Transnistria

Estado non recoñecido

Transnistria (nalgúns casos escrito como "Transdniéster", "Transdniestria" ou "Cisdniéster") é un territorio separatista de Moldavia situado principalmente entre o río Dnister e a fronteira oriental da República de Moldavia con Ucraína. Desde a súa declaración de independencia en 1990 e, especialmente despois da Guerra de Transnistria en 1992, é gobernada como a República Moldava Pridnestroviana (RMP), tamén coñecida como "Pridnestrovia"), un Estado non recoñecido que reclama o territorio ao leste do río Dnister, a cidade de Bender e as súas localidades circundantes situadas na beira oeste deste río. A República de Moldavia non recoñece a secesión e considera que os territorios controlados poa RMP son parte da rexión autónoma moldova de Stînga Nistrului (literalmente, "a ribeira esquerda do Dnister"),[1][2][3] oficialmente denominada Unidade Territorial Autónoma Transistria, cun status xurídico especial.[4]

Modelo:Xeografía políticaTransnistria
Република Молдовеняскэ Нистрянэ / Republica Moldovenească Nistreană (ro)
Приднестровская Молдавская Республика (ru)
Придністровська Молдавська Республіка (uk) Editar o valor em Wikidata

HimnoHimno de Transnistria (18 de xullo de 2000) Editar o valor em Wikidata

Nomeado en referencia aPridnestrovian Moldavian Soviet Socialist Republic (en) Traducir e República Socialista Soviética Autônoma da Moldávia (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 46°50′32″N 29°37′28″L / 46.8422, 29.6244Coordenadas: 46°50′32″N 29°37′28″L / 46.8422, 29.6244
CapitalTiráspol Editar o valor em Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación469.000 (2018) Editar o valor em Wikidata (112,66 hab./km²)
Lingua oficiallingua romanesa
lingua rusa
lingua ucraína Editar o valor em Wikidata
Relixiónaconfesional e Igrexa ortodoxa rusa Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Superficie4.163 km² Editar o valor em Wikidata
Altitude140 m Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Creación5 de novembro de 1991 Editar o valor em Wikidata
Día festivo
Organización política
Forma de gobernorepública
presidencialismo Editar o valor em Wikidata
• Xefe de estadoVadim Krasnoselsky (pt) Traducir (2016–) Editar o valor em Wikidata
• Prime Minister of Transnistria (en) Traducir Editar o valor em WikidataAleksandr Rozenberg (pt) Traducir (2022–) Editar o valor em Wikidata
Órgano lexislativoConselho Supremo (Transnístria) (pt) Traducir , (Escano: 33) Editar o valor em Wikidata
Membro de
MoedaRublo de Transnistria Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Prefixo telefónico+373 Editar o valor em Wikidata
Teléfono de emerxencia101, 102, 103 e 104 (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata

Sitio webpresident.gospmr.ru Editar o valor em Wikidata
Rexións do antigo Principado de Moldavia repartidas nos estados modernos.
O edificio lexislativo en Tiráspol cunha estatua de Lenin diante do mesmo.
Casa do Concello en Tiráspol.

Tras da disolución da Unión Soviética, as tensións entre o goberno de Moldavia e as autoridades do Estado separatista en Tiráspol culminaron nunha conflito militar que comezou en marzo de 1992 e concluíu por un alto o fogo en xullo de 1992. Como parte deste acordo, unha Comisión de Control Conxunta tripartita (Rusia, Moldavia e Transnistria) supervisou as medidas de seguridade na zona desmilitarizada, comprendendo 20 localidades a ambos os lados do río. Pero aínda que se mantivo o alto ao fogo, o status político do territorio continúa sen resolverse: aínda que Transnistria non é internacionalmente recoñecida, é de feito un Estado independente,[5][6][7][8] organizado como unha República presidencialista, co seu propio Goberno, Parlamento, exército, policía, sistema postal e moeda. As súas autoridades tamén adoptaron unha Constitución, bandeira, himno nacional e un escudo. Porén, tras un acordo entre Moldavia e Ucraína en 2005, todas as empresas de Transnistria que traten de exportar mercadorías a través da fronteira con Ucraína deben estar rexistradas en Moldavia.[9] Este acordo implementouse despois de que a Misión de asistencia fronteiriza da Unión Europea en Moldavia e Ucraína (EUBAM) iniciara a súa actividade en 2005.[10] A maioría dos transnistrios son cidadáns da República de Moldavia,[11] pero tamén hai moitos con cidadanía rusa e ucraína.

