Wikipedia

Jon Fosse

escritor noruegués


Jon Fosse, nado o 29 de setembro de 1959, é un escritor e dramaturgo noruegués. Gañou o Premio Nobel de Literatura en 2023[1][2] "pola súa prosa innovadora e por dar voz ao que non se pode dicir".

Infotaula de personaJon Fosse

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento(nb) Jon Olav Fosse Editar o valor em Wikidata
29 de setembro de 1959 Editar o valor em Wikidata (64 anos)
Haugesund, Noruega Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
ResidenciaGrotten (en) Traducir (2011–)
Hainburg an der Donau (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
País de nacionalidadeNoruega Editar o valor em Wikidata
RelixiónCatolicismo Editar o valor em Wikidata
EducaciónUniversidade de Bergen Editar o valor em Wikidata
Actividade
Campo de traballoPlaywriting (en) Traducir, tradución, Escrita creativa e profesional, literary translation (en) Traducir, Literatura infantil, Drama, novela e ensaio Editar o valor em Wikidata
Lugar de traballo Bergen Editar o valor em Wikidata
Ocupacióndramaturgo , novelista , especialista en literatura , escritor , tradutor , poeta , escritor de literatura infantil , ensaísta Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua norueguesa e nynorsk Editar o valor em Wikidata
Obra
Obras destacables
Familia
CónxuxeAnna Fosse (2011–)
Grethe Fatima Syéd (1993–2009)
Premios
IMDB: nm0287625 Dialnet: 6206763 Musicbrainz: 38f35803-8743-41ac-a373-93479674087a Discogs: 1135762 Editar o valor em Wikidata

Traxectoria editar

Jon Olav Fosse naceu en Haugesund, Noruega. Debutou en 1983 coa novela Raudt, svart (Vermello, negro). A súa primeira obra, Og aldri skal vin skiljast, realizouse e publicou en 1994. Jon Fosse escribiu novelas, contos, poesía, libros infantís, ensaios e obras de teatro. As súas obras foron traducidas a máis de corenta idiomas. É amplamente considerado como un dos máis grandes dramaturgos contemporáneos do mundo. Fosse foi nomeado cabaleiro da Orde Nacional do Mérito de Francia en 2007.[3] Fosse tamén se clasificou co número 83 na lista dos 100 mellores xenios vivos por The Daily Telegraph.[4] Desde 2011, Fosse concedeuse a Grotten, unha residencia honoraria propiedade do Estado noruegués e situado nas instalacións do Palacio Real, no centro da cidade de Oslo. O uso da Grotten como residencia permanente é unha honra especial outorgada polo rei de Noruega polas súas contribucións ás artes e a cultura norueguesa. En 2023 gañou o Premio Nobel de Literatura.

Vida persoal editar

Fosse casou tres veces. Estivo casado con Bjørg Sissel (n. 1959), unha enfermeira, de 1980 a 1992. Ao ano seguinte, casou con Grethe Fatima Syéd, unha tradutora e autora indio-noruega, aínda que máis tarde se separaron. Fosse pasa parte do seu tempo coa súa terceira esposa, Anna (m. 2011), que é eslovaca, en Hainburg an der Donau en Austria. Tamén posúe casas en Bergen e dúas máis no oeste de Noruega. Orixinalmente, era membro da Igrexa de Noruega (aínda que se describiu como ateo antes de 2012). En 2012–2013, uniuse á Igrexa Católica e meteuse voluntariamente en rehabilitación para tratar os seus problemas a longo prazo co consumo de alcohol.

Unha escrita orixinal editar

A obra teatral de Jon Fosse caracterízase por unha escritura moi refinada, mínima, repetitiva e con pequenas variacións. A linguaxe é banal, a trama é pobre, case ausente, todo parece moi sinxelo. Pero o autor consegue crear unha tensión extrema entre os personaxes, nun mundo moitas veces moi escuro. "A linguaxe significa á súa vez unha cousa e a súa contraria e outra outra outra vez", di o autor.

