Matanza de Atocha de 1977
A Matanza de Atocha de 1977 foi un atentado terrorista cometido por extremistas de dereita no centro de Madrid a noite do 24 de xaneiro de 1977, no marco do chamado terrorismo tardofranquista. Cinco sindicalistas foron asasinados, marcando a transición española iniciada trala morte do ditador Francisco Franco.
Un comando ultradereitista penetrou nun despacho de avogados en dereito laboral de Comisións Obreiras e militantes do Partido Comunista de España, situado no número 55 da rúa de Atocha, abrindo fogo contra os alí presentes, matando a cinco persoas e deixando catro feridos. O Tribunal que ditou sentenza o 4 de marzo de 1980 considerou que os procesados Francisco Albadalejo (secretario do Sindicato Vertical do Transporte Privado de Madrid e vinculado a FE de las JONS), José Fernández Cerrá, Carlos García Juliá e Leocadio Jiménez Caravaca constituían un "grupo activista e ideolóxico, defensor dunha ideoloxía política radicalizada e totalitaria, desconforme co cambio institucional que se estaba operando en España". A sentenza xudicial condenou a José Fernández Cerrá e Carlos García Juliá a un total de 193 anos de prisión a cada un deles, e a Francisco Albadalejo, a un total de 73 anos.
O xornal italiano Il Messaggero indicou en marzo de 1984 que neofascistas italianos participaran na matanza,[1] algo que foi probado en 1990, cando un informe oficial italiano relatou que Carlo Cicuttini, un neofascista italiano próximo á organización Gladio (unha rede clandestina anticomunista dirixida pola CIA), participara na matanza. Cicuttini escapara a España, onde obtivo a nacionalidade española, despois de participar xunto a Vincenzo Vinciguerra no atentado de Peteano en 1972.[2]
Na actualidade até en 23 municipios da Comunidade de Madrid existen rúas e prazas lembrando ás vítimas de Atocha do número 55.[3]
O atentado editar
Os terroristas, ó parecer, ían en busca do dirixente comunista Joaquín Navarro Estevan, dirixente do Sindicato de Transportes de CCOO en Madrid, convocante dunhas folgas anteriores que, en boa medida, desarticularon á que chamaban mafia franquista do transporte. Ó non atopalo, xa que saíra un pouco antes, decidiron matar ós presentes. Os participantes, concretamente dous mozos con armas de fogo e un acompañante, entraron no despacho despois de chamar ó timbre do piso entre as 22:30 e 22:45 horas. Na mesma noite, persoas descoñecidas asaltaron tamén un despacho do sindicato UXT que se atopaba baleiro.
Como consecuencia dos disparos resultaron mortos os avogados laboralistas Enrique Valdevira Ibáñez, Luís Javier Benavides Orgaz e Francisco Javier Sauquillo Pérez del Arco; o estudante de dereito Serafín Folgado de Antonio; e o administrativo Anxo Rodríguez Leal. Resultaron gravemente feridos Miguel Sarabia Gil, Alejandro Ruiz-Huerta Carbonell, Luís Ramos Pardo e Dores González Ruiz, casada con Sauquillo.
Legalización do PCE editar
O PCE seguía sendo ilegal. O secretario xeral do partido comunista, Santiago Carrillo, regresara do exilio en febreiro de 1976 clandestinamente. Con todo fixo acto de presenza para forzar o recoñecemento e legalización do PCE.
Nos dous días anteriores morreran outras dúas persoas relacionadas con movementos de esquerdas, unha a mans da mesma Triplo A e outra por un bote de fume lanzado pola policía a curta distancia durante unha manifestación en protesta pola morte do primeiro. Debido a todo iso, temíase unha reacción violenta que axudase a desestabilizar aínda máis a transición política.
Ó enterro asistiron máis de cen mil persoas, a primeira manifestación multitudinaria da esquerda despois da morte do ditador Franco, e transcorreu sen incidentes. Seguíronlle importantes folgas e mostras de solidariedade en todo o país, ademais dun paro nacional de traballadores o día despois do atentado. Nestas mostras de forza dáse o paradoxo que as forzas de seguridade mesmo protexen ós membros dun partido ilegalizado, contribuíndo en boa medida, e mesmo algúns o consideran como o momento decisivo, á legalización do partido despois. En abril, tres meses despois, a legalización oficialízase durante o día coñecido como Sábado Santo Rojo, por ser durante o sábado da Semana Santa, festividade católica, para así aproveitar e mitigar parte da oposición política e militar xa que moitos deles estaban de vacacións. En febreiro o goberno de Adolfo Suárez xa comezara a legalizar outros partidos como o PSOE ou o PNV.
A Matanza de Atocha é quizais o momento máis grave dos distintos sucesos violentos que van sucedéndose, pondo en perigo un cambio político e social no país, con atentados do grupo terrorista vasco ETA (responsable de 28 mortos en 1977), o maoísta GRAPO (no mesmo mes responsable da morte de dous gardas civís e un policía nacional) ou por exemplo doutras organizacións coma o Movemento pola Autodeterminación e Independencia do Arquipélago Canario (MPAIAC). En xuño convócanse as primeiras eleccións xerais democráticas posteriores á ditadura franquista, nun ambiente de gran efervescencia ou inquietude social e política que a moitos lles lembrou a proclamación da Segunda República en 1931.[4]
Polémicas capturas editar
Os asasinos, créndose ben amparados polos seus contactos políticos, non tomaron a molestia en fuxir de Madrid. Descoñecían que para o goberno era unha prioridade capturalos, de tal modo que se confiase no proceso de transición democrático.