Transnistria é ás veces comparada con outras zonas de conflito postsoviéticas conxeladas, como Nagorno-Karabakh, Abkhazia e Osetia do Sur (precisamente, os únicos estados que recoñecen a Transnistria.[12][13] Os dous últimos, ademais de recoñeceren a Transnistria como un Estado independente, estableron relacións diplomáticas con ela a cambio do seu recoñecemento a través da Comunidade para a Democracia e os Dereitos das Nacións.[14]

Historia editar

Na alta Idade Media a rexión estaba poboada polas tribos eslavas dos uliches e os tíveros e ás veces por nómades túrquicos como os pechenegos e os cumanos. Formou parte do Rus de Kiv en varias ocasións, e foi parte integrante da Union de Lublin. A zona pasou a estar baixo o control do Imperio Otomán en 1504 e case tres séculos despois, en 1792, foi cedida ao Imperio Ruso. Nese tempo, a poboación estaba composta maioritariamente por moldovos-romaneses e eslavos, existindo ademais unha poboación nómade tártara.

O final do século XVIII marcou a colonización rusa e ucraína da rexión, coa intención de defender o que naquel entón era a fronteira suroccidental do Imperio ruso.

Século XX editar

Tras a Revolución rusa, a rexión formou parte do Territorio Moldovo Autónomo na República Socialista Soviética de Ucraína. A poboación moldovo-falante continuaba formando unha parte importante da poboación, e nas escolas impartíanse clases de lingua moldova (romanés).

Durante a segunda guerra mundial foi anexionada á Romanía do Eixe. Entre decembro de 1941 e febreiro de 1942, en Transnistria foron asasinados polas tropas romanesas máis de 100 000 xudeus.

Desde o principio das hostilidades na fronte oriental, Romanía controlaba o territorio situado entre os ríos Dnister e Bug, chamado Transnistria. Durante meses os soldados romaneses participaron activamente na limpeza étnica sobre os civís xudeus organizada polas Waffen-SS. Pero coa evolución da guerra en contra dos intereses alemáns, os romaneses adoptaron unha posición menos comprometida.

Despois da segunda guerra mundial, Transnistria incluíuse, xunto coa Besarabia, na República Socialista Soviética de Moldavia, mentres que a Besarabia meridional quedou incluída na República Socialista Soviética de Ucraína.

Na década de 1940, as autoridades soviéticas deportaron poboación romanesa de Transnistria cara a Siberia e Casaquistán, acusados colaboren co exército alemán e os seus aliados romaneses durante a guerra, sendo substituídos por ucraínos e rusos. Á maioría dos romaneses permitíuselles retornar en 1950, durante o proceso de desestalinización.

Naquela época a maior parte das inatalacións industriais da República Socialista de Moldavia estaban situadas en Transnistria, mentres que o resto do país continuaba cunha economía baseada na agricultura. En 1990 o 40 % do PIB de Moldavia e o 90 % da súa produción eléctrica correspondían a Transnistria.

O 14º Exército soviético estivo acantoado alí desde 1956, e a súa presenza prolongouse até despois da descomposición da Unión Soviética para controlar os arsenais de armas e munición creados en tempos soviéticos para posíbeis operacións no sueste de Europa en caso dunha Terceira Guerra Mundial. Rusia aínda está en negociacións con Transnistria e Ucraína co fin de obter dereito de tránsito para transportar o material militar.

A Guerra do Dnister editar

En 1989, a República de Moldavia, cuxa capital é Chișinău, proclamou o moldovo como lingua oficial do país, e comezaron algunhas negociacións para a reunificación con Romanía. Os eslavos da ribeira oriental do río Dnister proclamaron a República Moldova do Transniéster (PMR, das súas siglas en ruso) o 2 de setembro de 1990, e estalou unha guerra civil en 1992 que causou aproximadamente 1.500 mortes. A guerra rematou tras o alto ao fogo negociado por representantes moldovos, transnistrios, rusos e ucraínos.

Á parte do acordo de alto ao fogo, oficializouse a presenza do 14º Exército ruso na zona. Os moldovos considérano un elemento supostamente non-neutral, cando non hostil; para os transnistrios é unha garantía de protección necesaria e xusta. Porén, o goberno moldovo non ten actualmente ningunha capacidade de control sobre a rexión.

