pito e o poeta Osório Duque-Estrada. Por consenso, foi escollida como oradora do seu grupo de graduación. A partir de entón, pasou a dar aulas. O 24 de outubro de 1922, xa publicando o seu libro de estrea, casou co pintor, deseñador, ilustrador e artista plástico portugués Fernando Correia Días, que mudara para o Brasil en abril de 1914, radicándose no Río de Xaneiro e contribuíndo para o desenvolvemento das artes gráficas no país. Da unión dos dous naceron tres fillas: Maria Elvira, Maria Mathilde e Maria Fernanda. Alén diso, a unión con Correia Días proporcionou á escritora un contacto co movemento poético en Portugal, no inicio do século XX, do cal Fernando Persoa formou parte, e unha participación na ilustración da súa obra. Porén, o casamento co ilustrador non foi fácil: a parella pasou por grandes dificultades financeiras e o prexuízo da época prexudicou o artista plástico e a profesora. Seguiu un período difícil de persecución máis ou menos velada, en que durante catro anos, por ironía e desagravio da súa capacidade pedagóxica, Cecília Meireles mantivo unha páxina diaria sobre educación no Diario de Noticias. Tamén se encontra colaboración da súa autoría na revista luso-brasileira Atlántico.

Cecília iniciou a súa carreira docente en 1918, cando foi nomeada profesora adxunta do curso primario, na Escola Pública Deodoro. O 29 de marzo de 1920, o Director Xeral de Instrución Pública recibiu autorización do entón prefecto da cidade para formar clase de deseño da Escola Normal do Distrito Federal. El escolleu a Cecília, a petición do arquitecto e enxeñeiro Fernando Nereo de Sampaio, que era responsábel da Cátedra de Deseño da Escola e formaba parte do equipo de Anísio Teixeira na Directoría de Instrución Pública. Preocupada coa calidade do ensino e a escaseza de libros didácticos, Cecília escribiu libros para escolas primarias e publicou en 1924 o libro infantil Criança, Meu Amor, con prosas para a escola primaria. Foi adoptado pola Directoría Xeral da Instrución Pública do Distrito Federal e aprobado polo Consello Superior de Ensino do Estado de Minas Xerais e Pernambuco, entrando na lista de lectura de libros paradidáticos. Entre os temas do libro estaban retratos, momentos do día, mascotas, tarefas, sentimentos e brincadeiras.

1920-1930: concurso da Escola Normal e tese O Espírito Vitorioso

Cecília dedicouse a estudar tentando un concurso promovido pola Escola Normal para cubrir o cargo de profesor catedrático. Na correspondencia co marido, Cecília confidenciou a súa intención de participar. En 1930, realizou a primeira etapa do concurso, defendendo a tese "O Espírito Vitorioso", na cal defendía "a escola moderna" e destacaba os principios de liberdade, de intelixencia, de estímulo á observación e á experimentación. Nesa fase, dos oito demandantes, tres foron suspendidos e dous desistiron en función das notas obtidas. Soamente dous continuaron disputando: Cecília Meireles e Clóvis do Rego Monteiro, tendo este nota superior á de Cecília. A última fase, realizada en 26 de agosto do mesmo ano, era unha proba práctica, na cal Cecília foi derrotada.

1935-1964

Nese período, Cecília publica diversas obras e traducións, realizando pescudas históricas e visitando e vivindo en pequenos intervalos en países como a Arxentina, Bélxica, Holanda, EUA, India, Israel, e tivo obras traducidas para diversos idiomas, incluíndo alemán, español, francés, húngaro, inglés e italiano.

De 1935 a 1938 foi profesora de Literatura Luso-Brasileira e de Técnica e Crítica Literaria na Universidade do Distrito Federal (que era na época no Río de Xaneiro).

En 1940, deu un curso de literatura e cultura brasileira á Universidade de Texas en Austin (Estados Unidos). Ao longo da década, viaxa pola América, pasando por México e Chile e tamén visitando en 1944 o Uruguai e a Arxentina, e publica unha obra en Boston en 1945. En 1951, viaxa a Francia, Bélxica, Holanda e Azores e colle o cargo de directora da Prefectura do Distrito Federal.

En 1953, viaxa á India a convite do primeiro ministro Jawaharlal Nehru e participa dun congreso sobre Gandhi en Goa. En Nova Deli, recibe das mans do presidente un título Doutor honoris causa polas súas traducións da obra de Rabindranath Tagore.

Fixo unha nova viaxe á Europa en 1954. En 1958, visita Israel.

