Ringo Starr

músico inglés

Ringo Starr nado como Richard Starkey, (MBE) en Liverpool o 7 de xullo de 1940, é un músico, cantante, compositor e actor británico, recoñecido por ser o batería de The Beatles. Dos catro membros do grupo, foi o último en incorporarse á formación definitiva. Chámanlle así porque sempre usa aneis, aínda que nunha entrevista dixo: "Elixino porque é nome de can e os cans agrádanme". Antes da súa unión a The Beatles, Starr foi membro doutra banda de Liverpool, Rory Storm & The Hurricanes. En agosto de 1962, Starr substituíu de forma permanente na formación de The Beatles ao batería Pete Best. Ademais de tocar a batería, Starr participou como vocalista en varias cancións do grupo como "With a Little Help from My Friends", "Yellow Submarine" e "Act Naturally", entre outras, e figurou como compositor das cancións "Don't Pass Me By" e "Octopus's Garden".

Infotaula de personaSir Editar o valor em Wikidata
Ringo Starr

(2013) Editar o valor em Wikidata
Nome orixinal(en) Sir Richard Starkey Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento(en) Richard Henry Parkin Starkey-Graves, Jr. Editar o valor em Wikidata
7 de xullo de 1940 Editar o valor em Wikidata (83 anos)
Liverpool (Reino Unido) Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
Outros nomesRingo Starr Editar o valor em Wikidata
País de nacionalidadeReino Unido Editar o valor em Wikidata
RelixiónHinduísmo e cristianismo Editar o valor em Wikidata
Lateralidademanicho Editar o valor em Wikidata
Actividade
Ocupaciónbatería Editar o valor em Wikidata
Período de actividade1959 Editar o valor em Wikidata -
Membro de
Ringo Starr & His All Starr Band (pt) Traducir (1989–2020)
The Beatles (1962–1970) Editar o valor em Wikidata
Xénero artísticoMúsica rock, pop rock e música pop Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua inglesa Editar o valor em Wikidata
TesituraBarítono Editar o valor em Wikidata

InstrumentoTambor, Instrumento de percusión, Batería, voz e guitarra Editar o valor em Wikidata
Selo discográficoApple Records
Entertainment One Music (en) Traducir
Parlophone
Polydor Records
RCA
Atlantic Records
Swan Records
Vee-Jay Records
United Artists Records
Capitol Records
Mercury Records Editar o valor em Wikidata
Participou en
1 de agosto de 1971Concerto para Bangladesh (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Familia
CónxuxeBarbara Bach (pt) Traducir (1981–)
Maureen Cox (pt) Traducir (1965–1975), divorcio Editar o valor em Wikidata
ParellaNancy Lee Andrews (en) Traducir (1976–1980)
Shelley Duvall (1975–1976) Editar o valor em Wikidata
FillosLee Starkey (pt) Traducir
 () Maureen Cox (pt) Traducir
Zak Starkey (pt) Traducir
 () Maureen Cox (pt) Traducir
Jason Starkey (en) Traducir
 () Editar o valor em Wikidata
PaisRichard Henry Parkin Starkey (en) Traducir Editar o valor em Wikidata  e Elsie Starkey (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Premios
Sinatura
Editar o valor em Wikidata

Páxina webringostarr.com Editar o valor em Wikidata
IMDB: nm0823592 Allocine: 4654 Allmovie: p112533 TCM: 183298 Metacritic: person/ringo-starr TV.com: people/ringo-starr
Facebook: ringostarrmusic Twitter: ringostarrmusic Instagram: ringostarrmusic MySpace: ringostarr Youtube: UCqESxycliXwDheOseXqmq8w Souncloud: ringostarrofficial Spotify: 6DbJi8AcN5ANdtvJcwBSw8 iTunes: 52017 Last fm: Ringo+Starr Musicbrainz: 300c4c73-33ac-4255-9d57-4e32627f5e13 Songkick: 511576 Discogs: 259352 Allmusic: mn0000217792 WikiTree: Starkey-506 Deezer: 77974 Genius: Ringo-starr Editar o valor em Wikidata

A contribución creativa de Starr á música de The Beatles foi suxeito de eloxios por músicos e críticos. O batería Steve Smith comentou que a popularidade de Starr "deu luz a un novo paradigma onde se comezou a ver ao batería como un participante máis no aspecto compositivo". En 2011, os lectores da revista musical Rolling Stone elixiron a Starr o quinto mellor batería de todos os tempos.[1]

Trala separación de The Beatles en 1970, Starr desenvolveu unha carreira musical en solitario con éxitos comerciais na década de 1970 como Ringo (1973) e Goodnight Vienna (1974) e varios fracasos na década de 1980, durante a cal desenvolveu unha actividade cinematográfica paralela, participando en películas como Cavernícola (Caveman) (1981). Ademais, participou como músico de sesión en traballos doutros artistas, incluíndo os seus tres antigos compañeiros de The Beatles, e narrou as dúas primeiras tempadas da serie infantil animada Thomas e os seus amigos (Thomas the Tank Engine and Friends).[2] En 1989, creou Ringo Starr & His All-Starr Band, unha banda cunha formación rotatoria ao estilo de Bill Wyman's Rhythm Kings e coa que sae anualmente de xira, e publicou o álbum Time Takes Time, o primeiro dunha serie de colaboracións co músico Mark Hudson, quen produciu posteriores traballos como Vertical Man (1997), Ringo Rama (2003) e Choose Love (2005).[3] O seu disco máis recente, Ringo 2012, foi publicado en 2012.[4]

Nunha entrevista, Phil Collins declarou: "Eu creo que Ringo Starr non foi ben valorado no seu papel de batería. Desafío a calquera de vostedes a tocar a batería como fai Ringo en "A Day in the Life"".

Traxectoria editar

Primeiros anos editar

Starkey naceu no seo dunha familia traballadora o 7 de xullo de 1940 no 9 de Madryn Street de Dingle, un suburbio portuario de Liverpool, Inglaterra. Os seus pais, Elsie Gleave Parkin e Richard Starkey, divorciáronse, quedando o mozo ao coidado da súa nai. Ambos mudaronse ao 10 de Admiral Grove, á vez que a súa nai alternaba distintos traballos.

Ingresou na escola de St. Silas, pero aos 6 anos veríase obrigado a abandonala debido a unha grave peritonite. Permaneceu en cama durante dous anos e dez semanas no hospital. Aos trece, despois de que a súa nai contraese matrimonio con Harry Greaves, un arrefriado converteuse en pleuresía, o que lle obrigou a ser ingresado no Myrtle Street Hospital, onde permaneceu ata 1955.

A súa ausencia da aula lle dificultó a aprendizaxe, polo que á súa saída apenas sabía ler e escribir. Traballou, grazas ao apoio do seu padrastro, para a British Rail como mensaxeiro, aínda que ás seis semanas foi despedido por non pasar o exame médico. Pouco despois, Harry Greaves logrou atoparlle traballo como aprendiz de ensamblador nunha compañía mecánica local.

Pese a todo, e debido ao auxe do skiffle, a maior afección de Ringo era a música. Durante a súa estancia no hospital, aprendeu a tocar o tambor nas clases de música que se impartían. Á súa saída deste, Harry Greaves comproulle unha batería de segunda man. Tocou para algunhas bandas locais: primeiro en bailes xunto a Eddie Clayton e máis tarde con The Darktown Skiffle Group, aínda que alcanzou certa reputación no grupo Rory Storm & The Hurricanes, onde cambiou o seu nome polo de Ringo Starr (Ringo debido aos numerosos aneis que usaba (aínda que el nunha entrevista dixo "elixino porque é nome de can e os cans agrádanme"), e Starr para anunciar o seu só de batería como Starr Time).

