Imperio Austrohúngaro
O Imperio Austrohúngaro[1][2], Austro-húngaro[3] ou Austria-Hungría[4] (Österreichisch-Ungarische Monarchie en alemán, Osztrák–Magyar Monarchia en húngaro) foi un estado histórico europeo nado en 1867, tralo Compromiso austrohúngaro que reconoñecía o Reino de Hungría como unha entidade autónoma dentro do Imperio Austríaco, a partir dese intre, austrohúngaro. En 1914 tiña unha extensión de 676.615 km² e contaba con 52 799 000 habitantes.
| Osztrák-Magyar Monarchia Österreichisch-Ungarische Monarchie Imperio Austrohúngaro | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Himno: Gott erhalte Franz den Kaiser | |||||||||||||||||||||
.svg) | |||||||||||||||||||||
| Capital | Viena (principal) e Budapest | ||||||||||||||||||||
| Lingua | Alemán, húngaro (outras 12) | ||||||||||||||||||||
| Goberno | Monarquía constitucional | ||||||||||||||||||||
| Emperador | |||||||||||||||||||||
| • 1867–1916 | Francisco Xosé I | ||||||||||||||||||||
| • 1916–1918 | Carlos I | ||||||||||||||||||||
| Historia | |||||||||||||||||||||
| • Compromiso de 1897 | 30 de marzo de 1867 | ||||||||||||||||||||
| • Ind. Checoslovaca | 28 de outubro de 1918 | ||||||||||||||||||||
| • Ind. eslavos do sur | 29 de outubro de 1918 | ||||||||||||||||||||
| • Disolución | 31 de outubro de 1918 | ||||||||||||||||||||
| Superficie | |||||||||||||||||||||
| • 1914 | 676.615 km² | ||||||||||||||||||||
| Poboación | |||||||||||||||||||||
| • 1914 est. | 52.800.000 | ||||||||||||||||||||
| Densidade | 78/km² | ||||||||||||||||||||
| Moeda | Florín Coroa | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Lista
| |||||||||||||||||||||
.svg)
_crowned.svg){kind=small}
| Imperio Austro-Húngaro | |
|---|---|
| Nomes longos oficiais (e tradución ao galego) | |
| gl: Os reinos e terras representadas no Consello Imperial e as terras da Coroa Húngara de Santo Estevo
de: Die im Reichsrat vertretenen Königreiche und Länder und die Länder der heiligen ungarischen Stephanskrone hu: A birodalmi tanácsban képviselt királyságok és országok és a magyar Szent Korona országai |
O que fora o Imperio Austrohúngaro repártese na actualidade en trece estados europeos: Austria, Hungría, República Checa, Eslovaquia, Eslovenia, Croacia, Bosnia e Hercegovina e as rexións de Voivodina en Serbia, Bocas de Kotor en Montenegro, Trentino-Alto Adige e Trieste en Italia, Transilvania e parte do Bánato en Romanía, Galitsia en Polonia e Rutenia (rexión Subcarpática na Ucraína).
HistoriaEditar
O Imperio Austrohúngaro ten a súa orixe en 1867 co Compromiso austrohúngaro. En 1879 tivo lugar a alianza de Austria-Hungría co Imperio Alemán, e en 1882 Italia uniuse á Tripla Alianza.
En 1892 entrou en circulación a coroa de ouro. En 1907 entra en vigor o sufraxio masculino para todo home maior de 24 anos, e nese ano tiveron lugar as primeiras eleccións en Austria e renovouse o compromiso entre Austria e Hungría. En 1908 levouse a cabo a anexión de Bosnia e Hercegovina. En 1912 Serbia e Bulgaria formaron unha alianza contra o Imperio Austrohúngaro.
O 28 de xuño de 1914 o arquiduque Francisco Fernando e a súa esposa Sofía Chotek foron asasinados en Saraxevo por un terrorista serbobosníaco. A declaración de guerra de Austria-Hungría a Serbia provoca declaracións de guerra en cadea, dando inicio á primeira guerra mundial. En 1915 o Imperio Austrohúngaro declarouse disposto a ceder a rexión de Trieste. Asínase o Tratado de Londres, segredo entre o Reino Unido, Francia, Rusia e Italia: Italia cambia de bando obtendo Trieste como incentivo.
O 21 de novembro de 1916, en plena guerra, finou o emperador Francisco Xosé I, após 68 anos de reinado. O novo emperador, Carlos I, procurou en 1917 conseguir a paz por separado con Francia, sen resultado.
En 1918 Carlos enviou a Guillerme II de Alemaña un telegrama anunciándolle o fin da alianza. O 28 de outubro dese ano proclamouse a república de Checoslovaquia, e o 31 dese mes tivo lugar a secesión de Hungría. O 3 de novembro levouse a cabo o armisticio entre o Imperio Austrohúngaro e os aliados. O 7 de novembro proclamouse a república de Polonia (que se adxudicou a rexión austríaca de Galitzia), e o 16 de novembro proclamouse a república de Hungría. O 1 de decembro as rexións do sur do Imperio uníronse a Serbia e Montenegro, formando o Reino dos Serbios, Croatas e Eslovenos. O 24 de decembro tivo lugar a unificación de Transilvania e Romanía.
O Imperio Austrohúngaro desapareceu por completo en 1919 tralos tratados de Saint-Germain e Trianon.
NotasEditar
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para Austrohúngaro.
- ↑ Gran Dicionario Xerais da Lingua (Xerais, 2009) e Superdicionario Castelán-Galego (Morgante, 2011).
- ↑ Dicionario Normativo Galego-Castelán, Editorial Galaxia (1998)
- ↑ Entrada para austrohúngaro Arquivado 15 de setembro de 2018 en Wayback Machine. en DiGalego.