En 1962, un cancro no estómago comeza a se manifestar e acabou falecendo o 9 de novembro de 1964 no Río de Xaneiro, aos 63 anos.

Traxectoria literaria

Con dezaoito anos de idade, en 1919, Cecília publicou seu primeiro libro de poemas, Espectros, lanzado pola Editora Leite Ribeiro (hoxe Freitas Bastos), con dezasete sonetos, escritos no tempo en que cursaba a Escola Normal, e con prólogo asinado por Alfredo Gomes, que fora o seu profesor de Lingua portuguesa e, na época, prestixioso gramático, que saudaba "o corazón xa superiormente formado, a intelixencia clara e lúcida, a intuición notábel con que sabía expor pensamentos propios e singulares até en asuntos pedagóxicos" da súa alumna. O libro contiña poemas sobre temas históricos, lendários, mitolóxicos e relixiosos, tendo personaxes como Cleopatra, María Antonieta, Xudite, Sansón e Dalila, retratados en sonetos, so influencia simboloxista, na musicalidade e melancolía, indo a contramán do que estaba sendo publicado na época. Con diminuta tiraxe, crese que o libro se lanzou ás costas da autora. O libro gañou unha crítica positiva de João Ribeiro, publicada no xornal O Imparcial, en que el prevía un belo futuro para Cecília. Para Darcy Damasceno, crítico do Jornal do Comércio, o libro impedía a revelación da real face creativa e espiritual de Meireles debido ao rigor das métricas e acentuación, en textos parnasianos. Durante certa época, exemplares do libro desapareceron de circulación, levantando a hipótese de que, de feito, nunca existisen. Nin mesmo a familia da autora tiña noticias a respecto ou calquera exemplar da obra. Del, o que se coñecía eran só fragmentos. Porén, en 2001, o libro foi reeditado e incorporado á Poesia Completa, lanzada pola Nova Fronteira.

A partir de aí, Cecília comezou a aproximarse a escritores como Tasso da Silveira, Andrade Muricy e, entre febreiro e marzo de 1922, escribiu novos poemas para compor un novo libro. Nesa época, aconteceu a Semana de Arte Moderna, en São Paulo, liderada por Oswald de Andrade, co cal Cecília tivo pouco contacto. O ano seguinte, publicou Nunca Mais... E Poema dos Poemas, pola editora Leite Ribeiro, contendo vinte e un poemas e seis sonetos de carácter simbolista e con ilustracións do seu marido, Correia Días. Posteriormente, Cecília pediu que ese libro fose removido da súa bibliografía. Publicou en 1924 Criança, Meu Amor, o seu primeiro libro infantil, con crónicas en prosa poética para a escola primaria, nas cales a escritora abordou realidades que lles gustan aos nenos, como "o imaxinario, o bo consello, o humor e a fantasía". Os poemas escritos entre febreiro e marzo de 1922 foron publicados en Baladas para El-Rei, lanzado en 1925, pola Editora Brasileira Lux, tamén con ilustracións de Correia Dias, seguindo a mesma liña dos últimos dous volumes xa publicados, o que acabou facendo que os estudosos caractericen esa parte da vida de Cecília como un "simbolismo-tardío", movemento literario encabezado por Tasso da Silveira.

Alén de poeta, cronista, teatróloga e xornalista, Cecília tamén tivo unha renomeada carreira de tradutora literaria, polo que recibiu máis dun premio e recoñecementos internacionais.Coñecía inglés, francés, italiano, ruso, hebraico e dialectos do grupo indo-iraniano, aprendendo o sánscrito e hindi. De entre as obras que verteu ao portugués, destacan as traducións de poemas de Rabindranath Tagore, polo que recibiu título de Doutora Honoris Causa pola Universidade de Deli na India, alén de Charles Dickens, François Perroux, Alexandre Pushkin, Rainer Maria Rilke, os libros Orlando, de Virginia Woolf, a Bodas de Sangue, de García Lorca, e antoloxías de poesía hebraica e chinesa, esta última constituída por poemas de Li Po e Du Fu.

Homenaxes

• 1938: Premio de Poesía da Academia Brasileira de Letras, polo libro Viagem.
• 1962: Premio de Tradución de Obras Teatrais
• 1964: Premio Jabuti de Tradución de Obra Literaria polo libro Poesia de Israel
• 1964: Premio Jabuti de Poesía, polo libro Solombra.
• 1965: Premio Machado de Assis
• Socia honoraria do Real Despacho Portugués de Lectura
• Socia honoraria do Instituto Vasco da Gama (Goa)
• Doutora "honoris causa" pola Universidade de Deli (India)
• Oficial da Orde do Mérito (Chile)

Nos Azores, de onde eran oriundos os seus pais, o nome de Cecília Meireles foi dado á escola básica da freguesía de Fajã de Cima, concello de Punta Delicada, terra da súa avoa materna, Jacinta Garcia Benevides.

