Wikipedia

Arantxa Iturbe

escritora española

Arantxa Iturbe Maiz, nada en Alegia, Guipúscoa, o 9 de xuño de 1964, é unha xornalista, locutora e escritora vasca.[1]

Infotaula de personaArantxa Iturbe

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento9 de xuño de 1964 Editar o valor em Wikidata (59 anos)
Alegia, España Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
ResidenciaTolosa Editar o valor em Wikidata
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
EducaciónUniversidade de Navarra Editar o valor em Wikidata
Actividade
Ocupaciónxornalista , escritora , locutor Editar o valor em Wikidata
EmpregadorEuskadi Irratia Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua éuscara e lingua castelá Editar o valor em Wikidata
Obra
Obras destacables
Premios
Voz: Arantxa Iturbe (lingua éuscara) Editar o valor em Wikidata
Inguma: arantxa-iturbe-maiz Literaturaren Zubitegia: 62 Bitraga: 1072

Traxectoria editar

Arantxa Iturbe Maiz é licenciada en Ciencias da Información pola Universidade de Navarra. Desde a década dos 80 traballa na emisora Euskadi Irratia. Na década de 1990 comezou como articulista nos xornais el Diario Vasco e posteriormente en Gara.[2]

En 1992 deuse a coñecer como escritora, a súa obra teatral Maite, maite, maitea publicada polo Goberno Vasco pasou a emitirse na radio como radionovela.[3]

Ademais en 1992 publicou o seu primeiro de contos Ezer baino lehen e en 1995 publicou o segundo, Lehenago zen berandu. En ambos os libros de contos o tema principal son as relacións interpersoais e sobre todo a relación amorosa, coas mulleres como protagonistas máis destacados. En moitos dos seus contos fala da soidade das parellas, os malentendidos e os celos. O seu estilo é próximo ás formas orais e sempre se mostrou partidaria da prosa sinxela e directa. Cando publicou o seu primeiro libro de contos e declarou que fixera un libro "lixeiro", tivo que escoitar críticas negativas que a obrigaron a declarar na presentación do seu segundo libro que a literatura lixeira e a subliteratura son cousas moi diferentes. As relacións interpersoais son o principal tema deses dous libros de relatos, pero unhas relacións levadas a extremos, con situacións incómodas, froito do destino ou da mala sorte.[1]

En 1999 publicou Ai, ama!, enmarcable no xénero do ensaio e no que reflexiona sobre os inconvenientes, as dúbidas e as satisfaccións que entraña a maternidade. Esta obra, editada por Alberdania, constituíu un éxito de vendas e no 2001 Agurtzane Intxaurraga preparou unha versión teatral, en colaboración coa propia escritora. Nsa VI edición dos Premios Max, das Artes Escénicas en España que se celebraron o 5 de maio de 2003 recibiu o primeiro premio na categoría de mellor autor teatral en éuscaro por Ai, ama! Gañou este premio noutras dúas ocasións, en 2005 por Ixa / Equis e en 2011 por Aitarekin bidaian[4][5].

No ano 2000 recibiu o premio de xornalismo Rikardo Arregi polo seu traballo como locutora e condutora do programa Goizean Behin.[2]

No 2001 publicou Nik eserita egiten dut eta zer? coa que iniciou a súa andaina na literatura infantil. Esta obra foi traducida a varios idiomas entre outros ao castelán e catalán, galego...

En 2006 publicou a obra Kontu-jaten onde se recollen os testemuños vitais de mulleres nadas nas primeiras décadas do século XX mesturando a realidade cun punto de ficción. O libro non é unicamente a transcrición dos testemuños recolleitos en vídeo senón unha novelización das súas vidas.[6]

En 2022 participou en "Un verán en Galeusca", proxecto impulsado entre VilaWeb, Berria e Nós Diario co relato Ves?[7]

Obra literaria editar

Ensaio editar

  • Ai ama! (1999). Alberdania.

Literatura infantil editar

  • Nik eserita egiten dut eta zer? (2001). Elkar
  • Amona basoan galdu zenekoa (2003). Elkar
  • Norak suhiltzaile izan nahi du (2003). Elkar

Relatos editar

  • Ezer baino lehen (1992). Elkar
  • Lehenago zen berandu (1995). Alberdania.
  • Bakarrizketan (2001). Alberdania. Kike Amonarriz, Pako Aristi, Harkaitz Cano, Andoni Egaña... recompilación de varios escritores e escritoras vascas.
  • Kontu-jaten: gure herriko emakume eskarmentudunen mahaian (2006). Alberdania.
  • Honetara ezkero (2017)[8]. Susa.

