Montañés
O cántabro (cántabru), xacando denominado montañés, é unha fala asturleonesa empregada no occidente de Cantabria e nalgunhas zonas dos vales do Pas e o Soba, na parte oriental. É característico, pois, das bisbarras de montaña de Cantabria, e de aquí o seu nome. O cántabro é xa que logo unha variante do asturiano e do leonés.[1]
O cántabro, como tamén o estremeño, ten características comúns tanto co castelán como co diasistema asturleonés, que integra ás variedades lingüísticas coñecidas comunmente polos glotónimos mirandés, asturiano e leonés. Diversas cuestións tales como o substrato, as influencias de adstrato (zona de contacto co éuscaro e forte relación con territorios de fala castelá) a incorporación máis temperá á Coroa de Castela fronte a outros territorios do diasistema, fan que o cántabro adquira certas diferenzas e personalidade fronte ás outras modalidades lingüísticas de devandito diasistema. Con todo, a Unesco considera ao cántabro como un dialecto asturleonés, lingua que incluíu en 2009 no seu "libro vermello" de linguas en perigo como "en perigo claro de desaparición".[2]
O declive do montañés xa sinalado por Pidal e outros autores maniféstase na restrición do seu uso a zonas rurais e a persoas de avanzada idade, ou algunhas voces e localismos xa recollidos no dicionario da Real Academia. Así en Cantabria fálase un castelán común, con algunhas características especiais en zonas onde aínda quedan residuos da fala montañesa, case limitados ao uso dalgunhas palabras concretas (normalmente relacionadas con actividades rurais)[3] e a que nalgunhas zonas de Cantabria (sobre todo as máis próximas a Asturias e no Pas), pronúnciase máis ou menos arbitrariamente a "u" final nos substantivos, adxectivos e participios singulares do acusativo da segunda e cuarta declinacións do latín - sufixo um-, con perda da "m".[4]
Gran parte das características propias do cántabro perdéronse, de maneira que as variedades lingüísticas faladas en Cantabria foron consideradas por algúns autores como dialectos do castelán influenciados polo asturleonés.[5]
Subdialectos editar
O montañés ten dous subdialectos: o occidental e o oriental. A zona divisoria entre ambas variantes atópase entre o río Saja e o Pas.[6] O dialecto de Pas pertence á variante oriental coa particularidade de manter unha boa conservación.
Notas editar
- ↑ Menéndez Pidal, Ramón. "Dialectos leoneses". Revista de filoloxía asturiana (Universidade de Oviedo) (6-7-8). ISSN 1578-9853. Consultado o 23 de xaneiro de 2014.
- ↑ Atlas interactivo Unesco de las lenguas en peligro en el mundo
- ↑ VVAA (1985). Gran enciclopedia de Cantabria, vol V. Cantabria.
- ↑ Calderón Escalada, José (III-1999). Lenguaje popular de la Merindad de Campoo. Estudio preliminar. Cuadernos de Campoo.
- ↑ López-Bobo y Cuevas-Alonso (2010). "Cantabrian Spanish intonation. Transcription of intonation of the Spanish language" (PDF).
- ↑ Adriano García-Lomas (1966). El lenguaje popular de la Cantabria montañesa. Fonética, recopilación de voces, juegos, industrias populares,refranes y modismos (2.ª ed.). Aldus Artes Gráficas Santander.