A pesar que en 1994 chegouse a un acordo con Moldavia para a retirada das tropas rusas de Transnistria, aínda non foi ratificado pola Duma rusa, nin parece existir vontade rusa para cumprilo.

O 17 de decembro de 2006 celebrouse un referendo que ratificou, de facto, a independencia de Transnistria. A opción independentista colleitou o 97,2 % de votos.[15]

Crise de 2004 editar

A Autoridade Transnistria comezou a pechar colexios que usaban o idioma moldovo en grafías latinas, e varios profesores e pais que protestaron a medida foron detidos. O goberno moldovo decidiu decretar un bloqueo para illar a zona rebelde do resto do país. Transnistria respondeu cunha serie de actos destinados a desestabilizar a situación económica en Moldavia: ao estar a maioría de plantas de enerxía construídas en Transnistria durante os tempos soviéticos, a crise xerou cortes de enerxía en varias zonas de Moldavia.

Actualmente a OSCE está negociando unha solución para a situación.

Status político editar

Transnistria está recoñecida internacionalmente como unha parte da República de Moldavia, aínda que está controlada polo goberno separatista, que declarou a independencia en 1990. Unicamente a República de Abkhazia, a República de Osetia do Sur e a República de Nagorno-Karabakh (tres estados sen recoñecemento maioritario dentro da comunidade internacional) recoñecen a independencia de Transnistria.[16][17]

Entre 300 000 e 400 000 cidadáns (a maioría da poboación) adquiriron pasaportes moldovos en 2007, xa que ningún Estado recoñece a documentación emitida polas autoridades de Transnistria.[18] Rusia abriu un consulado en Tiráspol, contra a vontade de Moldavia.[19]

Política editar

 
Transnistria continúa utilizando simboloxía soviética.

Transnistria ten un sistema multipartidista cun parlamento unicameral, chamado Consello Supremo de Transnistria, formado por 43 membros electos mediante representación proporcional. O presidente é elixido polo voto popular para un mandato de cinco anos.[20]

Igor Smirnov, ex funcionario da República Socialista Soviética de Moldavia, foi o xefe de Estado desde 1991 até 2011.[21] Nas eleccións celebradas o 10 de decembro de 2006, obtivo o 82,4 % dos votos.[22] Algúns observadores internacionais que supervisaron as eleccións declararon que os comicios foron libres e democráticos.[23]

O principal partido político é República, de tendencia fortemente nacionalista, sendo o único partido gobernou o país. As principais forzas de oposición son o Partido Comunista de Transnistria (de ideoloxía marxista-leninista) e Renovación (de tendencia conservadora).

A pesar de continuar utilizando simboloxía soviética, como a fouce e o martelo na bandeira e no escudo nacional, o goberno afirma non ser comunista, enfatizando que os dous principais partidos políticos móstranse favorábeis ao desenvolvemento dunha economía de mercado coa participación de empresas privadas.[24]

Yevgeny Shevchuk é o actual xefe de Estado, logo de obter o 38,5 % dos votos na primeira volta das eleccións celebradas o 11 de decembro de 2011 e o 73,8 % dos sufraxios na segunda volta o 25 de decembro. Asumiu o cargo o 30 de decembro de 2011.

Dereitos humanos editar

A situación dos dereitos humanos na rexión foi criticada por varios gobernos e organizacións internacionais. No seu informe anual correspondente a 2008, a organización conservadora estadounidense Freedom House cualificou a Transnistria como un territorio "non libre".[25]

De acordo co informe de 2006 presentado polo Departamento de Estado estadounidense, "o dereito dos cidadáns a cambiar de goberno foi restrinxido; as autoridades aplican a tortura, promoven arrestos e detencións ilegais, ademais de limitar a liberdade de expresión, a liberdade de prensa e impedir o rexistro de grupos relixiosos minoritarios"; Ademais, agrega que "a rexión é unha zona propicia para o tráfico de persoas", sinalando que "a homosexualidade é ilegal, e os gays e lesbianas están suxeitos á discriminación gobernamental e social".[26]

Xeografía editar

 
Río Dnister en Tiráspol.

Transnistria non ten saída ao mar, pero si ten fronteiras con Besarabia (é dicir, o resto de Moldavia) ao oeste (411 km) e con Ucraína (405 km) ao leste. Trátase dun estreito val que se estende en dirección norte-sur ao longo da beira do río Dnister, que forma unha fronteira natural ao longo da súa maior parte, lindeiro co resto de Moldavia. Tiráspol, a capital e a cidade máis grande de Transnistria, ten arredor de 160 000 habitantes.

O territorio controlado por Transnistria é na súa maioría (pero non totalmente) coincidente coa marxe esquerda (oriental) do río Dnister. Inclúe dez cidades e vilas, e 69 concellos, cun total de 147 entidades de poboación. Seis municipios da marxe esquerda (Cocieri, Molovata Noua, Corjova, Pirita, Coșnița e Doroțcaia) mantivéronse baixo o control do goberno de Moldavia despois da Guerra de Transnistria en 1992, como parte do distrito de Dubăsari. Están situados ao norte e ao sur da cidade de Dubăsari, que á súa vez está baixo control de Transnistria. A vila de Roghi de Molovata Noua tamén está controlada por Tiráspol (Moldavia controla as outras nove das dez aldeas dos seis municipios).

Na ribeira oeste, a cidade de Bender e catro concellos (que teñen un total de seis aldeas) ao leste, sueste e sur, na beira oposta do río Dnister da cidade de Tiráspol (Proteagailovca, Gisca, Chițcani e Cremenciug), son controlados polas autoridades del Transnistria.

Demografía editar

Segundo o censo de 1989, a poboación era de 679 000 habitantes, incluíndo todas as localidades da zona de seguridade, incluso aquelas que se encontran baixo control moldovo. De acordo co censo de 2004, a poboación era de 555 347 habitantes, excluíndo as áreas baixo control moldovo.[27][28]

De acordo con este censo, o principal grupo étnico é o moldovo (ao que pertene o 31,9 % da poboación), seguido do ruso (cun 30,4 %) e o ucraíno (co 28,8 %). Existen grupos menores de búlgaros, polacos, alemáns, xudeus, gagauz, belarusos e outros, que conforman o 8,9 % restante. Un 64,2 % da poboación pertence a algún grupo eslavo, como rusos, ucraínos, búlgaros, polacos ou belarusos.

Relixión editar

As estatísticas oficiais mostran que o 91 % da poboación de Transnistria profesa o cristianismo ortodoxo oriental, ademais dun 4 % que pertence ao catolicismo romano.[29] Os católicos romanos encóntranse principalmente no norte de Transnistria, onde vive unha notábel minoría polaca.[30]

O goberno local apoiou a restauración e construción de novas igrexas ortodoxas. Afirma que na República hai liberdade de culto e das crenzas relixiosas, e que 114 congregacións están rexistradas oficialmente. Porén, en data tan recente como 2005, presentáronse supostamente obstáculos para o rexistro dalgúns grupos relixiosos, en particular as Testemuñas de Xehová.[31] En 2007, a estadounidense Christian Broadcasting Network denunciou a persecución de protestantes en Transnistria.[32]

 
Banco Central de Transnistria.

Economía editar

A economía de Transnistria é mixta. Durante a década de 1990 produciuse un proceso de privatización de empresas.[33] A economía baséase na industria pesada, xeración de enerxía eléctrica e manufacturas téxtiles. Estes tres sectores suman o 80 % do total da produción industrial.[34] O produto interior bruto situábase sobre os 420 millóns de dólares en 2005, segundo fontes propias.[35]

O Banco Central de Transnistria é o encargado da emisión da moeda local, o rublo de Transnistria, que é convertíbel segundo unha taxa de cambio flotante. Unicamente ten validez dentro deste territorio.[34]

Divisións administrativas de Transnistria editar

 
Divisións administrativas de Transnistria.

Transnistria está dividida en cinco raions (departamentos ou distritos):

e unha municipalidade:

Ademais, Bender (Tighina; Бендéры), situada na ribeira occidental do Dnister (en Besarabia), xeograficamente fóra de Transnistria, non é oficialmente parte do territorio de Transnistria —tal como se define polas autoridades centrais— pero está controlada de facto polo goberno transnistrio, que a considera parte da súa organización administrativa.

Notas editar

  1. "CIA World factbook Moldova. territorial unit: Stinga Nistrului (Transnistria)". Arquivado dende o orixinal o 27 de maio de 2012. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  2. Herd, Graeme P.; Jennifer D. P. Moroney (2003). Security Dynamics in the Former Soviet Bloc. Routledge. ISBN 041529732X. 
  3. Zielonka, Jan (2001). Democratic Consolidation in Eastern Europe. Oxford University Press. ISBN 019924409X. 
  4. Закон № 173 от 22.07.2005 об основных положениях особого правового статуса населенных пунктов левобережья Днестра (Приднестровья)
  5. Boonstra, Jos. "Moldova, Transnistria and European Democracy Policies" (PDF). FRIDE (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 08 de agosto de 2018. Consultado o 13 de novembro de 2012. }, 2007
  6. Gerald Hinteregger, Hans-Georg Heinrich (editores), Russia — Continuity and Change, Hinteregger, Gerald; Heinrich Hans-Georg (2004). Russia — Continuity and Change. (editores). Springer. p. 174. ISBN 3211223916. 
  7. Rosenstiel, Francis; Edith Lejard, Jean Boutsavath, Jacques Martz (2002). Annuaire Europeen 2000/European Yearbook 2000. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 9041118446. 
  8. Barry Bartmann, Tozun. Bahcheli (2004). De Facto States: The Quest for Sovereignty. Routledge. ISBN 0714654760. 
  9. Misión de asistencia fronteiriza da Unión Europea en Moldavia e Ucraína (EUBAM) Arquivado 16 de outubro de 2017 en Wayback Machine., novembro de 2007 (en inglés)
  10. "www.eubam.org". Arquivado dende o orixinal o 11 de maio de 2013. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  11. Der n-tv Atlas. Die Welt hinter den Nachrichten. Bertelsmann Lexikon Institut. 2008. páxina 31
  12. OSCE: De Gucht Discusses Montenegro Referendum, Frozen Conflicts, GlobalSecurity.org, Radio Free Europe/Radio Liberty, May 2006
  13. Vladimir Socor, Frozen Conflicts in the Black Sea-South Caucasus Region Arquivado 05 de xuño de 2013 en Wayback Machine., IASPS Policy Briefings, 1 de marzo de 2004
  14. "Абхазия, Южная Осетия и Приднестровье признали независимость друг друга и призвали всех к этому же". Newsru. 17-11-2006. Consultado o 31-08-2008. 
  15. "Transnistria anuncia el resultado final del referendum". Arquivado dende o orixinal o 24 de setembro de 2015. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  16. Georgia: Russia moves to recognize South Ossetia, Abkhazia (en inglés) Arquivado 28 de xaneiro de 2012 en Wayback Machine..
  17. "In detail: The foreign policy of Pridnestrovie". Arquivado dende o orixinal o 11 de maio de 2008. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  18. Nearly 400 thousand transnistrians have Moldovan passports Arquivado 05 de febreiro de 2011 en Wayback Machine. (en inglés)
  19. THE EASTERN CHALLENGE: IS TRANSNISTRIA THE KEY TO THE CAUCASUS? (en inglés)
  20. Parliament of the Pridnestrovian Moldavian Republic (en inglés)
  21. Sanctions against Transnistria (Republic of Moldova)
  22. "Transdnestr: Opposition presidential contender Safonov insists protest voting was higher" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 30 de xaneiro de 2009. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  23. http://pridnestrovie.net/observers.html Arquivado 03 de setembro de 2014 en Wayback Machine. (en inglés)
  24. "FAQ, Moldova/Pridnestrovie relations". Arquivado dende o orixinal o 02 de novembro de 2010. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  25. Freedom House: Country Report Arquivado 24 de outubro de 2011 en Wayback Machine.(en inglés)
  26. Country Reports on Human Rights Practices (en inglés)
  27. Datos oficiais do censo de 1989, por Olvia Press Arquivado 05 de novembro de 2012 en Wayback Machine. (en ruso)
  28. 2004 Census: PMR urban, multilingual, multicultural Arquivado 26 de xullo de 2010 en Wayback Machine.(en inglés)
  29. "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 16 de outubro de 2012. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  30. "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 16 de febreiro de 2010. Consultado o 16 de febreiro de 2010. 
  31. [1]
  32. "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 18 de abril de 2009. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  33. "Moldova: Regional tensions over Transdniestria" (PDF) (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 22 de xaneiro de 2009. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  34. 34,0 34,1 "Money: Pridnestrovie's own currency" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 10 de xaneiro de 2009. Consultado o 13 de novembro de 2012. 
  35. Transnistria announces GDP forecast (en inglés)

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar