Lingua amahuaca
O amahuaca é unha lingua da familia pano que se fala no Brasil e o Perú, e nese país ten a consideración de lingua oficial no seu territorio.
| Amahuaca | ||
|---|---|---|
| Falado en: | O Perú e o Brasil | |
| Rexións: | Amazonas | |
| Total de falantes: | 310 (1995–2000)[1] | |
| Familia: | Pano Amahuaca–jaminawa Amahuaca | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | --- | |
| ISO 639-3: | amc
| |
| Mapa | ||
| ||
| Status | ||
 | ||
Historia editar
Antes da chegada dos españois entre 6 e 9.000 amahuacas habitaban unha superficie de 30.000 km², divididos en múltiples subgrupos. Os primeiros contactos cos españois déronse no século XVIII. No século XIX a maioría dos amahucas deixaron as ribeiras dos ríos Ucayali e Urubamba. En 1892, logo de enfrontamento cos canibo, shipibo e piro, os amahuacas quedaron decimados. O exército peruano masacrou en 1943 os amahuacas que vivían no curso alto do río Purús. Os poucos amahuacas que sobreviviron agrupáronse e como resultado destruíuse a organización tradicional.
Situación actual editar
Na actualidade o amahuaca conta con entre 300 e 400 falantes. No Perú hai 247 amahuacas censados en 6 comunidades (2000), deles no ano 2000 uns 100 falaban a lingua, pero os nenos xa non a falan e o mesmo grupo étnico estase desintegrando e perdendo a súa identidade diferenciada por mor da alta taxa de matrimonios mixtos. O territorio amahuaca abrangue o curso dos ríos Sepahua, Inuya, Curiuja, Curanjá e Yuruá nos departamentos de Ucayali e Madre de Dios. No Brasil os 220 amahuacas censados no ano 1995 falaban a lingua, o territorio amahuaca localízase no estado de Acre. Ademais pode haber 50 amahucas non contactados na fronteira peruana-brasileira.
Dialectos editar
- Inuvayen (Brasil)
- Inuya (Perú)
- Sepahua (Perú)
- Viwivakeu (Brasil)
Escrita editar
Existe algún material escrito na lingua, a partir de 1963 misioneiros cristiáns traduciron pasaxes da Biblia, libros didáctios e de contos tradicionais, e existe tamén un dicionario e unha gramática.
Notas editar
- ↑ Ethnologue (ed.). "Amahuaca en Ethnologue (18th ed., 2015)". Consultado o 26 de outubro de 2017.
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.