A escrita de Jon Fosse non inclúe signos de puntuación, e destaca especialmente a ausencia de signos de interrogación, mentres que os personaxes buscan, agardan perpetuamente, baixo tensión: celos, exasperación, ansiedade, baleiro existencial... Frecuentemente enfrontados á súa propia soidade, os personaxes. seguen sendo estraños e non sabemos case nada do seu pasado. Están estilizados e non levan nome: desígnanse cun termo xenérico: el, ela, o fillo, o pai, un, o outro... O único que importa é o momento presente e as tensións que se exasperan entre eles. A trama en si vai depurándose ata chegar a ser case abstracta ou conceptual: o encontro, a separación, o abandono, a soidade... Moitas veces dá a impresión de estar inacabada ou de rematar nun momento de incerteza, pasaxeiro. O resultado, para o actor e o espectador, é unha sorte de frustración que excita a súa curiosidade e esperta a súa imaxinación.

Obra editar

Teatro editar

  • Nokon kjem til å komme (Alguén vai chegar) (escrita en 1992–93; primeira dramatización 1996).
  • Og aldri skal vi skiljast (E nunca nos iremos separar) (1994).
  • Namnet (O Nome) (1995).
  • Barnet (A Crianza) (1996).
  • Mor og barn (Nai e crianza) (1997).
  • Sonen (O fillo) (1997).
  • Natta syng sine songar (Melodías nocturnas) (1997).
  • Gitarmannen (O home da Guitarra) Monólogo (1999).
  • Ein sommars dag (Un día de verán) (1999).
  • Draum om hausten (Soño de outono) (1999).
  • Sov du vesle barnet mitt (Dorme meu meniño) (2000).
  • Besøk (Visitas) (2000).
  • Vinter (Inverno) (2000).
  • Ettermiddag (Á tarde) (2000).
  • Vakkert (Lindo) (2001).
  • Dødsvariasjonar (Variacións da Morte) (2001).
  • Jenta i sofaen (A rapariga no sofá) (2002).
  • Lilla (Lilás) (2003).
  • Suzannah (2004).
  • Dei døde hundane (Os cans mortos) (2004).
  • Sa ka la (2004).
  • Varmt (Morno) (2005).
  • Svevn (Dormir) (2005).
  • Rambuku (2006).
  • Skuggar (Sombras) (2006).
  • Eg er vinden (Eu son o vento) (2007).
  • Desse auga (Estes Ollos) (2009).

Obras levadas á escena editar

  • Nokon kjem til å komme (escrita en 1992–93. (1996).
  • Og aldri skal vi skiljast (1994).
  • Namnet (1995).
  • Barnet (1996).
  • Mor og barn (1997).
  • Sonen (1997).
  • Natta syng sine songar (1997).
  • Gitarmannen (1999).
  • Ein sommars dag (1999).
  • Draum om hausten (1999).
  • Sov du vesle barnet mitt (2000).
  • Besøk (2000).
  • Vinter (2000).
  • Ettermiddag (2000).
  • Vakkert (2001).
  • Dødsvariasjonar (2001).
  • Jenta i sofaen (2002).
  • Lilla (2003).
  • Suzannah (2004)
  • Dei døde hundane (2004).
  • Sa ka la (2004)
  • Varmt (2005).
  • Svevn (2005).
  • Rambuku (2006).
  • Skuggar (2006).
  • Eg er vinden (2007).
  • Desse auga (2009).

