Wu Zetian
Wu Zetian, nada o 17 de febreiro de 624 e finada en Luoyang o 16 de decembro de 705,[1][2] tamén chamada Wu Zhao, Wu Hou, Tian Hou durante o final da dinastía Tang, foi unha soberana chinesa que goberno non oficialmente como emperatriz consorte e oficialmente como rexente e emperatriz viúva e como emperatriz reinante. Durante vinte e cinco anos, cogobernou co seu marido e fillos e por quince co seu propio nome (皇帝) durante a breve dinastía Zhou (周, 690–705),[1] que interrompeu a dinastía Tang. Wu é a única emperatriz recoñecida na China en máis de dous milenios.
Wu foi a concubina do emperador Taizong. Trala morte del, casou co seu sucesor, o seu noveno fillo, o emperador Gaozong, comezando oficialmente o becoming huanghou de Gaozong (皇后, emperatriz consorte, título da consorte principal do emperador reinante) en 655, aínda que tivo un considerable poder político antes diso. Tras un infarto debilitador de Gaozong en 660, Wu Zetian converteuse na administradora da corte, posición equivalente á do emperador ata 705.[3]
A importancia para a historia do período de liderado político e militar de Wu Zetian inclúe a maior expansión do Imperio Chinés, que se estendeu moito máis alá dos seus límites territoriais, ata Asia Central, e unha serie de guerras na península de Corea, primeiro aliándose con Silla contra Goguryeo, e despois contra Silla pola ocupación do antigo territorio de Goguryeo. Para a China, ademais das consecuencias máis directas da súa loita para obter e manter o poder supremo, o liderado de Wu resultou en efectos importantes na sociedade e en relación do apoio estatal ao taoísmo, o budismo, a educación e a literatura. Wu Zetian tamén tivo un impacto nos monumentos coas estatuas das grutas de Longmen e a estela do mausoleo de Qianling, ademais da construción dalgúns grandes edificios e pezas de bronce que non se conservan.
Ademais da súa traxectoria como líder política, Wu Zetian tivo tamén unha activa vida familiar. Aínda que as relacións familiares en ocasións foron problemáticas, Wu Zetian foi nai de catro fillos, tres dos cales levaron o título de emperador, aínda que un deles só como honra póstuma. Un dos seus netos foi o recoñecido emperador Xuanzong de Tang.
Traxectoria editar
Mocidade editar
Naceu no seo dunha familia aristocrática de Shanxi, orixinaria da localidade de Wénshuǐ (文水). O seu pai Wǔ Shìhuo (武士彠) (577-635) fora un aliado do fundador da dinastía Tang, Tang Gaozu, que lle concedeu o título de duque de Taiyuan (太原郡公 Tàiyuán Jùngōng), mentres que a súa nai, a señora Yang (楊氏 / 杨氏 Yáng Shì) (579-670), coa que Wu Shihuo casara en segundas nupcias, estaba emparentada coa familia imperial da dinastía anterior aos Tang, a dinastía Sui. Non se sabe con certeza onde naceu a Emperatriz Wu. É posible que nacese na localidade de Lìzhōu (利州), onde estaba destinado o seu pai, ou talvez na capital imperial Chang'an.
De nena, talvez en 638 ou 636, ingresou no harén do emperador Tang Taizong, no quinto rango de concubinas (才人 cáirén).[4][5] En 649, faleceu o emperador Taizong e foi sucedido polo seu fillo, o emperador Tang Gaozong. A moza concubina pasou a formar parte do harén do novo emperador. Segundo a historia tradicional, trala morte do emperador a moza Wu ingresou nun mosteiro budista e, máis adiante, o novo emperador, prendado pola súa beleza, incorporouna ao seu harén. Porén, moitos historiadores actuais poñen en dúbida esta versión e ven máis probable que a moza Wu non pasase nunca polo mosteiro, senón que, trala morte do emperador Taizong, permanecese no palacio. É probable que antes da morte de Taizong xa comezase unha relación clandestina co príncipe herdeiro, o que explicaría a súa permanencia no harén de Gaozong, onde ocupou o posto de concubina de segundo rango. O feito de que a moza Wu fose concubina dun pai e un fillo era un motivo máis de escándalo para os moralistas confucianistas da época.[6][7]
De concubina a consorte editar
A súa presenza no harén non era vista con bos ollos pola consorte de Gaozong, a emperatriz Wang (王皇后 Wáng Huánghòu), que a vía como unha rival da concubina Xiāo Shúfēi (蕭淑妃 / 萧淑妃), coa que estaba enfrontada. Non obstante, a ambición e a capacidade de manipulación da concubina Wu, nesa época chamada Wǔ Mèiniáng (武媚娘), levárona a acadar a posición de emperatriz consorte. No ano 654, unha filla acaba de nacer de Wu foi asasinada, e Wu acusou a emperatriz Wang do crime.[3] Deste xeito, Wu conseguiu ser nomeada emperatriz consorte e, segundo a tradición, ela mesma se encargou de torturar ata a morte os seus rivales, a concubina Xiao e a emperatriz Wang. Algúns historiadores chineses mantiveron que o asasinato da nena foi obra da propia Wu para inculpar os seus rivales, mais é probable que esta lenda fose difundida polos seus inimigos.
A partir de novembro de 660, agravouse o estado de saúde do emperador Gaozong, e a emperatriz Wu comezou a gobernar dende a sombra. O seu poder incrementouse cando fixo executar os ministros da corte Shàngguān Yí (上官儀 / 上官仪) e Lǐ Zhōng (李忠) en xaneiro de 665. Segundo a lenda negra que atribúe todo tipo de infamias á emperatriz Wu, esta estaría envelenando o emperador nos últimos anos da súa vida para poder levar ela mesma as rendas do poder. Tamén se di que fixo matar o seu fillo máis vello, que se enfrontara a ela.