Novela editar

  • Koaderno zuria (2017). Elkar

Teatro editar

Obras levadas ao teatro editar

  • Kabaretztei (2017). Hika Teatroa.
  • Gutun zuria (2016). Hika Teatroa.
  • Ilargiaren bi aldeak (2011). Hika Teatroa.
  • Aitarekin bidaia (2009). Hika Teatroa.
  • Zeta (2005). Alessandro Bariccoren obraren itzulpena eta egokitzapena.
  • Chaplin tropela (1990). Hika Teatroa.

Traducións editar

Obras de Arantxa Iturbe traducidas a outros idiomas:

Nik eserita egiten dut

  • (en catalán) Jo ho faig assegut (Barcelona: La Galera, 2001) trad. Maria Josep Escrivà i Vidal
  • (en catalán) Jo ho faig assegut (Valencia: Tandem, 2008) trad. Maria Josep Escrivà i Vidal
  • (en galego) Eu fágoo sentado (Vigo: Galaxia, 2001) trad. Xesús Carballo Soliño
  • (en aragonés) Eu o foi asentato (Villanueva de Galligo: Xordica, 2001) trad. Chabier Tomás Arias
  • (en asturiano) Fáigolo sentáu ¿y qué? (Gijón: Llibros del Pexe, 2001) trad. Xilberto Llano
  • (en castelán) Yo lo hago sentado (Barcelona: La Galera, 2001) trad. Jorge Giménez

Ai ama!

  • (en castelán) ¡Ay, madre!(Irún: Alberdania, 2001) trad. Jorge Giménez
  • (en castelán) ¡Ay, madre! (Irún: Alberdania-Alga, 2006) trad. Jorge Giménez

Lehenago zen berandu

  • (en castelán) Ya ni siquiera es tarde! (Irún: Alberdania, 2005) trad. Jorge Giménez

Hamaika arrosa

  • (en castelán) Once rosas in Otamendi, J.L., Desde aquí (Antología del cuento vasco actual), (Hiru, 1996) trad. B. Montoio

Maria eta Jose ; Pano gorria lepoan

  • (en castelán) María y José; El pañuelo rojo in Olaziregi, M.J., An anthology of Basque short stories (Center for Basque Studies, 2004) trad. A. Gabantxo
  • (en italiano) Maria e Jose; Un foulard rosso al collo in Olaziregi, M.J. Pintxos. Nuovi racconti baschi” (Gran Via Edizioni, 2005) trad. R. Gozzi
  • (en polaco) Maria i Józef; Czerwona chusta na szyi in A.A, Kontu-kontari. Opowiadania baskijskie (TIPI, 2001) trad. A. Wiacek

Nik arrazoi; Gehiago galderarik ez

  • (en polaco) Mialam Racje; Tylko zádnych prosze! in Pewnej nocy w parku: opowiadania baskijskie (Rebis: 2000) trad. A. Szofer & A. Zawiszewski

Gehienez bost hilabete

  • (en inglés) Five months at most in Ayerbe, M. Our wrs: short fiction on basque conflicts (Center for Basque Studies, 2012) trad. A. Gabantxo

Premios editar

Premios literarios editar

  • Riiiiing Julene Azpeitia Saria, 1999
  • Maiteak, denak Donostia Hiria Saria, 2001

Premios de teatro editar

  • Premios Max. VI edición. 2003. Autoría teatral en éuscaro. Ai ama!
  • Premios Max. VIII edición. 2005. Autoría teatral en éuscaro. Ixa / Xe
  • Premios Max. XIV edición. 2011. Autoría teatral en éuscaro. Aitarekin bidaian

Notas editar

  1. ↑ 1,0 1,1 Felix Ibargutxi Otermin (2015). "Auñamendi Eusko Entziklopedia". Consultado o 7 de xuño de 2017. 
  2. ↑ 2,0 2,1 "Euskal Idazleen Elkartea". Consultado o 1 de abril de 2020. [Ligazón morta]
  3. ↑ "Euskal Literaturaren Hiztegia.EHU". Consultado o 7 de xuño de 2017. 
  4. ↑ "Arantxa Iturbe gana el Max a mejor autor teatral en euskera" (en castelán). Consultado o 1 de abril de 2020. 
  5. ↑ Ayerbe Sudupe, Mikel (2012). Narrativa vasca contemporánea: un catálogo (PDF). Etxepare Euskal Institutua. p. 51. ISBN 978-84-616-2311-2. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 9 de marzo de 2017. Consultado o 1 de abril de 2020. 
  6. ↑ "Iturbe Maiz, Arantxa - Auñamendi Eusko Entziklopedia". aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (en castelán). Consultado o 2022-07-21. 
  7. ↑ Iturbe, Anrantxa (21 de xullo de 2022). "Ves?". Nós Diario. 
  8. ↑ Leunda, Gorka Erostarbe. "Kilimatuak ez, kimatuak" (en éuscaro). Arquivado dende o orixinal o 21 de xullo de 2022. Consultado o 1 de abril de 2020. 

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arantxa_Iturbe&oldid=6589515»