No outono de 1960, e logo de numerosos concertos no seu Liverpool natal, Ringo, xunto a Rory Storm and the Hurricanes (que era o grupo máis popular en Liverpool nese tempo), tocou en Hamburgo, Alemaña, onde coñeceu a The Beatles. En varias ocasións substituíu a Pete Best á batería debido á súa ausencia, e emprendeu unha grande amizade co resto da banda.

Con The Beatles editar

Artigo principal: The Beatles.

En 1962, The Beatles conseguen o seu primeiro contrato discográfico con Parlophone grazas á axuda de Brian Epstein e George Martin. Pese a todo, a George Martin non lle gustaba o ritmo de Pete Best na batería, polo que propuxo substituilo polo mellor batería de Liverpool. Chamaron a Ringo, preguntándolle se quería unirse á banda, cousa que así fixo, aínda que a George Martin non se lle dixo que Ringo aceptara, polo cal aquel día reemprazárono por un profesional chamado Andy White. Malia as reticencias, finalmente contou co apoio de George Martin e ingresou oficialmente no grupo.[5] Malia ser zurdo, Ringo toca unha batería para destros. A súa tendencia a dirixir o ritmo coa súa man esquerda contribuíu ao distintivo estilo de tocar a batería de Ringo.

John Lennon dixo de Ringo:

Ringo era un estrela na súa xusta medida en Liverpool, antes de que o coñeceramos. Por entón era un batería profesional que tocaba e cantaba, tiña o seu propio espectáculo e estaba nun dos grupos máis importantes de Gran Bretaña pero especialmente de Liverpool... Ringo é un moi bo músico.[6]

Pola súa banda, Steve Smith dixo del:

Antes de Ringo, os baterías seguían o ritmo coa súa habilidade e o seu virtuosismo. A popularidade de Ringo trouxo un novo paradigma na forma de que o público vía a batería. Comezamos a ver ao batería como un participante igualado en todos os aspectos da composición. Unha das mellores calidades de Ringo era que compoñía a pista da batería cun estilo único para as cancións dos Beatles. As partes da batería supoñían unha firma tan personalizada que podías escoitar a Ringo sen o resto da música e identificar de inmediato a canción.[7]

Moitos baterías, entre eles Max Weinberg, da E Street Band, Dave Grohl, de Nirvana, Danny Carey, de Tool, Liberty deVitto da banda de Billy Joel, Phil Collins e Mike Portnoy, recoñeceron a influencia de Ringo á hora de tocar a batería.[8]

Segundo Phil Collins:

Starr é enormemente menosprezado. A pista de batería en "A Day in the Life" ten cousas moi complexas. Podes contratar a un bo batería hoxe en día e dicirlle: "Quero que o toques como tal", e non saberá como facelo.[9]

No seu extenso estudo sobre as sesións de gravación de The Beatles, Mark Lewisohn confirmou que Ringo era hábil e notablemente formal. Segundo o autor, ao longo de oito anos de sesións houbo menos dunha ducia de ocasións na que tivese que interromperse a gravación por un erro de Ringo, recaendo a maior parte dos erros nos outros tres compoñentes de The Beatles.[8] Ringo é así mesmo considerado por introducir aspectos modernos nas técnicas da batería, como é a forma de coller as baquetas por ámbalas mans do mesmo xeito, a diferenza da forma tradicional na que ámbalas dúas eran collidas de xeito diferente, ou o aspecto de situar o instrumento nunha plataforma para facelo máis visible de cara ao público. El era zurdo pero a súa avóa ensinoulle a ser ambidestro e co tempo aprendeu.

Existen dúas cancións onde Ringo é recoñecido pola súa labor como batería: en "Rain", pola súa ensincronización co baixo de Paul McCartney, e en "She Said, She Said", pola forma de cubrir sen inconvenientes o cambio de compás de 3/4 a 4/4.

Tanto John Lennon como Paul McCartney e George Harrison recoñeceron, a modo de afagos e de compañerismo, a Ringo como o mellor batería do mundo. Durante a gravación do Álbum Branco, McCartney substituíu a Ringo nas cancións "Back in the U.S.S.R" e "Dear Prudence" trala saída de Ringo debido ao seu desgusto polas crecentes tensións entre os membros do grupo e polo tempo que tiña que pasar abandonado no estudio mentres os seus compañeiros non o requirían para a batería. Pasou dúas semanas co actor Peter Sellers no seu iate, preto de Grecia, onde escribiu a canción "Octopus' Garden". Lennon mandou telegramas a Ringo, e Harrison encheu o estudio de flores para agasallar a Ringo na súa volta a Londres.[10] Así mesmo, o 31 de xaneiro de 1969, un día despois do último concerto ofrecido polo grupo na azotea de Apple Studios, McCartney mandou unha postal a Ringo dicindo textualmente: "Ti es o mellor batería do mundo. De verdade", estás palabras quedaron plasmadas no libro de Ringo Postcards From The Boys.[11]

McCartney tamén tocou a batería no tema "The Ballad of John and Yoko", gravado o 14 de abril de 1969 exclusivamente xunto a John Lennon.[12] Ringo comentou nese aspecto que tiña sorte de 'estar rodeado por tres baterías frustrados' que só podían tocar cun único estilo.[13]

 
Ringo Starr con The Beatles en 1964.

Ringo xeralmente cantou polo menos unha canción por cada álbum de estudio, como parte dun suposto pacto por plasmar as voces dos catro membros do grupo en cada disco. Nalgúns casos, Lennon ou McCartney escribían as letras e a melodía especialmente para el, como no caso de "Good Night" para o Álbum Branco ou no de "Yellow Submarine" para Revolver. Noutros casos, as melodías eran feitas a medida para o rango vocal de Ringo. Aínda que algunhas críticas criticaban a voz nasal de Ringo en comparación coas voces dos seus compañeiros, afanouse na interpretación de cancións doutras estrelas musicais cunha voz parecida á súa, facendo unha gran contribución ao grupo. A voz de Ringo tamén se pode escoitar en cancións como "All Together Now", "Carry That Weight" ou "The Continuing Story of Bungalow Bill".

Indudablemente, Lennon e McCartney foron os compositores máis prolíficos dentro de The Beatles. Harrison escribiu, así mesmo, certa cantidade de cancións, mentres Ringo é acreditado como único compositor nos temas "Don't Pass Me By", do Álbum Branco, e "Octopus's Garden", de Abbey Road, na cal foi axudado polo seu compañeiro George Harrison. O seu nome figura tamén nos créditos do tema "What Goes On", do álbum Rubber Soul, xunto ao de Lennon e McCartney, mentres as cancións "Flying", procedente de Magical Mystery Tour, e "Dig It", de Let It Be están acreditadas a Lennon, McCartney, Harrison e Starr.

De forma adicional, Ringo escribiu "Taking a Trip to Carolina" (publicada no segundo disco de Let It Be... Naked) e foi acreditado xunto aos outros tres Beatles nos créditos das cancións "12-Bar Original", "Os Paranoias", "Christmas Estafe (Is Here Again)", "Suzy Parker", do filme Let It Be, "Jessie's Dream", da película Magical Mystery Tour, e a versión de "Free As A Bird" incluída no proxecto Anthology. A película Let It Be tamén inclúe "Jazz Piano Song", acreditada como unha composición de "McCartney/Starkey".

Así mesmo, cada membro de The Beatles contribuíu ás cancións sen estar especificamente mencionado nos seus créditos. É o caso do tema "Eleanor Rigby", cuxo verso "writing the words to a sermon that no one will hear" foi unha achega de Ringo recoñecida por McCartney. Pola súa banda, Lennon utilizou expresións de Starr para os títulos de cancións, como é o caso de "A Hard Day's Night" e "Tomorrow Never Knows".

No proxecto Anthology, Ringo recoñeceu que na etapa previa ás súas únicas dúas composicións dentro de The Beatles, adoitaba presentar material aos outros tres membros do grupo que eles recoñecían ao instante como música doutros artistas, xeralmente de Jerry Lee Lewis. En si era moi bo aínda que a tensión que viviu cos seus compañeiros foi o que levou á separación do grupo

Logo da separación de The Beatles editar

1970-1980 editar

Trala separación oficial de The Beatles o 10 de abril de 1970, Ringo continuou unha carreira en solitario que inaugurara co disco de versións clásicas Sentimental Journey, publicado o 27 de marzo de 1970, un disco con versións de clásicos de jazz que gravou nos estudios de Apple Records en Savile Row durante os últimos meses de existencia do grupo. Malia a súa escasa promoción, o álbum alcanzou o posto 7 na lista británica UK Albums Chart e o posto 22 na lista estadounidense Billboard 200.[14] Ademais, compaxinou o seu traballo como batería de The Beatles cunha emerxente carreira cinematográfica que comezou coa súa incursión na parodia de Peter Sellers The Magic Christian.[15]

Seis meses despois, tras coñecer a Peter Drake durante as sesións de gravación do álbum de George Harrison All Things Must Pass (1970), Starr gravou en Nashville Beaucoups of Blues, un disco de country. Malia obter un éxito comercial moderado tras alcanzar o posto 65 no Estados Unidos,[14] o músico aparcou momentaneamente a súa carreira musical e centrouse na súa actividade cinematográfica, gravando o documental de T. Rex Born to Boogie.[16].

Aínda que non volveu gravar un novo disco en tres anos, Starr publicou en 1971 o sinxelo «It Don't Come Easy», unha canción que coescribió con Harrison e que alcanzou o posto catro tanto no Reino Unido como nos Estados Unidos. Un ano despois, publicou «Back Off Boogaloo», un sinxelo que alcanzou o posto dous no Reino Unido. Ademais, tocou como músico de sesión en discos como John Lennon/Plastic Ono Band (1970) e Living in the Material World (1973), e participou en The Concert for Bangladesh, un concerto benéfico que organizou Harrison en beneficio das vítimas da Guerra de Liberación de Bangladés.

En novembro de 1973, obtivo o seu maior éxito comercial con Ringo, un disco que alcanzou o primeiro posto no Canadá e a segunda posición na lista estadounidense Billboard 200.[17][18] O álbum, producido por Richard Perry, contou coa colaboración compositiva e musical dos seus tres compañeiros de The Beatles e incluíu «Photograph» e «You're Sixteen», os dous únicos sinxelos do músico que alcanzaron o primeiro posto na lista Billboard Hot 100. «Oh My My», o terceiro sinxelo extraído de Ringo, supuxo o quinto traballo consecutivo de Starr en alcanzar o top 10 nos Estados Unidos.

Durante a época, Starr adquiriu Tittenhusrt Park, unha antiga mansión que Lennon comprou anos antes, e creou dentro do fogar un estudio de gravación chamados Startling Studios.[19]

Un ano despois, publicou Goodnight Vienna, un álbum no que contou coa colaboración de músicos como Lennon, Elton John, Jim Keltner, Harry Nilsson, Vini Poncia e Billy Preston. Malia seguir a fórmula do seu antecesor, con composicións de músicos coetáneos, obtivo un menor éxito comercial ao alcanzar o posto oito nos Estados Unidos e o 30 no Reino Unido.[20][21] O álbum incluíu unha versión do tema de The Platters «Only You (And You Alone)», que alcanzou o posto seis nos Estados Unidos, e «No No Song», o sétimo sinxelo consecutivo en alcanzar o top 10 nos Estados Unidos.

Tras emprender xunto con Harrison e Lennon accións legais para disolver a sociedade The Beatles, Starr finiquitou o seu contrato con Apple Records en 1975 coa publicación de Blast From Your Past, un recompilatorio coas súas cancións máis soadas, e fundou Ring O'Records, un selo discográfico que seguiu o ronsel de Harrison e a súa discográfica Dark Horse Records. Durante os seus tres anos de existencia, Ring O'Records publicou traballos de músicos como David Hentschel, Bobby Keys, Carl Grossman e Graham Bonnet.[22]

En 1971, fundou xunto a Robin Cruikshank unha compañía de mobles. Entre os deseños exclusivos de Ringo figuraban mesas con flores en forma de corazón que incluían pétalos axustables.[23]

Ringo's Rotogravure, Ringo the 4th e Bad Boy (1976-1979) editar

A repercusión musical e o éxito comercial Starr comezaron a diminuír progresivamente dende mediados da década de 1970, coincidindo co fin de Apple Records e a firma de senllos contratos discográficos con outros selos. A pesar diso, seguiu gravando e publicando discos con asiduidade: en 1976 asinou un contrato con Atlantic Records e publicou Ringo's Rotogravure, un álbum que gravou nos Ánxeles coa colaboración de músicos como Eric Clapton, Peter Frampton e Dr. John. Aínda que incluíu novamente composicións de John Lennon, George Harrison e Paul McCartney, seguindo a fórmula de traballos como Ringo e Goodnight Vienna, o álbum marcou o inicio de varios fracasos comerciais: alcanzou o posto 28 na lista estadounidense Billboard 200 e non entrou na lista de discos máis vendidos do seu país natal.

A raíz do menor éxito de Ringo's Rotogravure, Atlantic intentou modernizar a Ringo enfocando a produción dun novo disco, Ringo the 4th, cara ao R&B e a música disco. Ademais, en lugar de contar con composicións externas, incluíu un maior número de cancións coescritas entre Ringo e Vini Poncia. Non obstante, o disco foi un novo fracaso comercial: alcanzou o posto 162 na lista estadounidense Billboard 200. Segundo xornalista Peter Palmiere: «Os críticos musicais e o público tomaron o álbum como unha broma porque a voz de Ringo non encaixaba na música disco de Ringo the 4th. Ademais, o xornalista afirmou que o disco destruíu a súa carreira musical e que non foi capaz de recuperarse comercialmente dende entón.

O dobre fracaso comercial de Ringo's Rotogravure e Ringo the 4th contribuíron a que Atlantic rescindise o seu contrato con Ringo, polo que o músico se viu forzado a encontrar unha nova discográfica nos Estados Unidos. Tras asinar con Portrait Records, publicou Bad Boy, un disco gravado entre Vancouver e Bahamas e producido por Poncia. Non obstante, a depreciación da carreira musical de Starr seguiu o mesmo ronsel que o seu predecesor: a pesar de promover o disco co especial de televisión Ringo: With a Litle Help From My Friends ', só alcanzou o posto 129 na lista estadounidense Billboard 200 e non entrou na lista de discos máis vendidos do Reino Unido. Ningún dos dous sinxelos promocionais extraídos do álbum, «Lipstick Traces (On A Cigarette)» e «Heart On My Sleeve», entrou na lista Billboard Hot 100.

Stop and Smell the Roses e Old Wave (1980-1987) editar

Tralo fracaso comercial de Bad Boy, Ringo aparcou momentaneamente a súa carreira musical para centrarse na súa faceta cinematográfica. En 1981 estreouse Cavernícola, unha longametraxe en cuxo rodaxe coñeceu á actriz Barbara Bach, con quen contraeu matrimonio o 27 de abril de 1981.

En 1980, comezou a gravar Stop and Smell the Roses, un disco que contou coa colaboración de músicos como George Harrison, Paul McCartney, Ron Wood e Stephen Stills, entre outros. Nun principio, John Lennon, que publicou Double Fantasy (1980) tras cinco anos de silencio musical, ofreceu a Ringo dous demos, «Nobody Told Me» e «Life Begins at 40», para que os gravase en Stop and Smell the Roses. Con todo, o seu asasinato en decembro de 1980 trastornou os plans e obrigou a Ringo a suspender a gravación para voar a Nova York. De forma paralela, Harrison, que ofrecera a canción «All Those Years Ago» a Starr, modificou a letra para homenaxear ao seu antigo compañeiro de grupo e incluilo no seu propio álbum, Somewhere in England (1980). A canción, publicada como sinxelo, contou coa colaboración de Paul, Linda McCartney e Starr, e alcanzou o posto dous na lista estadounidense Billboard Hot 100.

Un ano despois, Starr publicou Stop and Smell the Roses, un disco que obtivo un maior éxito nos Estados Unidos co primeiro sinxelo, «Wrack My Brain», que alcanzou o posto 38. Por outra banda, o álbum alcanzou o posto 98 na lista estadounidense Billboard 200 e converteuse no seu maior éxito comercial desde a publicación de Goodnight Vienna (1974).

Apenas un ano despois, en decembro de 1982, comezou a gravar un novo álbum coa axuda de Joe Walsh como produtor musical. Con todo, a decisión de RCA Records de rescindir o seu contrato obrigou a Ringo a negociar a súa publicación con outros selos. O resultado, Old Wave (1983), foi un disco dispoñible nos Estados Unidos como importación que non entrou en ningunha lista de éxitos.

O decrecente interese xeral na carreira musical de Ringo, sumado a problemas persoais co alcohol e a súa entrada nunha clínica de rehabilitación, converteu a Old Wave no seu último traballo de estudio en case unha década, ata a publicación de Time Takes Time (1992). Entre 1984 e 1986, narrou a serie infantil animada Thomas and Friends, unha produción baseada nos libros de Wilbert Awdry. Tamén interpretou o personaxe de Mr. Condutor no spin-off Shining Time Station, que debutou na cadea PBS en 1989. Tamén tocou como músico de sesión no disco de Harrison Cloud 9 (1987), e participou con Jeff Lynne, Eric Clapton, Elton John e Phil Collins no concerto benéfico Prince's Trust.

Entre outubro e novembro de 1988, Starr e Bach entraron nunha clínica de desintoxicación de Tucson (Arizona para tratar o seu alcolismo. Unha vez recuperado da súa adición, Ringo creou Ringo Starr His All-Starr Band, unha banda cunha formación rotatoria ao estilo de Bill Wyman's Rhythm Kings que na súa primeira edición estivo formada por Dr. John, Joe Walsh, Billy Preston, Levon Helm, Rick Danko, Nils Lofgren, Clarence Clemons e Jim Keltner.

Time Takes Time, Vertical Man e primeiras xiras (1990-1999) editar

En 1990, Starr gravou unha versión de «I Call Your Name» para un especial de televisión con motivo do décimo aniversario da morte de John Lennon. A canción, producida por Jeff Lynne, incluíu a colaboración de músicos como Tom Petty, Joe Walsh e Jim Keltner.[24] Un ano despois, fixo un cameo no episodio Brush With Greatness da serie de animación The Simpsons, e contribuíu cunha nova canción, «You Never Know», á banda sonora da longametraxe Curly Sue.[25]

O éxito da súa primeira xira con The All-Starr Band animou a Ringo a traballar nun novo álbum de estudio, Time Takes Time. O disco supuxo o seu primeiro traballo en case unha década, trala publicación en 1983 de Old Wave, e contou coa produción de Lynne, Don Was, Peter Asher e Phil Ramone.[26] Malia obter mellores apuntas da prensa musical, Time Takes Time obtivo un escaso éxito comercial e non entrou en ningunha lista de éxitos: só o primeiro sinxelo, «Weight of the World», alcanzou o posto 74 na lista UK Singles Chart, o seu mellor resultado no seu país natal desde a publicación en 1974 de «Only You (And You Alone)». Entre xuño e setembro, saíu de xira coa segunda edición de Ringo & His All-Starr Band, formada por Nils Lofgren, Todd Rundgren, Dave Edmunds, Burton Cummings, Timothy B. Schmit, Timmy Cappello e o seu fillo Zak Starkey. O álbum Live from Montreux incluió o concerto que ofreció en Montreux, Suíza o 13 de xullo.

Dous anos despois, Starr colaborou con George Harrison e Paul McCartney en The Beatles Anthology, un proxecto que incluíu a gravación de dúas demos de Lennon sen finalizar, tres discos con rarezas e descartes inéditos da carreira do grupo, e un especial televisivo emitido por episodios en ABC e ITV en 1995.[27] O primeiro demo, «Free as a Bird», converteuse no primeiro sinxelo de The Beatles desde 1970, mentres que «Real Love», a segunda canción inacabada de Lennon, apareceu en Anthology 2. Durante a época, volveu saír de xira cunha terceira edición de The All-Starr Band, integrada por Randy Bachman, Mark Farner, Billy Preston, Felix Cavaliere, John Entwistle e Mark Rivera.

O éxito de Anthology favoreceu a colaboración de McCartney, Harrison e Starr en varios proxectos en solitario. Starr apareceu en dúas cancións do disco de McCartney Flaming Pie (1997), que incluíu «Little Willow», unha canción dedicada á súa anterior muller, Maureen, que morreu de cancro en 1994. O día antes de gravar «Beautiful Night», McCartney e Starr rexistraron unha improvisación titulada «Really Love You».[28] Un ano despois, Starr asinou un contrato con Mercury Records e publicou Vertical Man, o primeiro dunha longa asociación con Mark Hudson, quen produciu o disco e formou The Roundheads, un grupo musical que serviu como núcleo de apoio a Ringo para compoñer e gravar cancións durante case unha década. Vertical Man contou tamén coa colaboración de Harrison en «King of Broken Hearts» e «I'll Be Fine Anywhere», e de McCartney en «What... in the World» e «I Was Walkin'», xunto a outros invitados como Ozzy Osbourne, Brian Wilson e Alanis Morissette, entre outros. Tras case dúas décadas cunha marcada depreciación da súa carreira musical, Vertical Man converteuse no maior éxito comercial de Ringo desde Goodnight Vienna (1974): nos Estados Unidos,alcanzou o posto 61 da lista Billboard 200, mentres que no Reino Unido chegou ao posto 85 na lista de discos máis vendidos.

O mesmo ano, Walsh e The Roundheads uníronse a Starr no programa de televisión VH1 Storytellers, que foi publicado como disco en directo co mesmo título. Durante o concerto, alternou as cancións con detalles e anécdotas sobre a súa composición.[29] No verán de 1998, volveu saír de xira coa cuarta edición de The All-Starr Band, que contou coa participación de Peter Frampton, Gary Brooker, Jack Bruce, Simon Kirke, Scott Gordon e Rivera. Un ano despois, publicou I Wanna Be Santa Claus, un disco de villancicos no que rescatou «Christmas Time Is Here Again», unha canción gravada orixinalmente por The Beatles en 1967 para un álbum de Nadal destinado ao club oficial de seguidores do grupo e recompilada en 1970 no álbum From Then to You.

Ringo Rama, Choose Love e Liverpool 8 (2000-2009) editar

 
Ringo Starr en Nova York no 2005 durante a promoción de Choose Love.

Ringo comezou a nova década ofrecendo concertos no Canadá e nos Estados Unidos con varias edicións de The All-Starr Band: entre maio e xuño de 2000, saíu de xira coa sexta edición do grupo, integrada por Dave Edmunds, Eric Carmen, Jack Bruce, Simon Kirke e Mark Rivera, e un ano despois, cunha nova edición renovada e formada por Roger Hodgson, Ian Hunter, Howard Jones, Greg Lake e Sheila E. O mesmo ano, colaborou con Jeff Lynne na gravación de Zoom (2001).

En novembro de 2001, morreu George Harrison por mor dun cancro de pulmón. Trala súa morte, comentou: «Botaremos de menos a George polo seu sentido do amor, da música e da risa».[30] Un ano despois, Starr participou no Concert for George, un concerto homenaxe a Harrison celebrado no Royal Albert Hall no que interpretou «Photograph» e «Honey Don't». Segundo a web oficial do concerto: «Ringo sorprendeu a todos con bágoas nos ollos cunha interpretación de "Photograph", unha composición que escribiu con George, que parecía resumir como se sentían todos».[31] O mesmo ano foi admitido no Percusive Hall of Fame.[32] Aínda que o selo non foi prolífico, contratou a Liam Lynch, quen produciu o álbum Fake Songs (2003).[33]

Un ano despois publicou Ringo Rama, o seu primeiro traballo con Koch Records. O disco, novamente producido por Mark Hudson, contou coa colaboración de músicos como Billy Preston, Eric Clapton, David Gilmour e Willie Nelson e incluíu «Never Without You», un tributo a Harrison. Aínda que obtivo boas apuntas da prensa musical, o seu éxito comercial foi moderado e só alcanzou o posto 113 na lista Billboard 200. Entre xullo e setembro, volveu saír de xira cunha nova edición de The All-Starr Band formada por Colin Hay, Paul Carrack, John Waite, Sheila E e Rivera, e publicou o álbum en directo Tour 2003. O mesmo ano formou o selo Pumkinhead Records con Hudson.[34] Aínda que o selo non foi prolífico, contratou a Liam Lynch, quen produciu o álbum Fake Songs (2003).[33]

En 2005 publicou Choose Love, un novo disco producido por Hudson que incluíu invitados como Billy Preston e Chrissie Hynde. Aínda que obtivo críticas similares a Vertical Man (1998) e Ringo Rama (2003), non entrou en ningunha lista de discos máis vendidos. A súa publicación foi seguida dunha xira promocional, primeiro con The Roundheads e posteriormente cunha nova edición da All-Starr Band, formada por Billy Squier, Richard Marx, Edgar Winter, Rod Argent, Hamish Stuart e Sheila E. O concerto que ofreceu con The Roundheads no Genessee Theatre de Waukegan, Illinois o 25 de agosto de 2005 foi publicado no álbum en directo Ringo Starr: Live at Soundstage (2007).

Ese mesmo ano, o concello de Liverpool anunciou un plan para demoler o lugar de nacemento de Starr, no 9 de Madryn Street, ao non ter «relevancia histórica».[35] Con todo, posteriormente rectificou e anunciou que o edificio ía ser desmantelado ladrillo por ladrillo e preservado.[36]

En 2006, participou no álbum de Jerry Le Lewis Last Man Standing, cantando o tema de Chuck Berry «Sweet Little Sixteen», e anunciou que ía figurar como personaxe de cómic nunha película de animación de Pow! Entertainment producida por Stan Lee aínda sen publicar.[37]

En 2006, Daniel Finkelstein, columnista de The Times, emprendeu unha petición para que outorgasen o título de Sir a Ringo, despois de que dez anos antes lle fora concedido a McCartney.[38] A petición foi apoiada nos xornais The Sun[39] e Canada National Post,[40] e recibiu un total de 1887 firmas. Aínda así, o propio Ringo declarou non ter interese no título, e preguntado se lle molestaba non ter ese recoñecemento, contestou en ton xocoso: «Non, non quero ser un cabaleiro, prefiro ser un duque ou un príncipe».

En 2008, asinou un contrato con Capitol Records e lanzou Liverpool 8, un novo álbum publicado con motivo da candidatura de Liverpool como Capital Europea da Cultura. Aínda que volveu traballar con Hudson como produtor, foi substituído por David Stewart tras varias disputas con Ringo. Segundo o xornalista Peter Palmiere, a ruptura tivo lugar por mor da insistencia de Ringo de usar novos sons propostos por Stewart e rexeitados por Hudson.[41] No sentido oposto, o propio Ringo comentou sobre a súa ruptura con Hudson: «Foi unha cuestión de amizade e sinceridade e non ten nada que ver cos sintetizadores». O álbum obtivo recensións máis críticas en comparación con Ringo Rama e Choose Love, e obtivo un éxito comercial moderado ao alcanzar o posto 91 na lista UK Albums Chart e o 94 na lista Billboard 200. Entre xuño e agosto, promocionou o disco coa décima formación de The All-Starr Band, formada por Squier, Hay, Winter, Wright, Stuart e Gregg Bissonette.

Outra disputa paralela enfrontou a Ringo cos seus seguidores ao publicar na súa web un vídeo no que anunciaba que non ía asinar máis autógrafos a calquera solicitude que recibise por correo despois do 20 de outubro de 2008.[42] Pouco despois, xustificou a súa decisión debido a cómpra-venda de autógrafos a través de plataformas dixitais como eBay: «Estaba a asinar e logo estaba ao día seguinte en eBay, de modo que decidín: "Creo que fixen a miña parte". Iso foi todo».[43]

Un ano despois, Ringo reuniuse con Paul McCartney no concerto benéfico de David Lynch Change Begins Within', onde tocaron primeiro por separado e logo xuntáronse no escenario para tocar «With a Little Help from My Friends», «I Saw Her Standing There» e «Cosmically Conscious».[44] Dous meses despois, volveu coincidir con McCartney na promoción do videoxogo The Beatles: Rock Band xunto a Yoko Ono e Olivia Harrison na Electronic Entertainment Expo 2009.[45] En novembro de 2009, volveu dar voz a Thomas the Tank Engine para o sinxelo benéfico « The Official BBC Children in Need Medley», que alcanzou o número un na lista UK Singles Chart.[46]

Y Not e Ringo 2012 (de 2010 en diante) editar

 
Ringo Starr coa súa All Starr Band en concerto en París, Francia o 26 de xuño de 2011.

En xaneiro de 2010 publicou Y Not, un disco de estudio producido polo propio Ringo e que contou coa colaboración de músicos como Joe Walsh, Joss Stone, Van Dyke Parks e Ben Harper, entre outros, ademais da participación de Paul McCartney no primeiro sinxelo, «Walk with You».[47] O álbum alcanzou o posto 58 da lista estadounidense Billboard 200, o seu maior éxito comercial desde a publicación de Ringo's Rotogravure (1976). A publicación de Y Not foi seguida dunha promoción en varios programas de televisión como The Daily Show, onde interpretou a canción «Walk With You», Late Night with Jimmy Falon, onde tocou «The Other Side of Liverpool», e en The Jay Leno Show.

O mesmo ano participou no teletón Hope for Haiti Now como telefonista, e unha semana despois entregou con Norah Jones o Premio Grammy á mellor gravación do ano a Kings of Leon.[48] Ademais, promocionou Y Not cunha nova xira de Ringo & His All-Starr Band, integrada por Wally Palmer, Rick Derringer, Edgar Winter, Gary Wright, Richard Page e Gregg Bissonette.[49] Durante a xira, celebrou os seus 70º aniversarios cun concerto no Radio City Music Hall de Nova York no que participaron Paul McCartney, Yoko Ono e o seu fillo Zak Starkey.[50] A mediados de 2011, anunciou a través da súa páxina web a súa primeira visita a Latinoamérica como continuación da undécima xira da súa All-Starr Band. A parte latinoamericana da xira incluíu concertos en México, Chile, a Arxentina e o Brasil en novembro de 2011.[51] O mesmo ano contribuíu o álbum tributo a Buddy Holly Listen to Me cunha versión de «Think It Over».[52]

En xaneiro de 2012 publicou Ringo 2012, un disco de estudio que contou con invitados como Walsh, Dyke Parks, Stewart e Winter. O disco, que incluíu regravacións de «Step Lightly» e «Wings», publicadas nos álbums Ringo (1973) e Ringo the 4th (1977) respectivamente, alcanzou o posto 80 na lista Billboard 200, un éxito comercial inferior a Y Not. A publicación de Ringo 2012 foi seguida dunha nova xira coa duodécima formación da súa All-Starr Band, formada por Steve Lukather, Richard Page, Todd Rundgren, Gregg Rolie e Bissonette, polos Estados Unidos e o Canadá entre xullo e agosto. A xira continuou en febreiro de 2013 con once concertos no Xapón, Australia e Nova Zelandia,[53] e entre outubro e novembro con varios concertos en México, o Brasil, o Uruguai, o Perú, Paraguai e a Arxentina. En xuño do mesmo ano, publicou Photograph, un libro dixital con fotografías e imaxes relacionados coa súa carreira musical procedentes dos arquivos persoais do músico.[54] En setembro, recibiu a Lexión de Honra francesa.[55]

En xaneiro de 2014, uniuse a Paul McCartney nos Premios Grammy de 2014, onde ambos interpretaron a canción «Queenie Eye». En 2015, volveu saír de xira coa súa All-Starr Band, con concertos nos Estados Unidos e Latinoamérica entre febreiro e marzo.[56] A xira precedeu ao lanzamento de Postcards from Paradise, un novo álbum de estudio publicado o 31 de marzo.[57] O 3 de xuño de 2016 arrinco a súa xira Ringo Summer 2016 Tour xunto á súa All Starr Band.

Habilidades musicais editar

Influencias musicais editar

 
Ringo Starr nun concerto ofrecido en Sydney, Australia en febreiro de 2013.

Durante a súa mocidade, Starr foi un seguidor da música skiffle e do blues, aínda que tras unirse a The Texans en 1958, desenvolveu un maior interese pola música rock e polo rock and roll. Tamén sentiuse atraído pola música country, especialmente por artistas como Hank Williams, Buck Owens e Hank Snow, así como por baterías de jazz como Mozo Hamilton e Yuself Lateef, cuxo estilo influíu no modo de tocar de Starr. Anos despois, o propio Ringo versionou unha canción de Owens, «Act Naturally», no álbum de The Beatles Help! (1965), e realizou un disco completo con cancións country en Beaucoups of Blues (1970). Reflexionando sobre Buddy Rich, Starr comentou: «El fai cousas cunha man que eu non podo facer con nove, pero iso é técnica. Todo o mundo con quen falo di: "Que che parece Buddy Rich?". Bo, que pasa con el? Porque non me acende». Tamén comentou que «nunca estivo moi metido no mundo dos baterías», aínda que identificou a versión que Cozy Cole fixo en 1958 de «Topsy Part Two» como «o único disco dun batería» que comprou.

O primeiro heroe musical de Starr foi Gene Autry, sobre quen comentou: «Recordo que sentín calafríos nas costas cando cantou "South of the Border"».[58] A comezos da década de 1960 tamén foi seguidor de Lee Dorsey.[59] En novembro de 1964, comentou á revista Melody Maker: «A nosa música son versións de segunda man de músicos negros ...O noventa por cento da música que me gusta é de cor»[60]

Baterías editar

Aínda que Starr recoñeceu as súas propias limitacións técnicas á hora de tocar a batería con The Beatles, o efecto xeral da súa contribución á música do grupo recibiu eloxios dun notable número de baterías. Starr comento: «Non son bo nos temas técnicos... Son a túa batería fóra do común con enchidos divertidos... porque realmente son un zurdo tocando un kit de destros». A súa batería era unha Ludwig Black Oyster co seu bombo de 20. Utilizaba pratos Zyn, Crash Ride 20 e Crash de 18 [61] O produtor musical George Martin comentou sobre Ringo: «Golpea ben e forte e usa ben o bombo, a pesar de que non podía facer unha tirada para salvar a súa vida», aínda que posteriormente engadiu: «Ten un tremendo sentimento. Sempre nos axudou a conseguir o tempo adecuado para unha canción, e deunos ese apoio, ese ritmo de fondo sólido e roqueiro, que fixo que todas as cancións de The Beatles fosen moito máis fáciles».[61] Starr tamén comentou respecto diso: «Sempre crin que o batería non está aí para interpretar a canción», e comparou a súa profesión coa pintura: «Eu son o fundamento, e logo poño un pouco de brillo aquí e alá... Se hai un erro, quero ser o suficientemente bo para enchelo».[62]

En 2011, os lectores da revista Rolling Stone situaron a Ringo no quinto posto da lista das mellores baterías de todos os tempos.[63] O xornalista Robyn Flans, que tamén traballou na revista Modern Drummer, escribiu sobre Ringo: «Non podo contar o número de baterías que me dixeron que Ringo inspiroulles a súa paixón pola batería». Entre eles Max Weinberg, Dave Grohl, Danny Carey, Liberty DeVitto e Mike Portnoy recoñeceron a influencia de Ringo.[8] Por outra banda, o batería Steve Smith comentou sobre a contribución musical de Starr:

«Antes de Ringo, a estrela dos baterías medíase polo seu virtuosismo e a súa capacidade de facer sós. A popularidade de Ringo trouxo un novo paradigma en como o público vía os baterías. Comezamos a ver os baterías como unha participación idéntica do aspecto compositivo. Unha das mellores calidades de Ringo era que compoñía partes estilísticas e únicas de batería para as cancións de The Beatles. As súas contribucións son tan parte da firma das cancións que podías escoitar a batería de Ringo sen o resto da música e identificar a canción»[7]

Starr tamén influíu a Phil Collins,[64] batería de Genesis, quen dixo: «Starr está moi infravalorado. O tambor da canción "A Day in the Life" ten cousas moi complexas. Podes coller unha gran batería de hoxe e dicirlle: "Quéroo como iso". Non sabería como facelo».[65] En setembro de 1980, John Lennon comentó nunha entrevista a Rolling Stone:

« Ringo era unha estrela por dereito propio en Liverpool antes de que nos coñecésemos. Ringo era un batería profesional que cantaba e tocaba e estaba nun dos mellores grupos de Gran Bretaña, pero especialmente de Liverpool. De modo que o talento de Ringo sairía dun modo ou outro... Calquera que sexa a faísca de Ringo, todos a coñeciamos pero non podiamos poñer un dedo sobre ela. Se é tocar, actuar ou cantar, non o sei. Hai algo nel que é proxectable e que xurdiría individualmente... Ringo é un maldito bo batería»[66]

Ademais de Lennon, McCartney e Harrison tamén recoñeceron a Starr, nun xesto de compañeirismo, como o mellor batería do mundo. Tras abandonar as sesións de gravación de The White Album (1968) e tomarse unhas vacacións no iate de Peter Sellers no Mediterráneo, Starr atopouse ao seu regreso a Londres a súa batería cuberta de flores.[67] No mesmo sentido, o 31 de xaneiro de 1969, un día despois de que o grupo ofrecese o seu último concerto na azotea dos Apple Studios en Savile Row, McCartney mandou unha postal a Starr que dicía: «You are the greatest drummer in the world. Really» —en galego: «Es o mellor batería do mundo. De verdade»—. Unha copia da postal aparece no seu libro Postcards from the Boys.[68]

Nun extensivo estudo sobre as sesións de gravación de The Beatles, o historiador Mark Lewisohn confirmou que Starr era á vez competente, moi fiable e consistente. Segundo Lewisohn, houbo menos de doce ocasións durante os oito anos nos que The Beatles gravaron xuntos nos que o grupo tivese que parar de gravar debido a un erro de Ringo, atribuíndo a maioría dos erros aos outros tres beatles.[69] Starr está tamén considerado unha influencia nas técnicas modernas de percusión como o matched grip —o modo de agarrar as baquetas— e o uso de dispositivos de amortiguación nos aneis da batería, así como na colocación do instrumento sobre plataformas para darlle maior visibilidade.[7] Segundo Ken Micaleff e Donnie Marshall, autores de Classic Rock Drummers: «O son do tom e os delicados traballos co a caixa foron imitados por miles de baterías».[70]

Contribucións vocais editar

Durante a existencia de The Beatles, Starr cantou unha media de canción por álbum en todos os discos do grupo, nun intento por establecer unha personalidade vocal para cada membro da banda. En varios casos, John Lennon ou Paul McCartney compuxeron cancións especificamente para el, tales como «Yellow Submarine» en Revolver (1966) ou «With a Little Help from My Friends» en Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band (1967).[71] Ademais, as melodías foron adaptadas ao seu limitado rexistro vocal de barítono. Ringo tamén contribuíu nos coros de cancións como «Maxwell's Silver Hammer» e «Carry That Weight», de Abbey Road.[72] e exerceu como vocalista principal das súas propias composicións, tales como «Don't Pass Me By» e «Octopus's Garden».[73] Tamén cantou en «I Wanna Be Your Man», «Boys», «Matchbox», «Honey Don't», «Act Naturally», «Good Night», «What Goes On» e «If You've Got Trouble».[74]

Composicións editar

Os xiros gramaticais de Starr, chamados comunmente ringoísmos, tales como «a hard day's night» —en lingua castelá: «A noite dun día duro»— e «tomorrow never knows» —en galego: «Mañá nunca se sabe»—, foron usados a miúdo polos seus compañeiros de The Beatles como títulos de cancións.[75] McCartney comentou respecto diso: «Ringo adoitaba facer estes malapropismos, adoitaba dicir cousas un pouco mal, como a xente fai, pero os seus eran marabillosos, moi líricos... Eran unha especie de maxia».[76]

Notas editar

  1. Rolling Stone. "Rolling Stone Readers Pick Best Drummers of All Time" (en inglés). Consultado o 13/04/2013. 
  2. Sodor Island - A Thomas Fan Site. "The Storytellers" (en inglés). Consultado o 13/04/2013. 
  3. Apple Radio Promotion. "Pumpkinhead Records Formed" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 30/08/2014. Consultado o 13/04/2013. 
  4. Daytrippin (10 de decembro de 2011). "Ringo Starr's new album, Ringo 2012, coming out in January". Consultado o 13/04/2013. 
  5. Lewisohn, Mark (1988). The Beatles Recording Sessions. pp. 20. 
  6. Sheff, Davis (2000). All We Are Saying: The Last Major Interview with John Lennon and Yoko Ono. St. Martin's Press. ISBN 0-312-25464-4. 
  7. 7,0 7,1 7,2 "PAS Hall of Fame, Ringo Starr" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 17 de xuño de 2008. Consultado o 19 de xaneiro de 2013. 
  8. 8,0 8,1 8,2 "Ringo's Drumming". Arquivado dende o orixinal o 01 de decembro de 2012. Consultado o 22 de xaneiro de 2013. 
  9. "Referencia de Phil Collins a "A Day In The Life", 1'39"". Consultado o 08-05-2007. 
  10. The Beatles Ultimate Experience Database (ed.). "Entrevista a Ringo Starr en 1976". 
  11. "Postcards From The Boys". 
  12. Lewisohn, Mark (1988). Harmony Books, ed. The Beatles Recording Sessions. Nova York. pp. 173. ISBN 0-517-57066-1. 
  13. "Ringo's Importance To The Beatles As Their Drummer" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 03/06/2013. Consultado o 3/08/2013. 
  14. 14,0 14,1 Allmusic. "Ringo Starr - Awards" (en inglés). Consultado o 3/05/2014. 
  15. IMDb. "Si quieres ser millonario no malgastes el tiempo trabajando" (en inglés). Consultado o 3/05/2014. 
  16. IMDb. "Born to Boogie (1972)" (en inglés). Consultado o 3/05/2014. 
  17. Collections Canada. "Library and Archives Canada" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 29 de novembro de 2014. Consultado o 1 de agosto de 2012. 
  18. allmusic.com. "allmusic ((( Ringo > Charts & Awards > Billboard Albums )))". Consultado o 1 de agosto de 2012. 
  19. Rare Beatles. "Concerning "Startling Music", "Ring O’Records" and David Hentschel" (en inglés). Consultado o 16 de outubro de 2013. 
  20. The Official Charts Company. "Chart Stats Ringo Starr - Goodnight Vienna". Arquivado dende o orixinal o 18 de xaneiro de 2013. Consultado o 13 de agosto de 2012. 
  21. allmusic.com. "allmusic ((( Goodnight Vienna > Charts & Awards > Billboard Albums )))". Consultado o 13 de agosto de 2012. 
  22. Rare Beatles. "Ring O'Records Discography" (en inglés). Consultado o 16 de outubro de 2013. 
  23. "Sección de la revista "People"". Arquivado dende o orixinal o 30 de setembro de 2009. Consultado o 05 de setembro de 2014. 
  24. Harry 2004, p. 226.
  25. Harry 2004, pp. 315-316: "Brush with Greatness"; 178: Curly Sue and "You Never Know".
  26. Harry 2004, pp. 334-337.
  27. Everett 1999, p. 286.
  28. Harry 2004, p. 275.
  29. Harry 2004, p. 358.
  30. BBC (30 de novembro de 2001). "George Harrison dies" (en inglés). Consultado o 12 de decembro do 2015. 
  31. George Harrison Official Website. "Concert for George - The Event" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 17 de outubro de 2013. Consultado o 12 de decembro do 2015. 
  32. Percusive Arts Society. "Ringo Starr" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 18 de outubro de 2013. Consultado o 12 de decembro do 2015. 
  33. 33,0 33,1 Harry 2004, p. 241.
  34. Tourdates.co.uk. "Ringo Starr Forms New Label" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 07 de agosto de 2011. Consultado o 14 de agosto de 2011. 
  35. BBC News (9 de seoembre de 2005). "Ringo birthplace to be bulldozed" (en inglés). Consultado o 12 de maio de 2013. 
  36. Clover, Charles (19 de setemro de 2005). "Ringo Starr's old house to be taken down and stored as 11 streets are demolished" (en inglés). The Daily Telegraph. Consultado o 23 de xaneiro de 2008. 
  37. Geeksofdoom.com (17 de xaneiro de 2007). "Ringo Starr, Superhero" (en inglés). Consultado o 3 de maio de 2010. 
  38. Finkelstein, Daniel. "Ringo and power law" (en inglés). TimesOnline. Arquivado dende o orixinal o 18 de febreiro de 2007. Consultado o 10 de setembro de 2017. 
  39. Brown, Derek (16 de decembro de 2006). "Arise, Sir Ringo, you are a Starr". The Sun Online. Arquivado dende o orixinal o 08 de febreiro de 2007. Consultado o 9 de marzo de 2007. 
  40. Doherty, Mike; Nestruck, J. Kelly (12 de decembro de 2006). "Knight Ringo?" (en inglés). National Post. Arquivado dende o orixinal o 13 de xullo de 2007. Consultado o 9 de marzo de 2007. 
  41. News.bbc.co.uk. BBC NEWS | Entertainment |, ed. "Starr to put solo material online" (en inglés). Consultado o 17 de setembro de 2017. 
  42. "Ringo Starr to stop signing autographs". Ringo Starr Official Website (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2012. Consultado o 14 de outubro de 2013. 
  43. Now Public (12 de abril de 2010). "Ringo Refuses Sign Autographs Because Of Resale on eBay" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 23 de outubro de 2013. Consultado o 17 de outubro de 2013. 
  44. The Hollywood Reporter (5 de abril de 2009). "Concert Review: Change Begins Within" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 09 de abril de 2009. Consultado o 23 de xuño de 2009. 
  45. "How 'Beatles: Rock Band' came together". 4 de xuño de 2009. Arquivado dende o orixinal o 24 de decembro de 2013. Consultado o 26 de agosto de 2009. 
  46. The Sun. "Puppet on a sing" (en inglés). Consultado o 24 de novembro de 2009. 
  47. Rolling Stone (19 de novembro de 2009). "Ringo Starr Recruits Paul McCartney for New Album “Y Not”". Arquivado dende o orixinal o 21 de novembro de 2009. Consultado o 19 de novembro de 2009. 
  48. Oldenburg, Ann (22 de xaneiro de 2010). "George Clooney explains 'Hope for Haiti' celebrity phone bank". USA Today. Consultado o 22 de novembro de 2012. 
  49. The Examiner. "Ringo Starr & His All-Starr Band 2010 Tour Schedule With New Stops Added" (en inglés). Consultado o 8 de decembro de 2012. 
  50. Cashmere, Paul (10 de xullo de 2010). "Ringo Starr Turns 70 With A Little Help From His Friends". undercover.com (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 13 de xullo de 2010. Consultado o 11 de xullo de 2010. 
  51. La Segunda. "Ringo Starr confirma concierto en Chile como parte de la gira por Sudamérica". Consultado o 13 de xaneiro de 2012. 
  52. Songmasters. "Year-Long Celebration of Holly's Music and Legacy Continues" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 12 de agosto de 2013. Consultado o 4 de agosto de 2013. 
  53. The Examiner. "Ringo Starr and His All-Starr Band announce Pacific Rim Tour for Early 2013" (en inglés). Consultado o 8 de decembro de 2012. 
  54. Ringo Starr Official Website (31 de maio de 2013). "Announcing PHOTOGRAPH, the New Book and EBook" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 17 de outubro de 2013. Consultado o 17 de outubro de 2013. 
  55. Ringo Starr Official Website (25 de setembro de 2013). "RINGO RECEIVES FRENCH MEDAL OF HONOR" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 17 de outubro de 2013. Consultado o 17 de outubro de 2013. 
  56. Official Ringo Starr Website. "RINGO STARR ANNOUNCEs LATIN AMERICAN & ADDITIONAL U.S. TOUR DATES" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 05 de febreiro de 2015. Consultado o 5 de febreiro de 2015. 
  57. Ringo Starr Official Website. "RINGO STARR'S NEW ALBUM 'POSTCARDS FROM PARADISE' TO BE RELEASED MARCH 31, PRE-ORDER NOW AVAILABLE" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 05 de febreiro de 2015. Consultado o 30 de xaneiro de 2015. 
  58. Clayson 2005, p. 20.
  59. Clayson 2005, p. 76.
  60. Clayson 2005, p. 113.
  61. 61,0 61,1 Harry 2004, p. 44.
  62. Clayson 2005, p. 42.
  63. Rolling Stone. "Rolling Stone Readers Pick Best Drummers of All Time" (en inglés). Consultado o 30 de decembro de 2012. 
  64. Battistoni, Marielle. "Ringo Starr guards Beatles' legacy with new album 'Liverpool 8'" (en inglés). The Dartmouth. Arquivado dende o orixinal o 12 de maio de 2013. Consultado o 13 de xullo de 2012. 
  65. The Making of Sgt. Pepper (1992)
  66. Sheff, David (1981). All We Are Saying: The Last Major Interview with John Lennon and Yoko Ono (en inglés). St Martin's Griffin. p. 167. ISBN 978-0-312-25464-3. 
  67. "Entrevista a Ringo Starr en 1976". The Beatles Ultimate Experience Database. Arquivado dende o orixinal o 26 de outubro de 2009. Consultado o 17 de outubro de 2013. 
  68. Genesis Publications. "Postcards From The Boys" (en inglés). Consultado o 17 de outubro de 2013. 
  69. Lewisohn 1988, p. 95.
  70. Micallef, Ken; Marshall, Donnie (2007). Classic Rock Drummers (en inglés). Backbeat Books. p. 95. ISBN 978-0-87930-907-7. 
  71. Turner, Steve (1999). A Hard Day's Write: The Stories Behind Every Beatles Song (en inglés) (9 ed.). HarperCollins. p. 122. ISBN 0-06-273698-1. 
  72. Everett 1999, pp. 252: "Maxwell's Silver Hammer", 268: "Carry That Weight".
  73. Everett 1999, p. 206: "Don't Pass Me By", 254-255: "Octopus's Garden".
  74. Harry 2004, p. 221: "I Wanna Be Your Man", 94: "Boys", 5: "Act Naturally"; Harry 2000, pp. 458: "Good Night", 528: "Honey Don't"
  75. Harry 2004, p. 3.
  76. Miles 1997, p. 164.

Véxase tamén editar

Biografía editar

Ligazóns externas editar