Prosa editar

  • Raudt, svart (Vermello, negro)(1983). Novela.
  • Stengd gitar (Guitarra fechada) (1985, 1992, 1997). Novela.
  • Blod. Steinen er (Sangue. A pedra é) (1987). Novela.
  • Naustet (O barco casa) (1989, 1991, 1997, 1998, 2001). Novela.
  • Flaskesamlaren (O apañador de botellas) (1991). Novela.
  • Bly og vatn (Chumbo e auga) (1992). Novela.
  • To forteljingar (Dous Contos) (1993). Novelas.
  • Prosa frå ein oppvekst (1994).
  • Melancholia I (1995, 1997, 1999). Novela.
  • Melancholia II (1996, 1997, 1999). Novela.
  • Eldre kortare prosa med 7 bilete av Camilla Wærenskjold (Prosa curta antiga com 7 retratos de Camilla Wærenskjold) (1998).
  • Morgon og kveld (Mañá e tarde) (2000, 2001). Novela.
  • Det er Ales (Este é Ales) (2004, 2005). Novela.
  • Andvake (Insomnio) (2007). Novela.
  • Kortare prosa (Prosa curta) (2011).
  • Olavs draumar (Soños de Olav) (2012). Novela.
  • Kveldsvævd (2014). Weariness
  • Trilogien (2014). Trilogy, trans. May-Brit Akerholt (Dalkey Archive, 2016). Compilación de tres novelas: Wakefulness, Olav's Dreams and Weariness.
  • Det andre namnet – Septologien I-II (2019). The Other Name: Septology I-II, trans. Damion Searls (Fitzcarraldo Editions, 2019).
  • Eg er ein annan – Septologien III-V (2020). I Is Another: Septology III-V, trans. Damion Searls (Fitzcarraldo Editions, 2020).
  • Eit nytt namn – Septologien VI-VII (2021). A New Name: Septology VI-VII, trans. Damion Searls (Fitzcarraldo Editions, 2021).

Contos para meniños editar

  • Uendeleg seint (1989).
  • Kant (1990).
  • Dyrehagen Hardanger (O Zoo Hardanger) (1993).
  • Vått og svart (1994).
  • Hundemanuskripta I-III (1995-1996-1997).
  • Søster (2000).

Poesía editar

  • Engel med vatn i augene (1986).
  • Hundens bevegelsar (1990).
  • Hund og engel (1992).
  • Dikt (1986–1992) Revidert samleutgåve (1995).
  • Nye dikt (1991–1994 (1997).
  • Dikt (1986–2001. Samla dikt. Lyrikklubben (2001).
  • Auge i vind (2003).
  • Dikt i samling (2011)
  • Stein til stein (2013).
  • Poesiar (2016).
  • Ro mitt Hav (2019).

Ensaio editar

  • Frå telling via showing til writing (1989).
  • Gnostiske essay (1999).
  • An Angel Walks Through the Stage and Other Essays (2015). Dalkey Archive

Premios e distincións editar

  • Nynorsk Literature Prize (1988)
  • Aschehoug Prize (1997)
  • Dobloug Prize (1999)
  • Norsk kulturråds ærespris (2003)
  • Nynorsk Literature Prize (2003)
  • Brage Prize (2005)
  • Commander of the Royal Norwegian Order of St. Olav (2005)
  • The Swedish Academy Nordic Prize (2007)
  • The Federal Ministry of Family Affairs' Deutscher Jugendliteraturpreis (2007)
  • Orde Nacional do Mérito de Francia (2007)[5]
  • Ibsen Awards 2010
  • Premio Nobel de Literatura (2023)

Notas editar

  1. ↑ Fanjul, Sergio C. (2023-10-05). "Jon Fosse, Premio Nobel de Literatura 2023". El País (en castelán). Consultado o 2023-10-05. 
  2. ↑ "El noruego Jon Fosse, premio Nobel de Literatura 2023" (en castelán). 2023-10-05. Consultado o 2023-10-05. 
  3. ↑ Alfred Fidjestøl (24 de outubro de 2007). "Åtvarer mot kjendiseriet". Klassekampen (en Norwegian). Consultado o 6 de febreiro de 2009. 
  4. ↑ "Top 100 living geniuses". The Telegraph (en inglés). 2007-10-30. Consultado o 2023-10-05. 
  5. ↑ Palomar S., Aitana (5 de outubro de 2023). "cinco obras imprescindibles de jon fosse, premio nobel de literatura 2023". historia.nationalgeographic.com.es (en castelán). Consultado o 5 de outubro de 2023. 
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jon_Fosse&oldid=6646897»