Tras a súa morte, recibiu como homenaxe a impresión dunha cédula de cen cruzados novos. Esta cédula coa efíxie de Cecília Meireles, lanzada polo Banco Central do Brasil, no Río de Xaneiro, en 1989, sería mudada para cen cruceiros, cando houbo o troco da moeda polo goberno de Fernando Collor.

Obras

Cecília Meireles en Lisboa. Deseño de seu primeiro marido, Fernando Correia Días

Estas son algunhas das obras publicadas por Cecília Meireles:

• Espectros (1919).
• Criança, meu amor (1923).
• Nunca mais (1923).
• Poema dos Poemas (1923).
• Baladas para El-Rei (1925).
• O Espírito Vitorioso (1929).
• Saudação à menina de Portugal (1930).
• Batuque, samba e Macumba (1933).
• A Festa das Letras (1937).
• Viagem,(1939).
• Olhinhos de Gato (1940).
• Vaga Música (1942).
• Poetas Novos de Portugal (1944).
• Mar Absoluto (1945).
• Rute e Alberto (1945).
• Rui — Pequena História de uma Grande Vida (1948).
• Retrato Natural (1949).
• Problemas de Literatura Infantil (1950).
• Amor em Leonoreta (1952).
• Doze Noturnos de Holanda e o Aeronauta (1952).
• Romanceiro da Inconfidência (1953).
• Poemas Escritos na Índia (1953).
• Batuque (1953).
• Pequeno Oratório de Santa Clara (1955).
• Pistoia, Cemitério Militar Brasileiro (1955).
• Panorama Folclórico de Açores (1955).
• Canções (1956).
• Giroflê, Giroflá (1956).
• Romance de Santa Cecília (1957).
• A Bíblia na Literatura Brasileira (1957).
• A Rosa (1957).
• Obra Poética (1958).
• Metal Rosicler (1960).
• Poemas de Israel (1963).
• Antologia Poética (1963).
• Solombra (1963).
• Ou Isto ou Aquilo (1964).
• Escolha o Seu Sonho (1964).
• Crônica Trovada da Cidade de San Sebastian do Rio de Janeiro (1965).
• O Menino Atrasado (1966).
• Poésie (versión francesa) (1967).
• Antologia Poética (1968).
• Poemas Italianos (1969).
• Poesias (Ou isto ou aquilo& inéditos) (1969).
• Flor de Poemas (1972).
• Poesias Completas (1973).
• Elegias (1974).
• Flores e Canções (1979).
• Poesia Completa (1994).
• Obra em Prosa - 6 Volumes - Rio de Janeiro (1998).
• Canção da Tarde no Campo (2001).
• Poesia Completa, edição do centenário (2001). 2 vols. (Org.: Antonio Carlos Secchin. Río de Xaneiro: Nova Fronteira)
• Crônicas de educação (2001). 5 vols. (Org.: Leodegário A. de Azevedo Filho. Río de Xaneiro: Nova Fronteira)
• Episódio Humano (2007).

Unha obra bastante particular e pouco coñecida de Cecília Meireles é o infanto-xuvenil Olhinhos de Gato. Baseado na vida de Cecília, conta a súa infancia despois que perdeu súa nai Matilde Benevides Meireles e como foi criada pola súa avoa Dona Jacinta Garcia Benevides (chamada Boquinha de Doce no libro)

Cecília é considerada unha das maiores poetas do Brasil. Raimundo Fagner gravou varias músicas tendo os seus poemas como base, como "Canteiros" e "Motivo".

Véxase tamén

Bibliografía

• GIARETTA CHAVES, Maria Deosdedite (2001). Estudo do poema - o linguistico e o poetico na poesía de Cecilia Meireles. Osasco: Edifieo.
• MAIA GOUVEIA, Margarida. "Cecília Meireles: un percorrido de espiritualidade". in Atlântida, vol. XLVI, 2001, p. 187-194.

Ligazóns externas

• Biografía e poemas de Cecília MeirelesArquivado 12 de maio de 2013 en Wayback Machine.
• Cecília Meireles in: Secrel.netArquivado 09 de maio de 2005 en Wayback Machine.