A arte bizantina é a arte producida no Imperio bizantino desde o século V ata a caída de Constantinopla en 1453, tamén se emprega para referirse á arte de estados contemporáneos a el que compartían formas culturais comúns sen ser parte do imperio como Macedonia, Bulgaria, Serbia ou Rusia e mesmo certos aspectos da arte da República de Venecia.

Mosaico bizantino. A virxe como Kiriotissa, isto é como trono da sabedoría sostendo ó Neno Xesús de fronte, deu orixe á representación da Virxe románica en Occidente

A impronta romana, o gusto polo luxo, a suntuosidade e a proporción herdados da cultura grega deu lugar a unha arte imperial-relixiosa presidida pola idea do dogmático e por unha concepción xerarquizante e simbólica da arte na que as formas e as técnicas respondían a unhas normas fixas, segundo un preciso e inmutable contido teolóxico, no que Deus e o emperador quedaban no mesmo rango no nivel representativo.

Os templos bizantinos tiñan planta centralizada cunha gran cúpula central como un trasunto arquitectónico da bóveda celeste, conservando en xeral a organización da basílica paleocristiá. O iconostasio separaba o presbiterio das naves, constituíndo un lugar específico para as imaxes. Usualmente utilizaba como material de construción o ladrillo, como os romanos, pero acentuando a súa función decorativa, empregando frecuentemente o arco de medio punto e as cubertas abovedadas.

Os edificios no interior amosaban unha decoración suntuosa a base de mosaicos, esmaltes, ourivaría, teas e un longo etcétera. Exteriormente predominaba a verticalidade e conxugación de rectas e curvas.

A escultura bizantina renovou as formas e os motivos decorativos. Pictograficamente a forma de Cristo seguiu o modelo sirio de melena longa e barba partida, representado frecuentemente como Pantocrátor. A Virxe tiña unha tipoloxía máis variada con formas como a kiriotissa, hodigitria, theotokos, galactotrofusa e glycofilusa entre as máis frecuentes.

Historia

editar
 
Icona bizantina do arcanxo Miguel

En 395 Teodosio I dividiu entre os seus fillos Arcadio e Honorio o Imperio romano; deixando a Arcadio o Imperio de oriente. Este feito vai dar orixe ao que será o Imperio bizantino, que ten xa como capital a Constantinopla, cidade fundada polo emperador Constantino. Debido á súa privilexiada situación e á caída do Imperio romano de occidente en poder dos bárbaros, pronto será a capital cultural por excelencia no mundo occidental. Así nace a arte bizantino como confluencia dos estilos gregos, helenísticos, romanos e orientais.

Desde comezos do século V vaise creando unha linguaxe formal artística propio e diferenciado do que se mantén no Imperio de occidente. Máis tarde, na época de Xustiniano I (527-565) iníciase a primeira etapa especificamente bizantina: é a Primeira Idade de Ouro que comprende os séculos VI e VII, é a etapa de formación da arte bizantino nos seus aspectos formais.

Despois do período da loita dos iconoclastas, aínda que pobre en monumentos, comeza, en torno ao ano 850, a arte bizantino medio ou Segunda Idade de Ouro que perdura ata o ano 1204, cando Constantinopla é conquistada polos cruzados; nesta época esencialmente consolídanse os aspectos formais e espirituais da arte bizantino; é a verdadeira etapa creadora e definidora da estética bizantina. Despois do dominio europeo, coa dinastía dos Paleólogos, dáse paso á Terceira Idade de Ouro que se centra no século XIV e que finaliza coa toma de Constantinopla no ano 1453. Despois, a arte bizantino florece nos países eslavos, Rusia e sueste de Europa, transmitíndose ata os nosos días a través do Monte Athos. A arte bizantino dividiuse en catro grandes etapas:

Primeira Idade de Ouro Bizantina: 527 - 726, ano no que aparece a querela iconoclasta. A época dourada desta arte coincide coa época de Justiniano. A querela iconoclasta prolongouse entre os anos 726 - 843 e enfrontou aos iconoclastas contra os iconódulos e foi tan violenta que produciu unha crise artística acentuadísima, especialmente na arte figurativo. Segunda Idade de Ouro Bizantina: 913 - 1204, momento en que os cruzados destrúen Constantinopla. Terceira Idade de Ouro Bizantina: 1261 - 1453, cando os turcos toman Constantinopla.

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar