Superdotación

Superdotado é unha persoa que ten unha capacidade mental significativamente superior á media. Como un talento, a superdotación é a aptitude para realizar actividades intelectuais, artísticas ou deportivas que parecen innatas, xa que a persoa superdotada parece mostrar tales habilidades sen poder explicar como aprendeu. Porén, tales habilidades tamén se desenvolven mediante o esforzo persoal e é un erro pensar que as persoas superdotadas non precisan ser ensinadas, só precisan dunha educación diferenciada que satisfaga a súa demanda de coñecementos. As principais características dunha persoa superdotada son, segundo Joseph Renzulli: altas habilidades, creatividade e compromiso coa tarefa. Trátase da capacidade de participar profundamente en actividades relacionadas coa súa área de interese, xa sexa artística, académica ou deportiva.

Os superdotados ou altamente cualificados teñen un mellor rendemento en clases especiais que lles permiten desenvolver as súas habilidades

A alta capacidade ou superdotación pode ser xeral ou específica. Por exemplo, unha persoa intelectualmente dotada pode ter un talento impresionante para as matemáticas, pero non demostrar habilidades lingüísticas igual de fortes, ou viceversa. Cando se combina cun reto do currículo axeitado e a dilixencia necesaria para adquirir e executar moitas habilidades aprendidas, a alta capacidade adoita producir un éxito académico excepcional.

Conceptos de intelixencia, superdotación e altas habilidades ou capacidades

Pódese definir como a capacidade mental para razoar, planificar, resolver problemas, ideas abstractas, comprender ideas, linguaxes e aprender. Segundo a definición tomada, a intelixencia pode considerarse un dos aspectos da personalidade. O psicopedagogo israelí Reuven Feuerstein afirma que a intelixencia humana pode ser estimulada a calquera idade. Segundo a súa teoría da modificabilidade cognitiva estrutural, imesmo os individuos considerados non aptos poden ter a súa intelixencia "ampliada", adquirindo así a capacidade de aprender.

Na década de 1990, a psicóloga estadounidense Linda Gottfredson procurou reunir a un gran grupo de investigadores (131 científicos foron invitados e 52 asinaron o documento) para tentar chegar a unha definición actualizada para o concepto de intelixencia. A definición foi a seguinte:

" unha capacidade mental moi xeral que, entre outras cousas, implica a capacidade de razoar, planificar, resolver problemas, pensar abstractamente, comprender ideas complexas, aprender rápido e aprender da experiencia. Non é unha mera aprendizaxe literaria, unha habilidade estritamente académica ou un talento para saír ben nas probas. Pola contra, o concepto refírese a unha capacidade máis ampla e profunda para comprender o mundo que te rodea: "captar polo aire", "captar" o significado das cousas ou "percibir" unha cousa."

Identificación

A proba de coeficiente intelectual (intelligence quotient), foi feita para medir a intelixencia, pero non é precisa e non pode avaliar todas as áreas de alto rendemento que ten unha persoa, polo que non convén avaliar a superdotación só coa proba, que é unha medida consagrada. Pola proba WAIS, que é a máis utilizada, o individuo que presenta un coeficiente intelectual superior a 130, cunha desviación estándar de 15 puntos, considérase superdotado, que sería o 2% máis alto. Varias ideas sobre a definición están en desenvolvemento e formuláronse mellores formas de identificar a superdotación intelectual.

A principal motivación dos estudos é o recoñecemento precoz do potencial da persoa para proporcionar as condicións adecuadas para o seu desenvolvemento. Para iso, os educadores e orientadores poden, ademais da observación directa da conduta e do rendemento, facer uso de escalas características (método desenvolvido polos investigadores Renzulli, Smith, White, Callahan, Hartman e Westberg onde o profesor avalía a frecuencia coa que os aspectos relacionados co a aprendizaxe, a creatividade e a motivación rexístranse na vida cotiá do alumnado), cuestionarios, entrevistas ou conversas coa persoa, coa familia, co profesorado, etc.

Altas habilidades ou superdotación e Medicina

En medicina, os estudos da estrutura da mielina das neuronas e un funcionamento máis óptimo do cerebro considéranse importantes como causas da capacidade superior. A diferenza entre un individuo normal e un superdotado son as complexas conexións cerebrais e non o número de neuronas.^{[Cómpre referencia]}

Altas habilidades ou superdotación e Socioloxía

En canto á Socioloxía, hai diferentes efectos. Durante a infancia e a adolescencia, nalgúns casos son acollidos por unha maior intelixencia e madurez por grupos máis avanzados, xeralmente en idade. Ás veces son rexeitados por motivos como a falta de intereses compartidos, envexa, celos, etc. Co tempo, adoitan establecer amizades concretas, normalmente con persoas con intereses maduros e concretos.^{[Cómpre referencia]}

Altas capacidades ou superdotación e Psicoloxía

Ás veces, a alta capacidade non se recoñece na infancia e os nenos con alta capacidade ás veces son diagnosticados con trastorno afectivo bipolar, trastorno por déficit de atención e hiperactividade , trastorno de oposición e desafiante, depresión, ansiedade, trastorno obsesivo-compulsivo ou outros problemas.

Aviso médico

Advertencia: A Wikipedia non dá consellos médicos. Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico.

Algunhas características da superdotación son: ^{[Cómpre referencia]}

• Alta capacidade de influencia e/ou liderado social; vocación de liderado
• Alto sentido crítico
• Alto rendemento en determinadas áreas
• Amplos coñecementos xerais
• Aprendizaxe fácil
• Autodidactismo
• Boa memoria
• Creatividade
• Curiosidade
• Difícil socialización, por falta de intereses comúns
• Egocentrismo pero tamén empatía
• Independencia e autonomía
• Iniciativa
• Impaciencia
• Inconformidade
• Obstinación
• Sentido do humor
• Sentido competitivo

Estratexias didácticas

A Organización Mundial da Saúde define unha persoa superdotada como "aquela que ten un cociente intelectual superior a 130" na escala de David Wechler. Así mesmo, estímase que o 2% da poboación pode considerarse superdotada. Non obstante, só se detectan o 0,01% deles. A OMS define as persoas con altas capacidades como aquelas cun cociente superior a 120 na mesma escala.

A lexislación en diversos estados ou países recollen a necesidade de que os alumnos superdotados intelectualmente ou con altas capacidades intelectuais reciban atención educativa específica por parte das administracións educativas.

Para satisfacer as necesidades educativas especiais dos superdotados, existen dous enfoques de ensino.

O enriquecemento curricular é proporcionar aos nenos experiencias de aprendizaxe diferentes ás que normalmente presenta o currículo normal. Isto realízase mediante actividades extraescolares onde se presentan contidos máis completos e/ou máis profundos e se desenvolven actividades pedagóxicas para crear un ambiente de aprendizaxe desafiante para este alumno, espertando o seu interese e axustando os niveis de aprendizaxe requiridos segundo as súas capacidades. Pode darse a través de clases, seguimento ou titoría individual.

As clases de aceleración permiten que o alumno salte etapas da formación regulamentaria. Existen diferentes estratexias para acadar este obxectivo.

• Entrada temperá na seguinte etapa do proceso educativo (desde a educación infantil)
• Saltar as notas e ou os graos escolares
• Aceleración por materia (para cursar materias máis avanzadas nos cursos seguintes)
• Formación en clase mixta (onde os máis pequenos poden traballar cos maiores e os máis avanzados)
• Estudos paralelos (asistir ao ensino primario ao mesmo tempo que ao bacharelato, etc. )
• Estudos comprimidos (cando o currículo normal se completa na metade ou nun terzo do tempo asignado)
• Ingreso temperá á educación superior

Véxase tamén

• Cognición
• Educación inclusiva
• Intelixencia
• Teoría das intelixencias múltiples
• Mensa Internacional
• Neurolingüística
• Pensamento
• Savant
• Trastorno de déficit de atención e hiperactividade
• Xenio

Ligazóns externas

• ASAC GALICIA | Asociación de Altas Capacidades de Galicia (altascapacidadesgalicia.org)
• Protocolo para a atención educativa ao alumnado con altas capacidades intelectuais | Consellería de Cultura, Educación e Universidade (Xunta.gal)
• https://www.aest.es/ Asociación Española de Superdotados e con talento (en castelán)
• Guia de superdotación e altas capacidades para educadores (mec.pt; en portugués)
• https://www.mensa.es/ Asociación internacional de personas de alto cociente intelectual (en castelán)