En poucos días, a Policía Armada detivo a José Fernández Cerrá, Carlos García Juliá e Fernando Lerdo de Tejada en calidade de autores materiais dos feitos, e a Francisco Albadalejo Corredera -secretario provincial do Sindicato Vertical do transporte, estreitamente vinculado coa mafia do transporte- como autor intelectual. Tamén foron detidos Leocadio Jiménez Caravaca e Simón Ramón Fernández Palacios, ex-combatentes da División Azul, por fornecer as armas, e Gloria Herguedas, noiva de Cerrá, como cómplice. Durante o xuízo chamouse a declarar a coñecidos dirixentes da extrema dereita, como Blas Piñar e Mariano Sánchez Covisa. Con todo, os axentes que fixeron os arrestos declinaron cobrar a recompensa pola súa captura.
No entanto, houbo dúbidas e polémica de se non habería alguén cunha maior responsabilidade nos atentados. O xuíz da Audiencia Nacional encargado do caso, Rafael Gómez Chaparro, negouse a investigar máis aló dos procesados comentados. A fuga de Lerdo de Tejada, que continúa en paradoiro descoñecido a pesar que o seu delito prescribiu en 1997, antes do xuízo, e durante un estraño permiso penal por Semana Santa que Gómez Chaparro lle concedeu en abril de 1979, contribuíu a profundar estas dúbidas que perduraron até a actualidade. A maioría dos criminais estaban próximos a Fuerza Nueva e outras organizacións políticas de extrema dereita.
A Audiencia Nacional condenou ós acusados a un total de 464 anos de cárcere. José Fernández Cerdá e a Carlos García Juliá, autores materiais dos feitos, foron condenados a 193 anos de prisión cada un; Francisco Albadalejo Corredero (falecido en prisión en 1985) a 63 anos; Leocadio Jiménez Caravaca (falecido en 1985 de cancro de larinxe) a 4 anos, e a Gloria Herguedas Herrando a un ano. Un dos feridos, Miguel Anxo Sarabia, comentaba respecto diso no 2005: Aínda que agora pareza pouca cousa, o xuízo dos asasinos de Atocha, en 1980 -a pesar da arrogancia dos acusados, con camisa azul e moitos asistentes, tamén de uniforme-, foi a primeira vez que a extrema dereita foi sentada no banco, xulgada e condenada.[3]
García Juliá fuxiu tamén 14 anos despois, ó serlle concedida a liberdade condicional con máis de 3800 días aínda pendentes, uns 10 anos de prisión.[5] Sería detido ós dous anos en Bolivia, esta vez por narcotráfico. En 2019 Brasil autorizou a extradición a España.[6] Fernández Cerrá posto en liberdade tras 15 anos no cárcere, algúns o sitúan traballando nunha empresa de seguridade.[5] Jaime Sartorius, avogado da acusación particular, declararía anos despois: Faltan as cabezas pensantes. Non nos deixaron investigar. Para nós, as investigacións apuntaban cara ós servizos secretos, pero só apuntaban. Con isto non quero dicir nada.[5]
Despois das revelacións do primeiro ministro italiano Giulio Andreotti en outubro de 1990 acerca da rede Gladio, unha organización secreta anticomunista durante a guerra fría, un informe do CESIS italiano informaba que Carlo Cicuttini participara na matanza de Atocha.[2]
O 11 de xaneiro de 2002, o Consello de Ministros concedeu a Gran Cruz da Orde de San Raimundo de Peñafort ós tres avogados e ó estudante falecidos, mentres que a Anxo Rodríguez Leal, en tanto que administrativo, outorgóuselle a Cruz da Orde de San Raimundo de Peñafort. Esta condecoración é a máis alta distinción coa que se recoñece na Xustiza de España a quen destacaron ó longo da súa vida polos seus méritos profesionais e humanos ó servizo do Dereito.
No mes de novembro de 2005 falece Luís Ramos, un dos avogados feridos no atentado. Os seus amigos e a Fundación Avogados de Atocha rendéronlle unha homenaxe que se celebrou no Ateneo de Madrid o 14 de xaneiro de 2006. Como lema da homenaxe figurou a frase de Paul Eluard, Se o eco da súa voz debilítase, pereceremos. Miguel Sarabia morreu en Madrid o 20 de xaneiro de 2007 tras unha longa enfermidade.
Filmografía editar
| Ano | Película | Director |
|---|---|---|
| 1979 | Siete días de enero | Juan Antonio Bardem |
Notas editar
- ↑ Un neofascista italiano disparó contra los abogados de la calle de Atocha, según un arrepentido, El País (25 marzo de 1984) (en castelán)
- ↑ 2,0 2,1 Un informe oficial italiano implica en el crimen de Atocha al 'ultra' Cicuttini, relacionado con Gladio, El País (2 de decembro de 1990) (en castelán)
- ↑ 3,0 3,1 Memoria viva de las víctimas de la matanza de Atocha por Rafael Fraguas, diario El País (25 de xaneiro de 2005) (en castelán)
- ↑ La legalización del PCE, un paso decisivo para la democracia de Mónica Parada, Terra (9 de abril de 2002) (en castelán)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 ¿Qué fue de los asesinos de Atocha? de Aníbal Malvar, diario El Mundo, Crónica número 327 (20 de xaneiro de 2002) (en castelán)
- ↑ "Brasil autoriza a extradición de Carlos García Juliá, un dos autores da matanza de Atocha". CRTVG. 14 de agosto de 2019. Consultado o 14 de agosto de 2019.
Véxase tamén editar
Outros artigos editar
Ligazóns externas editar
- 25 años desde la Matanza de Atocha: 1977-2002 de Jesús María Pérez, diario marxista Nuevo Claridad número 37 (febreiro de 2002) (en castelán)
- 25 Años de la "Matanza de Atocha", el crimen que marcó la transición democrática, reportaxe en Terra (24 de xaneiro de 2002) (en castelán)