De consorte a soberana editar
Trala morte do emperador, no ano 683, foi o seu terceiro fillo, o emperador Tang Zhong Zhong, quen subiu ao trono, pero ao cabo de seis semanas, Wu empregou o seu poder para destituílo e darlle o trono a outro fillo seu, o emperador Tang Ruizong, que, como o seu irmán, gobernaría de maneira nominal por un breve período, ata que a súa nai decidiu ratificar de xeito público e oficial o seu poder, converténdose na primeira, e única, muller na historia da China que ocupou o trono imperial.
Xa en decembro de 689, impuxera a invención de doce novos caracteres, entre os cales estaba o carácter 曌 (zhào), que adoptou como novo nome propio. Once meses despois, en outubro de 690, proclamou a nova dinastía Zhou e asumiu o nome de "Emperador (Huangdi) Shenshen". Posteriormente, en 695, o seu nome imperial quedou fixado como "Emperador Tian Jin Lun Shenzhen" (天冊金輪聖神皇帝 / 天册金轮圣神皇帝 Tiāncè Jīnlún Shèngshén Huángdì).
O seu reinado caracterizouse pola promoción do budismo, convertido en relixión oficial en 691, o cal lle valeu moito apoio popular. Ademais, empregouse o budismo como elemento de lexitimación do seu reinado ata o punto de que un monxe afín á emperatriz (e tamén amante, segundo a lenda) chegou a propugnar a teoría de que o buda Maitreya, o buda do porvir, era unha muller. Xunto a esta política relixiosa, a emperatriz Wu continuou o seu estilo de goberno baseado nunha forma de despotismo brutal, con purgas e persecucións daqueles que se mostraban hostís ao seu poder.
No ano 700 ordenou un ataque masivo contra os nómades da actual Mongolia e 450000 soldados forzaron os mongois a retroceder.[8]
Abdicación editar
O 20 de febreiro de 705, xa con oitenta anos, non puido evitar o éxito dun golpe de estado, no que foron executados os seus ministros (e amantes, segundo a lenda) os irmáns Zhang, Zhāng Yìzhī (張易之 / 张易之) e Zhāng Chāngzōng (張昌宗 / 张昌宗). A emperatriz foi obrigada a abdicar, e o seu fillo o emperador Zhongzong volveu subir ao trono, restaurando a dinastía Tang o 3 de marzo de 705. A anciá Wu merrou varios meses despois, en decembro dese mesmo ano.
Notas editar
- ↑ 1,0 1,1 Pollard, Elizabeth (2015). Worlds Together Worlds Apart. Nova York: W.W. Norton Company. p. 318. ISBN 978-0-393-91847-2.
- ↑ Paludan, 100
- ↑ 3,0 3,1 Paludan, 96
- ↑ "New Book of Tang, vol. 76". Arquivado dende o orixinal o 19 de febreiro de 2008. Consultado o 19 de febreiro de 2008.
- ↑ "Book of Tang, vol. 51". Arquivado dende o orixinal o 11 de outubro de 2007. Consultado o 11 de outubro de 2007.
- ↑ See, e.g., Zizhi Tongjian, vol. 199. Afirmación de Chu Suiliang de que "servira" (eufemismo para as relacións sexuais) o emperador Taizong cando trataba de evitar que o emperador Gaozong a convertese en emperatriz.
- ↑ Luo Binwang, Declaration on Xu Jingye's Behalf Against Wu Zhao, recompilado en Guwen Guanzhi, vol. 7.
- ↑ "Mongolian Origin". Arquivado dende o orixinal o 29 de novembro de 2010. Consultado o 29 de novembro de 2010.
Véxase tamén editar
Bibliografía editar
- Beckwith, Christopher I. (2009). Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-13589-2.
- Libro Vello de Tang, vol. 6.
- Cotterell, Yong Yap and Arthur Cotterell (1975). The Early Civilization of China. Nova York: G.P. Putnam's Sons. ISBN 978-0-399-11595-0.
- Empress of China: Wu Ze Tian, by Jiang, Cheng An, Victory Press 1998
- Fairbank, John King (1992). China: A New History. Cambridge, Massachusetts: Belknap Press/Harvard University Press. ISBN 978-0-674-11670-2.
- Murck, Alfreda (2000). Poetry and Painting in Song China: The Subtle Art of Dissent. Cambridge (Massachusetts) e Londres: Harvard University Asia Center for the Harvard-Yenching Institute. ISBN 978-0-674-00782-6.
- Libro Novo de Tang, vols. 4 e 76.
- Paludan, Ann (1998). Chronicle of the Chinese Emperors: The Reign-by-Reign Record of the Rulers of Imperial China. Nova York: Thames and Hudson. ISBN 978-0-500-05090-3.
- Rastelli, Sabrina (2008). China at the Court of the Emperors: Unknown Masterpieces from Han Tradition to Tang Elegance (25–907). Skira. ISBN 978-88-6130-681-3.
- Scarpari, Maurizio (2006). Ancient China: Chinese Civilization from the Origins to the Tang Dynasty. Vercelli: VMB Publishers. ISBN 978-88-540-0509-9.
- Watson, Burton (1971). Chinese Lyricism: Shih Poetry from the Second to the Twelfth Century. (Nova York: Columbia University Press). ISBN 978-0-231-03464-7.
- Yu, Pauline (2002). "Chinese Poetry and Its Institutions", in Hsiang Lectures on Chinese Poetry, Volume 2, Grace S. Fong, editor. Montreal: Center for East Asian Research, McGill University.
- Zizhi Tongjian, vols. 195, 199-208.