Irixoa

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Irixoa (homónimos).

Irixoa é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Betanzos. Segundo o IGE en 2014 tiña 1.421 habitantes. O seu xentilicio (non oficial) é irixoés.

Irixoa

Localización
43°17′16″N 8°02′55″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia da Coruña
Capital	O Pazo de Irixoa
Poboación
Poboación	1.316 (2023) (19,21 hab./km²)
Xentilicio	irixoés
Xeografía
Parte de	Betanzos
Superficie	68,52 km²
Comparte fronteira con	Aranga Miño Vilarmaior Paderne Coirós Monfero
Organización política
• Alcalde	Antonio Deibe Sanmartín
Eleccións municipais en Irixoa
Identificador descritivo
Código postal	15313
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	15039
Páxina web	irixoa.es

Xeografía

Paisaxe en Irixoa.

Situación

O concello, de 68,6 km², limita ao norte cos municipios de Miño, Vilarmaior e Monfero, ao sur con Aranga e Coirós, ao leste con Monfero e Aranga, e ao oeste con Paderne.

Orografía e hidrografía

Está nunha zona de transición entre a chaira da Terra Chá e as comarcas costeiras das Mariñas e Ferrolterra. Cara ao leste na prolongación da Serra da Loba están o Pico de Vales (702 m) e Monte Vila (684 m), entre os cales nace o río Zarzo, afluente do Mandeo. Cara ao oeste hai un perfil máis suave, polo que discorre o río Lambre, que desemboca na Ponte do Porco.

Demografía

Censo total 2014	1.421 habitantes
Menores de 15 anos	82 (5.77 %)
Entre 15 e 64 anos	809 (56.93 %)
Maiores de 65 anos	530 (37.3 %)

Evolución da poboación de Irixoa   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
3.561	3.819	3.548	2.138	1.619	1.526	1.502	1.492	1.442
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

Durante a Idade Media a zona pertenceu ao arciprestado de Pruzos, incluíndo tamén as parroquias de Paderne e Adragonte (concello de Paderne), dependente da arquidiocese de Santiago de Compostela, e pertencente ao condado de Lemos. O Conde nomeaba un xuíz, que exercía no Pazo de Irixoa.

Durante o Antigo Réxime e até o final do Reino de Galiza a zona pertenceu á provincia de Betanzos. Trala División territorial de España en 1833 pasou a formar parte da provincia da Coruña.

Cultura

Símbolos

O escudo do concello ten a seguinte descrición: de ouro e sobre ondas de azur e prata, un monte de sinople cargado de sete estrelas de prata e acompañado de dúas cruces ensanchadas de goles. Ao timbre, coroa real pechada. O cumio a que se refire é o monte de San Antón. As sete estrelas, aluden ás actuais sete parroquias, e as cruces ensanchadas refírense ás igrexas parroquiais de San Antón e Churío.

Economía

Infraestruturas de transporte

O municipio está atravesado de oeste a leste pola estrada comarcal AC-640 (Betanzos - Viveiro) e a autonómica AC-151 (Montesalgueiro - Pontedeume).

Medios de comunicación

Neste concello realizouse a gravación do programa de tele-realidade A Casa de 1906, o primeiro programa de tele-realidade feito en Galicia.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Irixoa.

• 
  Ermida de San Cosme de Mántaras.
• 
  Antigo Cine La Viña na parroquia da Viña.
• 
  Bandeira de Irixoa, A Coruña.

Véxase tamén

Bibliografía

• Grupo de Arqueoloxía da Terra de Trasancos (2010). "Túmulos prehistóricos no concello de Irixoa (A Coruña)" (PDF). Anuario Brigantino (Betanzos) (33): 11–26. ISSN 1130-7625. 

Outros artigos

• Lugares de Irixoa

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---